
1. Khái niệm lý thuyết giải thích hiện tượng tự nhiên
Giải thích hiện tượng tự nhiên thuộc thể loại văn bản thông tin, được viết để cung cấp thông tin cho người đọc về nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của một hiện tượng tự nhiên.
2. Ví dụ minh họa
Ví dụ văn bản: GHÊNH ĐÁ DĨA
Từ thành phố Tuy Hòa, Phú Yên, đi về phía bắc trên quốc lộ 1A khoảng 30 km, sau đó rẽ phải về hướng đông khoảng 12 km tại thị trấn Chi Thanh (huyện Tuy An), du khách sẽ đến ghềnh Đá Đĩa (hay còn gọi là gành Đá Đĩa).
Với chiều rộng hơn 50 m và dài khoảng 200 m, nhìn từ xa, ghềnh Đá Đĩa giống như một tổ ong khổng lồ, phản ánh màu đen huyền bí nổi bật giữa một vùng trời biển trong xanh. Khi tiến lại gần, du khách sẽ càng ngạc nhiên khi trước mắt hiện ra hàng chục nghìn cột đá có hình lục giác, hình vuông hoặc hình tròn, lớp nơ xếp nối lên lớp kia, liền kề nhau như có sự sắp đặt của bàn tay con người. Có những chỗ đá xếp có và thẳng, có chỗ lại xếp trải dài hoặc nghiêng, trông như chồng bát đĩa. Theo dòng chảy thời gian cùng những đợt sóng từ biển, các cột đá ở đây không hề tách rời hay đứt gãy mà cứ bám vào nhau, lớp nơ nối tiếp lớp kia vươn mình ra biển lớn.
Theo các nhà khoa học, đá ở ghềnh Đá Đĩa là loại đá basan hình thành trong quá trình hoạt động của núi lửa ở cùng cao nguyên Vân Hòa (Phú Yên) cách đây gần 200 triệu năm và cách vị trí ghềnh Đá Đĩa ngày nay khoảng 30 km theo đường chim bay. Nham thạch phun ra từ miệng núi lửa, gặp nước lạnh đông cứng lại và rạn nứt đa chiều một cách tự nhiên. Phần lớn đá nứt theo mạch dọc, tạo thành những cột thẳng đứng hoặc xiên, cũng có những đường xiên ngang cắt cột đá thành những hình dạng khác nhau. Trên thế giới, ngoài Phú Yên chỉ có một vài nơi khác có hiện tượng này như là các ghềnh đá Giai-ân Cao-xơ-uây (Giant’s Causeway) ở Ai-rơ-len (Ireland), Gio-xan-gi-o-li (Jusangjeolli) ở Hàn Quốc, Phin-gồ (Fingal) ở Xcốt-len (Scotland)…
Năm 1998, ghềnh Đá Đĩa đã được Nhà nước cấp chứng nhận danh thắng cấp quốc gia và được tỉnh Phú Yên đưa vào khai thác du lịch. Với vẻ đẹp hoang sơ và hình dạng ấn tượng, ghềnh Đá Đĩa ngày càng được nhiều du khách biết đến, trở thành điểm tham quan không thể bỏ qua của du khách khi đến với miền đất Phú Yên.