Buzz
Việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định khác nhau về khớp lệnh sẽ giảm thiểu thiệt hại không đáng có cho nhà đầu tư khi giao dịch. Bài viết hôm nay sẽ giới thiệu về khái niệm khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán và so sánh Khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục.
Khái niệm 'Khớp lệnh' là gì?
Khớp lệnh là quá trình hoàn tất giao dịch mua bán chứng khoán giữa các nhà đầu tư trên thị trường. Quá trình này tuân theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian.
Nguyên lý của khớp lệnh
Khớp lệnh tuân theo hai nguyên lý chính là ưu tiên về giá và ưu tiên về thời gian.
Nguyên lý ưu tiên về giá: Lệnh mua có giá cao hơn sẽ được ưu tiên khớp trước lệnh mua có giá thấp hơn. Lệnh bán có giá thấp hơn sẽ được ưu tiên khớp trước lệnh bán có giá cao hơn.
Nguyên lý ưu tiên về thời gian: Khi các lệnh có cùng mức giá, lệnh được nhập vào hệ thống trước sẽ được ưu tiên khớp trước.
Sự khác biệt giữa các phương thức giao dịch trên ba sàn chứng khoán Việt Nam
Bảng thời gian giao dịch và tên lệnh của phương thức giao dịch trên ba sàn chứng khoán HOSE, HNX và Upcom.
Ở thị trường chứng khoán Việt Nam, có ba sàn giao dịch chính:
Sàn Hồ Chí Minh (HOSE)
Sàn Hà Nội (HNX)
Sàn UPCOM.
Phương thức giao dịch | Sàn HOSE | Sàn HNX | Sàn Upcom | Lệnh thực hiện |
Khớp lệnh định kỳ | Phiên ATO: 9h00 - 9h15 Phiên ATC: 14h30-14h45 | Không có ATO Phiên ATC: 14h30-14h45 | Không có ATO, ATC | ATO, LO, ATC |
Khớp lệnh liên tục | Sáng: 9h15-11h30 Chiều: 13h00-14h30 | Sáng: 9h00-11h30 Chiều: 13h00-14h30 | Sáng: 9h00-11h30 Chiều: 13h00-15h00 | LO, MP, MOK, MAK, MTL |
Giao dịch thỏa thuận
| Sáng: 9h00-11h30 Chiều: 13h00-15h00 | Sáng: 9h00-11h30 Chiều: 13h00-15h00 | Sáng: 9h00-11h30 Chiều: 13h00-15h00 | Lệnh thỏa thuận |
Thời gian nghỉ giữa phiên | 11h30-13h00 | 11h30-13h00 | 11h30-13h00 |
Nhà đầu tư cần chú ý sự khác biệt không chỉ ở tên gọi và thời gian giao dịch mà còn ở các quy định về nguyên tắc khớp lệnh do Ủy ban quản lý quy định.
Khớp lệnh định kỳ (ATO & ATC)
Thời gian: 15 phút đầu và cuối phiên giao dịch.
Vai trò: Hiện tại, phiên ATO chỉ diễn ra tại sàn HOSE (sàn giao dịch có thanh khoản lớn nhất thị trường) và bao gồm các cổ phiếu VN30 (cơ sở cho sản phẩm phái sinh). Phiên khớp lệnh định kỳ được thiết lập để xác định giá mở cửa của phiên giao dịch và cho phép các quỹ lớn điều chỉnh danh mục tại phiên cuối giờ trước khi xác định giá đóng cửa.
Quy tắc khớp lệnh: Giá khớp cuối cùng của phiên sẽ là mức giá mà khối lượng giao dịch thành công là nhiều nhất. Sàn giao dịch sẽ tự động thống kê dựa trên tổng lượng mua và bán với nguyên tắc ưu tiên giá mua cao hơn và giá bán thấp hơn.
Ví dụ:
Giá | Khối lượng chấp nhận mua | Khối lượng chấp nhận bán | Khối lượng khớp lệnh |
35.8 | 16,000 | 6,000 | 6,000 |
35.9 | 17,000 | 8,000 | 8,000 |
40 | 15,000 | 12,000 | 12,000 |
40.1 | 9,000 | 17,000 | 9,000 |
40.22 | 5,000 | 16,000 | 5,000 |
Ví dụ, tại mức giá 40, lượng giao dịch khớp lớn nhất, do đó giá mở cửa sẽ là 40,000 đồng với 12,000 cổ phiếu được giao dịch.
Nếu đặt mua với giá>=40 hoặc giá ATO, lệnh sẽ được khớp tại mức 40. Đặt mua dưới giá 40 sẽ không được khớp.
Nếu đặt bán với giá <=40 hoặc giá ATO, lệnh sẽ được khớp tại mức 40. Đặt bán trên giá 40 sẽ không được khớp.
Lưu ý:
Lệnh ATO/ATC chỉ yêu cầu nhập số lượng cổ phiếu muốn mua, còn giá sẽ được xác định sau khi kết thúc phiên ATO/ATC. Lệnh ATO/ATC được ưu tiên trước các lệnh khác (nhà đầu tư có thể đặt lệnh thường trong phiên khớp lệnh định kỳ).
Các lệnh sẽ không được khớp ngay lập tức mà chỉ được xử lý sau 15 phút của phiên ATO/ATC.
Nhà đầu tư có thể hủy/sửa lệnh ATO (đầu ngày) nhưng không được sửa lệnh ATC (cuối ngày).
Lệnh chưa được khớp và không bị hủy trong phiên khớp lệnh liên tục sẽ tự động chuyển thành lệnh trong phiên ATC (bao gồm cả số lượng và giá cụ thể). Điều này áp dụng phổ biến tại hầu hết các công ty chứng khoán (trừ các trường hợp lỗi kỹ thuật).
Phiên khớp lệnh liên tục
Lệnh sẽ được khớp nếu có giá thỏa mãn sau khi nhà đầu tư đặt lệnh và lệnh được chuyển lên sàn giao dịch. Liên tục là do thông thường nếu có giá thỏa mãn, lệnh sẽ được khớp ngay lập tức.
Nguyên tắc khớp lệnh liên tục được áp dụng như sau:
Ưu tiên về giá trong quá trình khớp lệnh:
Lệnh mua ở giá cao hơn sẽ được ưu tiên khớp trước.
Lệnh bán ở giá thấp hơn sẽ được ưu tiên khớp trước.
Ưu tiên về thời gian trong quá trình khớp lệnh:
Trong trường hợp các lệnh có cùng mức giá, hệ thống sẽ ưu tiên khớp các lệnh đã được nhập trước (được tính bằng giây).
Ví dụ về quy trình khớp lệnh liên tục:
Khối lượng mua | Giá mua | Giá bán | Khối lượng bán |
1000 (A) | 50 | 49 | 2000 ( C ) |
1000 (B) | 51 |
Ví dụ có thứ tự lệnh là C - B - A, sẽ có 2.000 cổ phiếu được khớp giá 49.
Nếu thứ tự lệnh là A - B - C, sẽ có 1.000 cổ phiếu được khớp giá 50 cho lệnh A và 1.000 cổ phiếu được khớp giá 51 cho lệnh B.
Trong trường hợp thứ tự lệnh là A - C - B, sẽ có 1.000 cổ phiếu được khớp giá 50 và 1.000 cổ phiếu được khớp giá 49.
Kết luận về quy trình khớp lệnh
Dù các phiên khớp lệnh có vẻ đơn giản, nhưng bỏ qua chúng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả giao dịch. Đặc điểm của từng phiên khớp lệnh cũng tạo ra sự khác biệt về chiến lược mua bán. Người đầu tư nên nắm rõ các quy định của từng phiên và nghiên cứu thêm về cách tiếp cận giao dịch trong từng trường hợp.
