Khái niệm thiểu năng: Định nghĩa, phân loại và đặc điểm của từng loại

1. Thiểu năng là gì? Phân loại các dạng thiểu năng trí tuệ

Thiểu năng là thuật ngữ chỉ cho những trẻ em gặp khó khăn trong việc phát triển trí tuệ và thiếu những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như giao tiếp, tư duy,... Mặc dù có trẻ em mắc bệnh vẫn có sự thông minh như nhiều trẻ khác, trẻ bị thiểu năng cần được giáo dục theo phương pháp riêng biệt.

Hãy cùng tìm hiểu về thiểu năng và các loại thiểu năng trí tuệ

Trẻ mắc phải thiểu năng trí tuệ có thể được phân loại theo nhiều nhóm khác nhau dựa trên các môn học hoặc kỹ năng mà trẻ cần phát triển. Ở tuổi đi học, hầu hết trẻ gặp khó khăn trong việc nhận thức về đọc, viết hoặc tư duy toán học. Ngược lại, nếu trẻ chưa đến tuổi đi học, cha mẹ có thể nhận ra dấu hiệu như chậm nói hoặc phát triển hoạt động chậm hơn so với bạn đồng trang lứa. Với từng trường hợp, biểu hiện của thiểu năng cũng sẽ khác nhau:

1.1. Thiểu năng trí tuệ trong việc đọc

Về kỹ năng đọc, thiểu năng trí tuệ có thể chia thành 2 loại:

• Trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu mối liên hệ giữa chữ cái, âm thanh và từ ngữ.

• Loại thứ hai là trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu nghĩa của các câu, từ và đoạn văn. 

Cách nhận biết dấu hiệu của trẻ bị thiểu năng trí tuệ trong việc đọc là gì? Cụ thể: 

• Trẻ gặp khó khăn trong việc nhận diện ký tự và từ ngữ.

• Trẻ khó hiểu được ý nghĩa của từ hoặc bất kỳ khái niệm nào.

• Tốc độ đọc của trẻ chậm hơn và không liên tục.

• Kỹ năng sử dụng từ ngữ kém hơn.

Người mắc chứng bệnh thiểu năng trí tuệ đọc và viết chậm hơn bình thường

1.2. Thiểu năng trí tuệ trong việc làm toán

Loại thiểu năng thứ hai liên quan đến môn toán học cũng rất đa dạng ảnh hưởng đến trẻ. Ví dụ, khả năng toán học của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi thiểu năng về ngôn ngữ và thị lực hoặc khả năng ghi nhớ và tổ chức thông tin. Các em có thể gặp khó khăn trong việc đọc và hiểu các ý trừu tượng.

1.3. Thiểu năng trí tuệ trong việc viết 

Dạng này cũng phổ biến ở trẻ. Các em gặp khó khăn trong việc đọc, tổng hợp thông tin hoặc cả hai. Họ có thể không thể viết các chữ cái hoặc câu hoàn chỉnh. Dấu hiệu của tình trạng này có thể là:

• Chữ viết rối loạn.

• Khó ghép chữ thành từ hoặc câu có ý nghĩa.

• Khó đánh vần.

• Không tổ chức được câu khi viết.

1.4. Thiểu năng trí tuệ trong thực hiện các động tác

Với trường hợp này, các bé bị thiểu năng sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi vận động và không thể thực hiện các động tác đó một cách khéo léo. Chúng có thể sẽ không phát triển đúng với độ tuổi của mình, đồng thời gặp phải nhiều khó khăn khi cần có sự phối hợp giữa các hoạt động của tay và mắt.

Thiểu năng hoạt động có thể khiến người bệnh gặp phải các khó khăn khi phối hợp động tác của các bộ phận

1.5. Thiểu năng trí tuệ liên quan đến ngôn ngữ

Đây là một dạng thiểu năng liên quan đến khả năng nói và hiểu được lời nói của các bé. Một số triệu chứng nhận biết của dạng thiểu năng này bao gồm:

• Khó khăn để có thể kể lại một câu chuyện một cách rõ ràng.

• Bé không thể nói chuyện một cách trôi chảy.

• Bé gặp khó khăn trong việc hiểu ý nghĩa của các cụm từ.

• Bé gặp nhiều khó khăn hơn khi thực hiện theo hướng dẫn.

• Bé khó khăn trong việc học về các loại từ ngữ.

1.6. Thiểu năng đối với vấn đề nghe và nhìn

Khi nói về các dạng thiểu năng, có thể đề cập đến sự suy giảm khả năng nghe và nhìn ở các em. Vấn đề này sẽ ảnh hưởng đến quá trình học của các em trong tương lai. Các em có thể gặp khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin qua âm thanh và hình ảnh. Một số trường hợp thậm chí không nhận ra sự khác biệt giữa các âm thanh khác nhau.

Trẻ có thể mắc phải thiểu năng trí tuệ về vấn đề nghe và nhìn

Có trẻ em có thể không nhận biết được hình ảnh hoặc hình dạng của các đối tượng. Trẻ em khi bị suy giảm một trong những chức năng này có thể gặp một số khó khăn nhỏ. Nhưng những trẻ bị suy giảm nghiêm trọng cần sự giám sát và giáo dục đặc biệt.

Thiểu năng trí tuệ đôi khi xuất hiện cùng với các triệu chứng của rối loạn như tăng động giảm chú ý hoặc tự kỷ. Cả hai chứng bệnh này đều làm cho việc học và sinh hoạt hàng ngày của trẻ trở nên khó khăn hơn, đặc biệt khi kết hợp với thiểu năng trí tuệ.

2. Các cấp độ thiểu năng trí tuệ ở trẻ

Các mức độ thiểu năng được phân chia như thế nào? Đối với trẻ bị thiểu năng trí tuệ, có 4 cấp độ khác nhau với các phương pháp cải thiện tương ứng.

• Mức độ nhẹ: IQ từ 50 - 75, có thể hoạt động bình thường nhưng cần sự giám sát và rèn luyện. Cần hỗ trợ đúng cách để phát triển và tự lập khi trưởng thành.

• Mức độ trung bình: IQ từ 35 - 55, chậm chạp nhưng có thể làm được công việc đơn giản khi được hướng dẫn. Gặp khó khăn trong việc tự chăm sóc và tự lập.

Thiểu năng trí tuệ được phân thành nhiều cấp độ khác nhau

• Mức độ nặng: IQ từ 20 - 40, có thể học được những kỹ năng cơ bản về hành vi và ứng xử nhưng cần sự kiên nhẫn và hỗ trợ từ gia đình. Sau này, họ không thể tự lập và cần được giám sát.

• Mức độ đặc biệt (cực kỳ nặng): IQ dưới 25, có thể giao tiếp nhưng khó hiểu ra những gì mình muốn nói. Cần sự chăm sóc đặc biệt trong cuộc sống hàng ngày.

Trên đây là một số thông tin về thiểu năng, một vấn đề mà nhiều người quan tâm. Người bị thiểu năng cần sự hỗ trợ và giúp đỡ từ cộng đồng để có một cuộc sống chất lượng hơn. Họ cũng cần được chăm sóc y tế và tư vấn từ các chuyên gia.