Khái niệm và vai trò của 9 axit amin thiết yếu trong dinh dưỡng

Axit amin, còn gọi là amino axit, là thành phần cơ bản để tổng hợp protein trong cơ thể, với mỗi loại protein được tạo ra từ sự sắp xếp đặc thù của chuỗi polypeptid.

Bạn có biết axit amin là gì không? Hãy cùng tìm hiểu về axit amin và cách phân loại, cũng như vai trò của 9 axit amin thiết yếu đối với cơ thể.

Axit amin là gì? Đặc điểm cấu trúc hóa học của axit amin.

Axit amin, hay amino axit, là nguyên liệu chính để tổng hợp nên protein trong cơ thể. Mỗi protein là một chuỗi polypeptid, trong đó các axit amin được sắp xếp theo một trật tự nhất định, tạo nên hình dạng đặc trưng của protein.

Các loại axit amin khi được kết hợp có thể tạo thành nhiều loại protein khác nhau. Chế độ ăn uống giàu protein như thịt, cá, trứng, sữa, sẽ cung cấp nguồn protein này, sau đó được hệ tiêu hóa phân giải thành các axit amin nhỏ.

Công thức hóa học cơ bản của axit amin được biểu diễn như sau:

Cấu trúc chung của axit amin bao gồm nhóm amin ở phía bên trái và nhóm axit cacboxylic ở phía bên phải. Trong hóa sinh, cụm từ này đề cập đến alpha amino axit, loại axit amin mà nhóm amin và cacboxylic cùng gắn vào cùng một cacbon alpha.

Phần dư của axit amin là phần còn lại sau khi loại bỏ phân tử nước từ nitơ và hình thành liên kết peptit.

Chức năng của axit amin trong cơ thể

Giúp cải thiện chức năng gan

Axit amin chuỗi nhánh hỗ trợ cải thiện chức năng gan ở những bệnh nhân bị suy giảm chức năng não do các vấn đề về gan.

Thúc đẩy chất lượng giấc ngủ và cải thiện tâm trạng

Trytophan là một axit amin thiết yếu cho việc sản xuất serotonin, có vai trò quan trọng trong việc dẫn truyền thần kinh và điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ, cũng như hành vi.

Sự thiếu hụt axit amin có thể dẫn đến giảm serotonin, gây ra tình trạng chán nản và mất ngủ. Bổ sung Trytophan có thể giảm bớt các triệu chứng của trầm cảm và cải thiện tâm trạng và giấc ngủ.

Phục hồi và giảm đau nhức cơ bắp

Axit amin giúp ngăn ngừa sự phân hủy cơ bắp và giữ cho khối lượng cơ thể ổn định. Việc bổ sung axit amin đã được chứng minh là hiệu quả trong việc duy trí khối lượng cơ bắp ở người già và vận động viên.

Ngăn ngừa mất cơ bắp

Mất cơ bắp là một tác dụng phụ thường gặp ở bệnh nhân nằm lâu trên giường, đặc biệt là ở người cao tuổi. Bổ sung axit amin có thể giúp phục hồi và ngăn chặn tình trạng mất cơ.

Hỗ trợ quá trình giảm cân

Các nghiên cứu trên người và động vật cho thấy axit amin đóng vai trò quan trọng trong việc giảm cân, đặc biệt là các axit amin chuỗi nhánh giúp giảm tỷ lệ mỡ thừa trong cơ thể.

Cải thiện hiệu suất thể thao

Ba axit amin chuỗi nhánh giúp giảm mệt mỏi, tăng hiệu suất, giảm đau nhức và hỗ trợ phục hồi cơ bắp trong các hoạt động thể chất.

Sử dụng 4g Leucine mỗi ngày trong 12 tuần giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, mang lại lợi ích cho sức khỏe cơ bắp.

Axit amin thiết yếu là gì và bao gồm những loại nào?

Axit amin, còn gọi là amino axit, là thành phần chính cấu thành giá trị dinh dưỡng của protein, rất cần thiết cho sự sống.

Cơ thể tạo ra protein bằng cách sử dụng các axit amin từ thực phẩm, kết hợp chúng theo trình tự cụ thể trong quá trình tổng hợp protein.

Trong số 22 axit amin cấu thành protein cho cơ thể, có 9 axit amin không thể tự tổng hợp được và phải được lấy từ thực phẩm. Đây là các axit amin thiết yếu, bao gồm Isoleucine, Leucine, Lysine, Methionine, Phenylalanine, Threonine, Tryptophan, Valine và Histidine.

Axit amin thiết yếu không phải là quan trọng hơn các loại khác, chúng chỉ thiết yếu vì cơ thể không thể tự tổng hợp chúng.

Chức năng của 9 axit amin thiết yếu đối với cơ thể

Isoleucine

Isoleucine đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe sau tập luyện, điều tiết lượng đường trong máu, hỗ trợ tạo hồng cầu và quá trình đông máu. Người trưởng thành cần khoảng 20mg/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Leucine

Rất quan trọng trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu, đặc biệt phù hợp cho người có lượng đường huyết cao hoặc những ai muốn đốt cháy chất béo nhanh chóng. Người lớn cần khoảng 39mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Axit amin này cũng giúp duy trì lượng hormone tăng trưởng, thúc đẩy sự phát triển của mô cơ.

Lysine

Lysine có nhiệm vụ chính là giúp hấp thụ canxi, làm xương chắc khỏe, chống lão hóa cột sống và duy trì cân bằng nitơ trong cơ thể, giúp ngăn ngừa giãn cơ và mệt mỏi. Người lớn cần 30mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Lysine còn có tác dụng sản xuất kháng thể và điều hòa hormone, giúp truyền tải thông tin trong cơ thể.

Methionine

Methionine rất quan trọng đối với nam giới trong việc phát triển cơ bắp, vì nó giúp phân hủy và đốt cháy chất béo nhanh chóng, cũng như tăng lượng testosterone. Người lớn cần 15mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Methionine cũng hỗ trợ điều trị kiệt sức, viêm khớp và các vấn đề về gan.

Phenylalanine

Phenylalanine giúp nuôi dưỡng não bộ, cải thiện trí nhớ và ảnh hưởng đến hoạt động tổng thể của não.

Phenylalanine thúc đẩy sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh và tăng khả năng hấp thụ tia UV để sản xuất vitamin D, nuôi dưỡng làn da. Người trưởng thành nên tiêu thụ khoảng 25mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Tuy nhiên, sử dụng quá nhiều phenylalanine có thể gây độc, nên được tiêu thụ một cách hạn chế.

Threonine

Threonine chủ yếu hỗ trợ hình thành collagen và elastin, hai thành phần liên kết tế bào quan trọng trong cơ thể. Nhu cầu cho người trưởng thành là khoảng 15mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Ngoài ra, nó cũng tăng cường hoạt động của gan, hệ miễn dịch và thúc đẩy việc hấp thụ dưỡng chất mạnh mẽ trong cơ thể.

Tryptophan

Tryptophan có hai chức năng chính: thứ nhất là được gan chuyển hóa thành niacin (vitamin B3), và thứ hai là cung cấp tiền chất cho serotonin - một chất dẫn truyền thần kinh giúp điều hòa cảm giác thèm ăn, giấc ngủ ngon và tâm trạng tốt. Người trưởng thành cần khoảng 4mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Valine

Valine hỗ trợ việc chữa lành tế bào cơ và tạo tế bào mới, cân bằng nitơ và phân hủy glucose trong cơ thể. Nhu cầu cho người trưởng thành là khoảng 26mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Histidine

Histidine giúp phát triển và duy trì kết nối giữa các mô cơ bắp, hình thành màng myelin bảo vệ dây thần kinh và sản xuất dịch vị, thúc đẩy quá trình tiêu hóa. Nhu cầu cho người trưởng thành là khoảng 10mg/1kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

9 axit amin thiết yếu này có mối liên kết mật thiết với nhau, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của cơ thể. Thiếu hụt bất kỳ loại nào trong số này có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

Axit amin được tìm thấy trong những thực phẩm nào?

Isoleucine có trong thịt gà, cá, hạnh nhân, hạt điều, trứng, gan, đậu lăng, thịt bò. Leucine có trong đậu tương, đậu lăng, lòng đỏ trứng, hạnh nhân, cá, lạc, tôm. Lysine có trong phô mai, khoai tây, sữa, trứng, thịt đỏ, các sản phẩm lên men. Methionine có trong thịt, cá, đậu đỗ, trứng, đậu lăng, hành, sữa chua, các loại hạt. Phenylalanine có trong sữa, hạnh nhân, bơ, lạc, các hạt vừng. Threonine có trong thịt, cá, trứng, và các sản phẩm thực vật như sữa đã tách kem, gạo tấm, đậu hũ, đậu phộng, hạt điều, hạt chia, hạnh nhân, và các sản phẩm bổ sung như Whey Protein, Vegan Protein, EAA. Tryptophan có trong chuối, đậu phộng, hạt sen, gạo, thịt gà tây, bí đỏ. Valine có trong sữa, thịt, ngũ cốc, nấm, đậu tương và lạc. Histidine có trong thịt, sữa, cá, gạo, bột mì.

Mặc dù protein thực vật có giá trị sinh học thấp hơn protein động vật như trứng hay sữa, chúng vẫn cung cấp đủ các axit amin cần thiết cho cơ thể người. Bằng cách tiêu thụ đa dạng các loại rau, hạt, giá trị sinh học của protein thực vật có thể được tăng cường.

Điều cần biết khi bổ sung các axit amin thiết yếu

Các loại protein từ thực phẩm có tỷ lệ axit amin thiết yếu cân đối như protein trong cơ thể sẽ được cơ thể sử dụng hoàn toàn để tổng hợp protein. Đây là các loại protein lý tưởng, chất lượng cao, thường là protein sữa hoặc trứng.

Mỗi loại protein từ thực phẩm thường thiếu một số axit amin thiết yếu. Vì vậy, để tăng cường giá trị sinh học, cần kết hợp nhiều loại thực phẩm khác nhau, giúp chúng bổ sung lẫn nhau.

Kết hợp gạo với đậu nành, mè, và đậu phộng mang lại giá trị sinh học ngang với sữa và trứng, nhờ vào đậu nành giàu lysine, mè giàu methionine và đậu phộng giàu tryptophan giúp cải thiện những thiếu hụt của gạo.

Sản phẩm bổ sung dinh dưỡng là lựa chọn tốt để bổ sung axit amin thiết yếu cho những ai có điều kiện kinh tế.

Nguồn: Mytour

Axit amin thiết yếu cùng các axit amin cần thiết khác tạo nên tổng số 22 axit amin quan trọng giúp xây dựng cơ thể khỏe mạnh và đầy sức sống. Hy vọng bài viết này mang lại kiến thức bổ ích về axit amin để bạn bổ sung đúng cách, hỗ trợ sức khỏe thể chất và tinh thần lâu dài.

Bạn có thể quan tâm đến:

L – Tryptophan là gì? Axit benzoic là gì? Có ảnh hưởng đến sức khoẻ không? Chất Selenium là gì và vai trò của nó đối với sức khoẻ.