Buzz
Ân xá là sự khoan hồng của nhà nước trong việc giảm nhẹ hoặc miễn phạt tù đối với người phạm tội, thể hiện lòng nhân đạo và khoan hồng của pháp luật. Trên thế giới, quyền ân xá thường được ủy thác cho một số cơ quan cụ thể như nguyên thủ quốc gia. Ở Việt Nam, chúng ta sử dụng thuật ngữ “đặc xá” thay vì “ân xá”. Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân, nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt. Một trường hợp đặc biệt của ân xá, đặc xá đó là tử tù (tù nhân án tử hình) vẫn có thể được hưởng đặc xá. Ở Việt Nam, quyền kí duyệt đặc xá cho tử tù là thẩm quyền của Chủ tịch nước.
Hiến pháp Việt Nam 2013 quy định, người có thẩm quyền kí đặc xá là Chủ tịch nước. Luật Đặc xá 2018 (Luật số 30/2018/QH14) ban hành ngày 19/11/2018, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2019, quy định các trường hợp được đặc xá.- Đối tượng được xét đặc xá: những người đã bị kết án tù có thời hạn hoặc tù chung thân.
- Người đang chịu án tù có thời hạn, hoặc tù nhân chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.
- Để được đặc xá, tù nhân đó phải có tiến bộ, ý thức cải tạo tốt, và xếp loại chấp hành Khá hoặc Tốt khi chịu án.
- Đã thụ án ít nhất ⅓ thời gian đối với án tù có thời hạn. Đã thụ án ít nhất 14 năm đối với tù chung thân nhưng đã được giảm án xuống còn tù có thời hạn.
- Đã tuân thủ hết hình phạt bổ sung như phạt tiền, và đã nộp án phí.
- Đã hoàn tất nghĩa vụ bồi thường cho bên bị hại.
- Người đang mắc các bệnh nặng, không tự chăm sóc bản thân được.
- Người từ 70 tuổi trở lên.
- Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn, là người lao động duy nhất trong gia đình.
- Phụ nữ đang mang thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi đang ở cùng mẹ trong trại giam.
- Người khuyết tật nặng theo quy định của pháp luật về người khuyết tật. Người bị khó khăn trong việc nhận thức.
- Người bị tòa án kết án tội phản quốc.
- Người bị kết án tội khủng bố hoặc chống lại loài người, tội phạm chiến tranh.
- Đang bị xem xét xử lại án (phúc thẩm, giám đốc thẩm) theo hướng tăng nặng hình phạt.
- Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự thêm các tội phạm khác.
- Trước đó đã từng được xét đặc xá.
- Có từ 2 tiền án trở lên.
4. Quy trình xét đặc xá:
- Ủy ban tư vấn đặc xá là tổ chức đa ngành gồm các đại diện lãnh đạo từ các cơ quan, tổ chức có liên quan được Chủ tịch nước chỉ định thành lập để thực hiện Quyết định về đặc xá và cung cấp tư vấn cho Chủ tịch nước trong quá trình thực hiện các hoạt động liên quan đến đặc xá.
- Tổ thẩm định đa ngành là tổ chức đa ngành gồm các đại diện từ các cơ quan, tổ chức có liên quan do Ủy ban tư vấn đặc xá quyết định thành lập để thẩm định danh sách và hồ sơ của người được đề xuất đặc xá.
- Khi có quyết định đặc xá được công bố, người đang bị giam giữ sẽ được thông báo cụ thể.
- Quản lý trại giam lập danh sách người tù đủ điều kiện nhận đặc xá để báo cáo lên cấp trên.
- Tổ thẩm định đa ngành thẩm định danh sách và hồ sơ của tù nhân được đề nghị trong thời hạn 15 ngày.
- Tổ thẩm định tổng hợp kết quả đã thẩm định, lập danh sách người đủ điều kiện được đặc xá, gửi danh sách cho Ủy ban tư vấn đặc xá.
- Ủy ban tư vấn đặc xá thẩm tra lại danh sách. Sau khi thẩm tra xong, gửi danh sách đã thẩm tra cho văn phòng Chủ tịch nước. Văn phòng Chủ tịch nước kiểm tra cuối cùng danh sách đó và đưa ra quyết định.
Văn bản luật:
Luật Đặc xá 2018; Hướng dẫn thi hành
