Khái niệm về ngôi thai và vấn đề ngôi thai không bình thường

Tìm hiểu khái niệm ngôi thai là điều quan trọng để đảm bảo quá trình sinh nở diễn ra thuận lợi và theo dõi sự phát triển của thai nhi. Cùng tham khảo chuyên mục Thai Kỳ để hiểu rõ hơn về ngôi thai, các dạng ngôi thai và cách giúp thai xoay ngôi thuận, từ đó giúp quá trình sinh đẻ dễ dàng hơn.

Khám phá về ngôi thai và các loại ngôi thai

Ngôi thai là tư thế của thai nhi so với khung xương chậu của người mẹ. Trong 24 tuần đầu tiên, vì thai nhi còn nhỏ nên sẽ xoay chuyển không ổn định trong buồng tử cung của mẹ. Khi thai nhi phát triển, sự xoay chuyển này ít đi dần.

Tùy thuộc vào sự di chuyển của thai nhi trong tử cung, sẽ có các dạng ngôi thai khác nhau, bao gồm: ngôi thai đầu, ngôi thai mông và ngôi thai ngang. Ngôi thai đầu thường được xem là thuận lợi nhất cho quá trình sinh nở, ngôi thai mông là dạng ngược và ngôi thai ngang là dạng bất thường gây nguy hiểm cho mẹ và bé khi sinh.

Việc xác định ngôi thai giúp bác sĩ dự đoán kết quả của quá trình sinh và đưa ra quyết định về việc sinh thường hay phải phẫu thuật mổ.

Phương pháp xác định ngôi thai

Sử dụng siêu âm

Siêu âm là phương pháp hiện đại để xác định ngôi thai với độ chính xác cao. Mỗi thai nhi sẽ xoay ngôi thai ở thời điểm khác nhau, thường từ tuần thứ 28 trở đi.

Ngôi thai thường ổn định vào tuần thứ 35 của thai kỳ, là thời điểm tốt nhất để sử dụng siêu âm xác định ngôi thai. Ngoài việc xác định ngôi thai, siêu âm còn cung cấp thông tin về cân nặng, phát triển cơ quan của thai nhi, và tình trạng nước ối.

Áp dụng phương pháp siêu âm để xác định ngôi thai trong tử cung của mẹ

Quan sát cử động của thai nhi

Dựa vào cử động của chân tay thai nhi, bác sĩ có thể dự đoán vị trí của ngôi thai. Nếu thai nhi đạp ở phía trên tử cung, đó là ngôi thai thuận. Nếu đạp ở phía dưới tử cung, đó là dấu hiệu ngôi thai chưa ổn định.

Phương pháp phán đoán bằng cách sờ tay

Phương pháp này dùng tay để xác định xem ngôi thai đã xoay chuyển về vị trí đúng hay chưa. Cần có người khác hỗ trợ để thực hiện. Quá trình xác định như sau:

• Bước 1: Người hỗ trợ đặt tay nhẹ vào đáy tử cung của mẹ và đẩy nhẹ lên phía bụng. Nếu cảm thấy cứng ở đáy tử cung, có thể là đầu của em bé.
• Bước 2: Hai tay của người hỗ trợ lần lượt đặt ở bên phải và bên trái bụng của mẹ. Tay phải ấn nhẹ vào bụng trong khi tay trái giữ nguyên và ngược lại. Thông qua cách làm này, người hỗ trợ giúp mẹ xác định vị trí lưng của em bé và ngôi thai.

Ngôi thai đầu là gì?

Ngôi thai đầu, hay ngôi thai thuận, là khi đầu của em bé hướng về âm hộ của mẹ, trong khi mông hướng về phía bụng mẹ, giúp em bé dễ sinh.

Ngôi thai thuận hỗ trợ quá trình sinh dễ dàng cho mẹ

Tùy thuộc vào vị trí của bé, ngôi thai đầu có các dạng sau:

• Ngôi đầu hạ vị, còn gọi là ngôi chỏm

Đây là dạng ngôi thai thuận khi bé cúi đầu xuống phía hạ vị. Thích hợp cho việc sinh thường khi đến lúc chuyển dạ.

• Ngôi mặt

Đây là ngôi mà thai nhi ngửa đầu ra tối đa và đưa toàn bộ mặt ra trước. Thai nhi ở ngôi mặt thường gây khó khăn cho quá trình sinh của mẹ.

Phương pháp sinh khi thai nhi ở vị trí ngôi mặt

Khi đỡ đẻ ngôi mặt, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng khung xương chậu. Nếu nghi ngờ khung xương chậu bị hẹp, bác sĩ sẽ tiến hành làm quang kích chậu. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể quyết định thực hiện phẫu thuật mổ lấy thai nếu phát hiện dấu hiệu bất thường về đầu chậu.

• Ngôi trán

Đây là ngôi trung gian giữa ngôi mặt và ngôi chỏm. Đây là ngôi thai hiếm gặp và thường xuất hiện trong quá trình chuyển dạ. Việc chẩn đoán sớm giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, tránh các biến chứng cho mẹ và thai nhi.

Phương pháp sinh khi thai nhi ở vị trí ngôi trán

Ngôi trán là một trong những ngôi thai gây khó khăn trong quá trình chuyển dạ, có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Trong quá trình điều trị, bác sĩ cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

Khi thai nhi đã đủ tháng và cân nặng ổn định, nếu chẩn đoán là ngôi trán, việc mổ lấy thai cần được thực hiện ngay. Trong trường hợp ối chưa vỡ và ngôi cao lỏng, nên chờ đợi và theo dõi bởi có thể thai nhi sẽ tự chuyển sang ngôi chỏm hoặc ngôi mặt.

• Ngôi thóp trước

Đây được coi là ngôi trung gian giữa ngôi chỏm và ngôi trán. Khi thai nhi ở ngôi thóp trước, đầu thai nhi nằm ở mức lưng chừng, bác sĩ có thể cảm nhận được từ mũi đến miệng nhưng không thể sờ đến cằm.

Phương pháp sinh khi thai nhi ở vị trí thóp trước

Nếu ngôi thai không vừa hoặc có nguy cơ vỡ ối, tổn thương tử cung, cần phải tiến hành mổ lấy thai. Nếu đầu thai bé cúi thêm để trở thành ngôi chỏm hoặc ngửa thêm thành ngôi mặt, mẹ có thể lựa chọn đẻ thông qua đường hậu môn.

Thai ngôi mông là gì?

Thai ngôi mông là ngôi mà phần mông của thai nhi hướng về phía cửa âm đạo của mẹ thay vì phần đầu như ngôi thuận.

Một số nguyên nhân gây ra thai ngôi mông:

• Thai ngôi mông thường xảy ra ở phụ nữ mang thai đa, thai non hoặc khi có vấn đề về nhau thai.
• Lượng nước ối trong tử cung quá ít hoặc quá nhiều có thể gây ra thai ngôi mông.
• Hình dạng bất thường của tử cung hoặc sự xuất hiện của u xơ tử cung có thể làm khó khăn cho việc xoay đầu thai nhi trong tử cung.

Các loại thai ngôi mông:

• Thai ngôi mông hoàn toàn: Phần mông của thai nhi hướng về phía kênh sinh và hai đầu gối gập lại giống như đang ngồi chắp tay.
• Thai ngôi mông không hoàn toàn - dạng mông: Trong trường hợp này, mông thai hướng xuống kênh sinh trong khi hai chân được duỗi thẳng lên phía trước cơ thể, chân gần gối với đầu.
• Thai ngôi mông không hoàn toàn - dạng chân, dạng mông, dạng quỳ: Một hoặc hai chân của thai nhi hướng về phía kênh sinh và có thể ra ngoài trước khi sinh thông qua âm đạo. Cũng có trường hợp thai nhi có tư thế giống như đang quỳ trong tử cung hoặc một chân quỳ và một chân duỗi ra phía trước.

Hình ảnh các loại ngôi thai mông

Phương pháp sinh nếu thai nhi ở vị trí ngôi mông

Nếu được xác định thai nhi ngôi mông, thường bác sĩ sẽ quyết định mổ lấy thai một cách cẩn thận. Tuy nhiên, có thể sinh thường khi:

• Thai nhi ở vị trí ngôi thai mông hoàn toàn hoặc không hoàn toàn.
• Khung xương chậu của người mẹ rộng, cổ tử cung mở lớn.
• Đầu thai nhi cúi ở vị trí tốt.
• Thai nhi có cân nặng nhỏ hơn hoặc bằng 3,2kg.

Quyết định mổ lấy thai khi:

• Thai nhi ngôi mông không hoàn toàn - Dạng bàn chân.
• Quá trình chuyển dạ kéo dài.
• Khung chậu của người mẹ chưa đủ rộng.
• Đầu thai nhi cúi ở vị trí không tốt.
• Người mẹ có vết mổ cũ trên tử cung.
• Người mẹ sinh lần đầu và trọng lượng của thai nhi vượt quá 3,2kg.

Ngôi thai ngang

Ngôi xiên, hay còn được gọi là ngôi vai, là tình trạng khi ngôi thai không nằm theo chiều dọc mà nằm ngang trong tử cung. Trong trường hợp này, đầu và mông của thai nhi không luôn cùng hướng mà có thể ở một chiều ở hố chậu và chiều khác ở phía hạ sườn.

Khi cơn chuyển dạ bắt đầu, vai của em bé sẽ đặt ở phía trước eo của mẹ. Ngôi ngang là dạng ngôi thai không bình thường, do đó không thể sinh tự nhiên mà phải tiến hành sinh mổ.

Khi thai nhi đã đủ tháng, mẹ nên thăm bác sĩ để lấy thai ngay, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm như vỡ ối hoặc sa dây rau.

Những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngôi thai nằm ngang bao gồm:

• Tử cung của mẹ bị biến dạng, u xơ tử cung, u nang buồng trứng.
• Mẹ mang thai đa thai.
• Nước ối ít hoặc thai nhi đã chết trong bụng mẹ.
• Khung xương chậu của mẹ bị cong hoặc hẹp.
• Hậu quả từ phẫu thuật ở tiểu khung gây ra sẹo tử cung bám dính.
• Dây rốn quá dài hoặc quá ngắn làm thai nhi không xoay đầu được.

Các dạng ngôi thai ngang:

• Ngôi vai trái: Vai trái của thai nhi hướng về đường dẫn sinh. Tình trạng này có thể gây ra việc sa dây rốn, gây thiếu máu và canxi cho bé, có nguy cơ tử vong cao.
• Ngôi vai phải: Vai phải của thai nhi hướng về đường dẫn sinh. Tư thế này cần được bác sĩ điều chỉnh, nếu không mẹ chỉ có thể sinh mổ.
• Ngôi ngang: Thai nhi nằm ngang trong tử cung mẹ và không có bên vai nào hướng về đường dẫn sinh. Mẹ không thể sinh tự nhiên vì bé không thể đi qua đường dẫn sinh.

Phương pháp sinh nếu thai nhi ở vị trí ngôi thai ngang:

Bác sĩ có thể hỗ trợ mẹ bằng phương pháp nội xoay thai. Phương pháp này được thực hiện khi cổ tử cung đã mở và không có sẹo mổ cũ. Bác sĩ sẽ sử dụng tay để xoay ngôi thai từ ngang thành ngôi mông, tuy nhiên việc sinh tự nhiên vẫn gặp nhiều khó khăn. Do đó, sinh mổ vẫn là phương án an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Thai nhi di động là gì?

Thai nhi di động đề cập đến việc bé chưa cố định vị trí cố định. Thai nhi có thể nằm ngang ban đầu, nhưng sau đó có thể xoay tư thế linh hoạt.

Bác sĩ ước tính rằng thai nhi dưới 35 tuần vẫn có thể di chuyển và bác sĩ không thể xác định vị trí chính xác của thai nhi. Tuy nhiên, hầu hết thai nhi trên 35 tuần sẽ bắt đầu cố định vị trí vào khoảng tuần thứ 35.

Nếu là thai nhi thứ 2, trẻ sơ sinh có thể bắt đầu xoay đầu sau 36 tuần để điều chỉnh tư thế. Trong một số trường hợp ít, thai nhi có thể lộn ngược, dẫn đến việc chuyển từ ngôi thuận sang ngôi mông.

Vì vậy, các mẹ cần thường xuyên tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định xem thai nhi đã xoay đầu hay chưa, thai đang ở tư thế nào để có phương pháp xử lý tối ưu.

Ngôi thai bất thường đáng lo ngại không?

Nói chung, ngôi thai bất thường là một vấn đề đáng lo ngại. Chỉ có một số ít trường hợp ngôi thai bất thường có thể điều chỉnh trước khi sinh để thực hiện sinh thường, còn lại đều đòi hỏi phải sinh mổ. Khi gặp phải ngôi thai bất thường, mẹ nên thường xuyên đi kiểm tra thai kỳ, đặc biệt là gần ngày sinh để dự đoán vị trí của thai nhi và chọn phương pháp sinh an toàn nhất.

Khi nào thì ngôi thai ổn định?

Từ tuần thứ 30 trở đi, thai nhi sẽ bắt đầu quay đầu hướng xuống âm đạo của mẹ. Bên cạnh đó, thời điểm và quá trình xoay ngôi thai sẽ khác nhau tùy theo từng trường hợp. Ngôi thai sẽ ổn định và định vị đúng vào tuần thứ 35 của thai kỳ.

Bác sĩ giải thích về thời điểm thai nhi định vị đúng vị trí cho mẹ

Thai nhi ở ngôi thuận sớm có nghĩa là sẽ sinh sớm?

Điều này không hoàn toàn chính xác vì theo các chuyên gia y tế, ngoài việc theo dõi vị trí của ngôi thai, cần lưu ý các dấu hiệu khác như đau ở vùng lưng dưới, sưng phù, hoặc ra dịch màu hồng để hiểu rõ hơn về tình trạng của thai nhi.

Biện pháp giúp định vị đúng vị trí cho thai nhi

Để giúp thai nhi quay đầu vào vị trí đúng, mẹ nên bắt đầu thực hiện những thói quen sau:

• Đúng tư thế khi ngồi: Mẹ nên luôn nhớ giữ cho đầu gối ở mức thấp hơn hông khi ngồi, cho dù là trên ghế hay trong xe.
• Tư thế nằm phù hợp: Khi mang thai, cơ thể của mẹ chịu áp lực lớn từ thai nhi, vì vậy khi nằm, hãy nghiêng cơ thể để tăng lưu thông máu, giúp máu dễ dàng chảy đến thai nhi và giúp thai nhi di chuyển thoải mái hơn.
• Vận động đều đặn: Trong suốt thai kỳ, việc tập thể dục có thể hỗ trợ việc xoay chuyển ngôi thai của thai nhi. Mẹ có thể lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng để duy trì sức khỏe và tăng cường sức đề kháng. Từ tuần 37 trở đi, mẹ có thể thực hiện các động tác vận động cho cả chân, tay và hông để chuẩn bị cho quá trình sinh nở.
• Bơi lội: Đây được coi là một hoạt động giúp điều chỉnh ngôi thai một cách hiệu quả. Ngoài ra, bơi lội còn giúp tăng sự linh hoạt giữa các nhóm cơ, giúp mẹ sinh con dễ dàng hơn.

Với thông tin về ngôi thai và cách giúp thai nhi quay đầu đúng vị trí như vậy, Mytour hi vọng bài viết sẽ giúp mẹ chuẩn bị tốt nhất cho sự ra đời của em bé. Chúc mừng mẹ sẽ có một quá trình sinh nở thuận lợi!

Linh Linh tổng hợp