1. Định nghĩa cụm động từ
Cụm động từ hình thành từ việc kết hợp động từ và các từ bổ trợ, giúp hoàn chỉnh ngữ nghĩa của câu trong nhiều tình huống.
Mặc dù cụm động từ phức tạp hơn động từ về mặt cấu trúc, nhưng chúng vẫn đảm nhiệm vai trò vị ngữ tương tự như động từ.
2. Cấu tạo của cụm động từ
Cấu tạo của cụm động từ bao gồm 3 phần chính.
- Phần trước có nhiệm vụ bổ nghĩa cho phần trung tâm, thường là các từ như cũng, còn, đang, chưa.
- Phần trung tâm
- Phần sau, nằm ở cuối câu, có chức năng bổ ngữ cho động từ chính, thường dùng để chỉ thời gian, nguyên nhân, địa điểm,...
Trong cụm động từ, các phụ ngữ phía trước bổ sung ý nghĩa về thời gian, sự tiếp diễn, khuyến khích hoặc ngăn cản hành động, sự khẳng định hoặc phủ định hoạt động. Các phụ ngữ phía sau bổ sung thông tin về đối tượng, hướng, thời gian, địa điểm, mục đích, nguyên nhân, phương thức hoạt động,...
Ví dụ về cụm động từ
- Ví dụ 1: Đã đi nhiều nơi
+ Phần trước: Đã
+ Phần trung tâm: đi
+ Phần sau: Nhiều nơi
- Ví dụ 2: Cũng đưa ra những câu đố hóc búa để thử thách mọi người
+ Phần trước: Cũng
+ Phần trung tâm: đưa ra
+ Phần sau: những câu đố hóc búa để thử thách mọi người
Ví dụ 3: Đang đi dạo
+ Phần trước: Đang
+ Phần trung tâm: đi
+ Phần sau: dạo
Ngoài ra, trong một số trường hợp, cụm động từ có thể thiếu phần trước hoặc phần sau.
Nhiều động từ cần có từ ngữ phụ đi kèm để tạo thành cụm động từ, giúp câu có nghĩa đầy đủ.
Ví dụ trong câu: Tôi đang định xin lỗi nó, nhưng thấy nó khóc to quá, tôi không dám nói ra.
Cụm động từ 'đang định xin lỗi nó' và 'không dám nói ra' là hai động từ tình thái cần có thêm động từ khác đi kèm.
3. Bài tập về cụm động từ
Bài 1: Xác định cụm động từ trong đoạn văn sau:
Hổ đực vui vẻ nô đùa với con, trong khi hổ cái nằm phục xuống, trông rất mệt mỏi. Sau đó, hổ đực quỳ bên gốc cây, dùng tay đào lên một cục bạc.
Hướng dẫn giải: Vui vẻ nô đùa với con, nằm phục xuống, rất mệt mỏi, quỳ bên gốc cây, dùng tay đào lên cục bạc.
Bài 2: cho đoạn văn sau
' Nhờ ăn uống hợp lý và làm việc đúng mực, tôi phát triển rất nhanh. Chẳng mấy chốc, tôi đã trở thành một chàng dế mạnh mẽ. Đôi càng bóng loáng, những chiếc vuốt ở chân và khoeo ngày càng cứng và sắc bén. Thỉnh thoảng, để thử độ sắc của vuốt, tôi đạp mạnh vào ngọn cỏ, khiến chúng gãy rạp như bị cắt bởi lưỡi dao. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn, nay đã dài phủ kín xuống tận đuôi. Mỗi khi vỗ cánh, âm thanh phành phạch vang lên đầy mạnh mẽ.'
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
a. Xác định các cụm động từ trong đoạn văn trên?
b. Điền những cụm động từ đã xác định vào mô hình cụm động từ?
Hướng dẫn giải
a. Các cụm động từ xác định trong đoạn văn: ăn uống điều độ, làm việc có chừng mực, chóng lớn lắm, đã trở thành một chàng dế cường tráng, cứ cứng dần và nhọn hoắt, đạp phanh phách vào ngọn cỏ, lia qua, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã...
b. Mô hình
Phần trước | Phần trung tâm | Phần sau |
ăn uống | điều độ | |
đã | trở thành | một chàng dế thanh niên cường tráng |
làm việc | có chừng mực | |
chóng lớn | lắm | |
cứ | cứng dần và nhọn hoắt | |
đạp | phanh phách vào các ngọn cỏ | |
vừa | lia | qua |
đã | nghe | tiếng phành phạch giòn giã |
Bài 3: Tìm các động từ trong đoạn văn dưới đây.
' Một cái bóng nhanh nhẹn lao ra từ trong, rơi xuống mặt bàn. Thanh tập trung nhìn kỹ: con mèo của bà chàng, con mèo già vẫn thường chơi đùa với các chàng ngày xưa. Con mèo co chân vào mình, khẽ vẫy đuôi, rồi đôi mắt ngọc thạch xanh nhìn lên người. Thanh mỉm cười, tiến lại gần và vuốt ve con mèo.'
(Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)
Hướng dẫn giải: Các động từ trong đoạn văn gồm: lao, rơi, nhìn, chơi đùa, co, vẫy, nhìn, mỉm cười, tiến, vuốt ve.
Bài 4: Thành phần trung tâm của cụm động từ 'còn đang nô đùa trên bãi biển' là gì?
A. Đùa nghịch
B. Trên
C. Bãi biển
D. Còn đang
Bài 5: Trong cụm động từ, các phụ ngữ ở phần trước không bổ sung cho động từ những ý nghĩa nào?
A. Mối quan hệ về thời gian
B. Sự tiếp diễn tương tự
C. Khẳng định hoặc phủ định hành động
D. Chỉ phương thức hành động
Bài 6: Nhận định nào dưới đây là không chính xác về cụm động từ?
A. Có ý nghĩa đầy đủ hơn và cấu trúc phức tạp hơn so với động từ
B. Được hình thành từ một động từ kết hợp với các từ ngữ phụ thuộc
C. Chức năng trong câu không giống như động từ
D. Hoạt động trong câu tương tự như một động từ
Bài 7: Phần phụ sau cụm động từ có vai trò bổ sung ý nghĩa cho động từ như thế nào?
A. Chỉ nguyên nhân và mục đích
B. Chỉ thời gian và địa điểm
C. Chỉ không gian
D. Tất cả các lựa chọn trên
Câu 8: Đọc câu văn 'Từ xa, nhìn thấy hổ dụi đầu vào quan tài, gầm lên, chạy vòng quanh quan tài rồi đi, từ đó về sau, mỗi lần ngày giỗ bác tiều, hổ lại mang dê hoặc lợn đến đặt ngoài nhà bác tiều'. Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng động từ bao nhiêu lần?
A. Năm phần
B. Sáu phần
C. Bảy phần
D. Tám phần
Câu 9: Một cụm động từ thường được chia thành bao nhiêu phần?
A. Có hai phần
B. Có ba phần
C. Có thể có hai hoặc ba phần
D. Hơn bốn phần
Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của chúng tôi về cụm động từ, một chủ đề quan trọng trong chương trình học hiện nay. Chúng tôi hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức hữu ích về cụm động từ, phục vụ cho việc học tập và giảng dạy. Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết của chúng tôi.