Mặc dù đã tồn tại lâu nhưng gần đây cụm từ tiêu chuẩn kép lại thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới trẻ trên mạng xã hội. Tiêu chuẩn kép có thể ẩn sau những hành động hàng ngày mà bạn có thể không nhận ra.
Tiêu chuẩn kép là việc đánh giá một cách khác biệt về cùng một sự việc. Điều này thường được dùng để bào chữa hành động của bản thân và yêu cầu đối phương phải tuân thủ.
Tiêu chuẩn kép là sự lựa chọn giữa hai tiêu chuẩn khác nhau tùy thuộc vào trường hợp, nhằm mục đích hưởng lợi cho bản thân. Nó thể hiện tính hai mặt, mập mờ, và gây ảnh hưởng đến công bằng và bình đẳng trong quy tắc ứng xử.
Tình yêu là lĩnh vực mà tiêu chuẩn kép thường xuất hiện, khi một người kỳ vọng về đối phương nhưng không muốn áp dụng những kỳ vọng đó cho chính bản thân. Điều này không công bằng và gây hại cho mối quan hệ.
Khi một người luôn tự cho mình đúng, họ có thể thông cảm với mọi hành động của mình nhưng khó có thể tha thứ nếu lỗi lầm xuất phát từ đối phương. Trong một mối quan hệ, người có tiêu chuẩn kép thường coi bản thân là trung tâm và yêu cầu đối phương tuân thủ mọi quy tắc mà họ đưa ra.
Ví dụ: Một người luôn đòi hỏi sự yêu thương, tôn trọng từ đối phương nhưng không lắng nghe mong muốn của đối phương trong mối quan hệ. Hoặc có thể là người muốn kiểm soát mọi thứ nhưng lại muốn sự riêng tư khi đối phương muốn biết về cuộc sống của họ.
Trong gia đình, tiêu chuẩn kép thể hiện qua các cách ứng xử khác nhau giữa các thành viên, đặc biệt là khi cha mẹ áp đặt quy tắc cho con cái mà không tuân thủ chúng. Điều này có thể dẫn đến xung đột và mất lòng tin.
Trong gia đình, tiêu chuẩn kép tạo ra môi trường không chân thật và làm suy giảm kết nối tình cảm, cũng như ảnh hưởng đến các giá trị tích cực.
Tiêu chuẩn kép trong gia đình có thể gây ra hậu quả tiêu cực đối với tình cảm và giá trị của các thành viên.
Một số ví dụ cụ thể về tiêu chuẩn kép trong gia đình:
- Khi cha mẹ dạy con không được nói dối, nhưng chính họ lại nói dối.
- Khi cha mẹ cho phép đứa con này nhưng không cho đứa con khác.
Trong môi trường làm việc, tiêu chuẩn kép có thể dẫn đến phân biệt đối xử và không công bằng. Nếu có lỗi lầm, những người có tư duy tiêu chuẩn kép thường mong muốn được tha thứ, trong khi lại phê phán và yêu cầu xử lý nghiêm người khác. Điều này không chỉ gây bất mãn mà còn làm giảm hiệu suất làm việc và có thể khiến nhân viên tài năng rời bỏ công ty.
Trong môi trường làm việc, việc tư duy tiêu chuẩn kép sẽ không được đánh giá cao và có thể khiến nhóm không đồng lòng, gây ra sự không hiệu quả trong công việc và rủi ro mất nhân tài.
Ví dụ: Đồng nghiệp luôn đặt ra tiêu chuẩn và kỳ vọng về sự sắc sảo, chăm chỉ tập thể dục nhưng không tuân thủ những tiêu chuẩn đó bản thân, có thể thậm chí là lười biếng và không quan tâm đến ngoại hình.
Tiêu chuẩn kép xuất hiện trong nhiều lĩnh vực như pháp luật, chính trị, giữa các nhóm dân tộc, vùng miền, giàu nghèo, giới tính,... khi có nhóm nhận được đặc quyền hơn nhóm khác.
Ví dụ, nhiều phụ huynh coi thường tác động của xâm hại tình dục lên trẻ trai, chọn bỏ qua việc truy cứu trách nhiệm. Hoặc trong khi nhiều người đồng cảm thì có những người lại chỉ trích nạn nhân là phụ nữ trong các trường hợp xâm hại tình dục với lý do “phải có lý do mới bị như vậy”.
Hoặc định kiến về việc nam giới không cần biết nấu nướng, làm việc nhà. Trong khi đó, nếu phụ nữ không giỏi bếp núc có thể bị chỉ trích nặng nề.
Tiêu chuẩn kép khiến nhiều người tỏ ra đạo đức giả, càng nhiều đạo đức giả thì niềm tin trong xã hội giảm sút. Niềm tin giảm đến mức nào đó thì xã hội sẽ sụp đổ do mất đi mối liên kết xã hội.
Năm 1775, nhà hoạt động xã hội Thomas Paine đã sử dụng cụm từ “double standard” trong một bài viết trên tạp chí Pennsylvania, ám chỉ sự bất công trong cách xử lý vấn đề của phụ nữ. “Phụ nữ bị hạn chế trong việc quyết định về tài sản, bị mất tự do ý chí bởi luật pháp và trở thành nạn nhân của một hệ thống tiêu chuẩn kép độc hại”