Khám phá 15 trò chơi dân gian phổ biến nhất cho trẻ mầm non

Tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ em mầm non mang lại nhiều lợi ích cho trẻ. Nó giúp các em phát triển tư duy, cải thiện sức khỏe, và đặc biệt là tạo sự gắn kết với bạn bè. Nhận thấy điều này, Mytour xin giới thiệu 15 trò chơi dân gian bổ ích cho trẻ.

I. Giới thiệu về trò chơi dân gian – Lợi ích với trẻ mầm non

Trò chơi dân gian là hoạt động vui chơi do người dân Việt Nam sáng tạo và truyền từ đời này sang đời khác, nhằm mục đích giải trí, thư giãn sau mùa vụ. Dần dần, những trò chơi này trở nên quen thuộc trong đời sống, trở thành phần không thể thiếu trong tuổi thơ của trẻ em.

Hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin khiến các trò chơi tuổi thơ dần bị lãng quên, nhường chỗ cho các trò chơi điện tử. Vì vậy, việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ là vô cùng cần thiết và có ý nghĩa. Điều này mang lại cho trẻ những trải nghiệm mới mẻ, vui tươi và rèn luyện nhiều kỹ năng như vận động, tư duy, đặc biệt là gắn kết với bạn bè xung quanh.

Hơn nữa, đây cũng là cơ hội để trẻ hiểu và tôn vinh những giá trị văn hóa, con người Việt Nam.

II. Những trò chơi dân gian phổ biến yêu thích cho trẻ em mầm non

1. Các sấu lên bờ - Trò chơi đầy hồi hộp

Cá sấu lên bờ là một trong những lựa chọn tuyệt vời khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non. Khi tham gia, trẻ sẽ có cơ hội rèn luyện khả năng quan sát và phản xạ. Trò chơi giúp các bé nhanh chóng kết nối với nhau, tạo điều kiện để kết bạn mới. 

• Số lượng người chơi: 8-10 người. Nếu số lượng người chơi quá đông, có thể chia thành các nhóm nhỏ để tham gia.
• Luật chơi: Người đóng vai “cá sấu” không được phép dùng tay để kéo người chơi trên bờ xuống nước. Người chơi khi qua sông không được quay lại giữa chừng, bắt buộc phải đến bờ bên kia.
• Cách chơi: Khi có tín hiệu, người chơi đảm nhiệm vai “cá sấu” sẽ bắt những người đang ở dưới nước hoặc thò chân xuống nước (tức là nhảy ra khỏi vạch). Người trên bờ có thể chọc tức cá sấu bằng cách thò chân xuống nước hoặc chạy qua bờ bên kia, khiến cá sấu đuổi bắt, đồng thời vừa chạy vừa hát “cá sấu lên bờ…”. Cá sấu phải rượt đuổi người chơi, ai bị bắt sẽ phải thay thế vị trí của cá sấu.

2. Trò chơi tuổi thơ: Chi chi chành chành

Chi chi chành chành là một trò chơi dân gian nổi tiếng của Việt Nam, gắn liền với bài đồng dao cùng tên. Khi tham gia trò chơi, trẻ sẽ phát triển khả năng phản xạ nhanh, kỹ năng quan sát và tinh thần làm việc nhóm.

• Cách chơi:

Trò chơi yêu cầu tối thiểu 3 người tham gia. Một người sẽ xòe bàn tay ra, và tất cả người còn lại sẽ đặt ngón trỏ vào lòng bàn tay đó. Người xòe bàn tay sẽ phải đọc thật nhanh:

“Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Chấp dế đi tìm
Ù à ù ập.”

Khi đến chữ “Ập”, người xòe tay nhanh chóng nắm tay lại, các thành viên còn lại phải cố gắng rút tay ra thật nhanh. Người nào không kịp rút tay sẽ phải thay thế vị trí xòe tay và tiếp tục đọc bài đồng dao cho các thành viên khác.

3. Trò chơi kéo búa bao – Oẳn tù tì

Oẳn tù tì là một trong những trò chơi dân gian được trẻ em yêu thích nhất hiện nay. Dù đơn giản, nhưng trò chơi này lại rất vui nhộn và thu hút, giúp trẻ rèn luyện khả năng phán đoán và phản xạ nhanh nhạy.

• Cách chơi:

Trò chơi này yêu cầu ít nhất hai người tham gia. Mỗi người sẽ chọn một trong ba hình thức: kéo, búa hoặc bao, sau đó cùng nhau đưa tay theo nhịp điệu hát:

“Oẳn tù tì
Ra cái gì?
   Ra cái này!”

Khi bài hát kết thúc, cả hai người chơi sẽ đồng loạt dùng tay để tạo ra hình ảnh tượng trưng cho các vật như búa (nắm tay lại), bao (xòe lòng bàn tay), và kéo (giơ ngón trỏ và ngón giữa).

Kết quả thắng thua được xác định theo quy tắc: Búa đánh kéo, kéo cắt bao, bao đánh búa.

4. Trò chơi bịt mắt bắt dê vô cùng thú vị

• Cách chơi:

Đầu tiên, hãy xác định người chơi bị bịt mắt để bắt dê bằng cách chơi oẳn tù tì hoặc “tay trắng tay đen”. Số lượng người bịt mắt có thể là 2 hoặc 3 tùy thuộc vào tổng số người tham gia.

Những thành viên còn lại sẽ là “dê”, xếp thành vòng tròn và nhiệm vụ của họ là tránh bị bắt, đồng thời liên tục kêu “be, be”. Nếu ai bị bắt sẽ phải thay thế vị trí người bị bịt mắt.

Trong một số phiên bản khác, khi người bị bịt mắt bắt được một người chơi, họ phải đoán đúng tên người đó, nếu không trò chơi vẫn tiếp tục.

5. Trò chơi đi tàu hỏa cực kỳ thú vị

Tiếp theo là một trò chơi dân gian rất thích hợp cho trẻ nhỏ, với cách chơi đơn giản và đầy sự hấp dẫn. Trò chơi này giúp trẻ rèn luyện khả năng lắng nghe, phân tích và tạo cơ hội kết nối với bạn bè xung quanh.

• Cách chơi:

Tất cả người chơi đứng xếp thành hàng dài, hai tay đặt lên vai người đứng trước. Người quản trò sẽ hô khẩu lệnh “Xe lên dốc” – khi đó, người chơi phải nhón chân lên, còn khi hô “Xe xuống dốc” thì phải di chuyển bằng gót chân. Người quản trò cần thường xuyên thay đổi khẩu lệnh, nếu ai làm sai sẽ phải rời khỏi hàng.

6. Trò chơi dân gian: Rồng rắn lên mây

Rồng rắn lên mây là một trò chơi truyền thống được trẻ em Việt Nam yêu thích. Đây là những kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với nhiều thế hệ từ xưa đến nay. Trò chơi này không chỉ rèn luyện sức khỏe cho trẻ mà còn nâng cao tinh thần đồng đội và tạo sự gắn kết giữa các bé.

• Cách chơi:

Trò chơi này được chia thành hai đội: “Chủ” và “Khách”. Việc phân định có thể thực hiện qua trò oẳn tù tì; người thua sẽ trở thành chủ, trong khi những người còn lại sẽ là khách và xếp thành hàng.

Tất cả cùng đồng thanh hát: “Rồng rắn lên mây có cái cây nhúc nhích, có ông chủ ở nhà không,..?”

Người đóng vai đầu hàng có nhiệm vụ ngăn không cho chủ bắt các thành viên phía sau bằng cách dang tay ra. Nếu ai bị bắt, họ sẽ chuyển sang đội chủ và chờ để bị xử lý.

7. Trò chơi cướp cờ kịch tính

Cướp cờ là một trong những trò chơi dân gian được các bé yêu thích nhất hiện nay nhờ vào sự hồi hộp và kịch tính mà nó mang lại. Trò chơi này rất cạnh tranh, giúp trẻ phát triển khả năng phản xạ và mang lại nhiều bài học quý giá. 

• Cách chơi:

Trò chơi sẽ có hai đội, mỗi đội gồm ít nhất 3-5 thành viên, đứng thành hàng ngang tại vạch xuất phát. Mỗi người sẽ được gán một số thứ tự, và khi người quản trò (giáo viên) gọi số của mình, họ phải chạy lên và cướp cờ về cho đội mình. Đội nào có số cờ nhiều hơn khi hết cờ sẽ chiến thắng.

Quy tắc: Chỉ được chạy lên khi có lệnh. Sau khi lấy được cờ, người chơi không được để đối thủ chạm vào, nếu không sẽ thua. Người cầm cờ phải tìm cách đánh lạc hướng đối phương và đưa cờ về cho đội mình.

8. Trò chơi Mèo đuổi chuột cực kỳ hấp dẫn

Một trong những trò chơi dân gian không thể thiếu cho trẻ em chính là “Mèo đuổi chuột”. Đây là trò chơi được nhiều trẻ yêu thích, giúp nâng cao khả năng phản xạ. Đặc biệt, nó còn giúp trẻ phát triển thể chất và sức khỏe một cách hiệu quả.

• Cách chơi:

Trò chơi này không giới hạn số người tham gia, nhưng để dễ dàng quản lý, thầy cô nên khuyến nghị từ 5 đến 20 thành viên tham gia.

Trong trò chơi sẽ có 1 “Mèo”, 1 “Chuột” và những người còn lại tạo thành hành lang bằng cách nắm tay nhau thành vòng tròn.

Khi bắt đầu, “Mèo” và “Chuột” đứng quay lưng lại nhau. Khi nghe lệnh “Bắt đầu”, mọi người sẽ cùng nhau hát bài “Chuột và mèo” để “Mèo” bắt “Chuột”. Chuột cần chạy thật nhanh, né tránh sự truy đuổi của mèo qua các hành lang. Mèo cố gắng bắt chuột trong khi bị cản trở bởi hành lang. Các thành viên đóng vai hành lang có nhiệm vụ hỗ trợ chuột bằng cách đưa tay lên để ngăn cản mèo.

Lời bài hát:

“Chuột nhắt chít chít
Mèo con meo meo
Chẳng chạy được đâu
Mèo con nhanh chân
Tóm ngay chuột nhắt
Chít chít chít chít.”

9. Trò chơi thả chó cực kỳ thú vị

Mặc dù không phổ biến, nhưng nếu bạn muốn mang đến một trải nghiệm mới mẻ cho trẻ, đây chính là gợi ý tuyệt vời để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ em mầm non.

• Cách chơi:

Trò chơi này không giới hạn số lượng người tham gia. Các vai trong trò chơi gồm có chủ, thỏ và chú chó, được xác định thông qua trò chơi “Ù à ù ập”. Người làm chủ sẽ xòe lòng bàn tay ra, trong khi các thành viên khác giơ ngón tay trỏ lên. Khi người “chủ” kết thúc câu “Ù à ù ập”, họ phải nhanh chóng rút tay lại, thành viên nào bị bắt sẽ trở thành “chú chó”, còn lại sẽ là thỏ.

Khi trò chơi bắt đầu, người chủ sẽ mô tả một đồ vật. Nhiệm vụ của thỏ là tìm và chạm vào đồ vật đó, rồi quay về chạm vào người chủ. Đồng thời, “chú chó” sẽ được thả ra để truy đuổi thỏ. Thỏ sẽ bảo vệ bản thân bằng cách đi trong tư thế “khum”, hai tay chéo lại che tai. Nếu thỏ không tuân thủ hai điều kiện này và bị “chú chó” chạm vào, thỏ sẽ phải thay thế vị trí của “chú chó”.

10. Trò chơi Cáo và thỏ cực kỳ hấp dẫn

Cáo và thỏ là một trò chơi vận động dân gian đầy thú vị và có giá trị giáo dục cho trẻ mầm non. Trò chơi này giúp trẻ rèn luyện phản xạ nhanh, khéo léo và xây dựng sự kết nối, đoàn kết giữa các bạn nhỏ.

• Cách chơi:

Trò chơi yêu cầu ít nhất có 5 người tham gia.

Mỗi đội sẽ gồm hai thành viên, một bé đảm nhiệm vai trò thỏ và một bé còn lại là hang thỏ. Một bạn khác sẽ vào vai cáo, có nhiệm vụ rình bắt những chú thỏ khi chúng ra ngoài kiếm ăn.

Khi thỏ ra khỏi hang, các bé sẽ giơ hai tay lên đầu để làm tai thỏ. Khi bị cáo đuổi theo, thỏ phải nhanh chóng chạy về đúng hang của mình. Nếu bị cáo chạm vào hoặc vào nhầm hang, thỏ sẽ thua cuộc và phải thay thế vị trí của cáo.

11. Dung dăng dung dẻ

Tiếp theo là một trò chơi dân gian nổi tiếng với bài đồng dao quen thuộc đối với trẻ mầm non. Dung dăng dung dẻ giúp rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo và nhịp điệu cho các bé khi tham gia.

• Cách chơi:

Vẽ các vòng tròn trên mặt đất với số lượng bằng số người tham gia trừ đi một. Tất cả thành viên nắm tay nhau tạo thành một vòng tròn, vừa đi vừa hát. Khi bài hát kết thúc, mọi người phải nhanh chóng chọn cho mình một vòng tròn. Ai không có vòng tròn sẽ bị loại. Mỗi khi có người bị loại, một vòng tròn sẽ bị xóa và trò chơi tiếp tục cho đến khi chỉ còn lại một người.

Bài hát trong trò chơi:

“Dung dăng dung dẻ
Dắt trẻ đi chơi
Đến cửa nhà trời
Lạy cậu lạy mợ
Cho cháu về quê
Cho dê đi học
Cho cóc ở nhà
Cho gà bới bếp
Ù à ù ập
Ngồi sụp xuống đây.”

12. Trò chơi dân gian: Kéo co

Kéo co là trò chơi truyền thống được nhiều trẻ em yêu thích, đặc biệt là các bé mầm non. Trò chơi này không chỉ giúp phát triển thể chất mà còn rèn luyện tinh thần, cải thiện kỹ năng giao tiếp và tăng cường sự đoàn kết giữa các bạn nhỏ.

• Cách chơi:

Trò chơi gồm hai đội, mỗi đội có số lượng thành viên bằng nhau để đảm bảo công bằng về thể lực (như hạng cân). Mỗi đội sẽ nắm giữ hai đầu của sợi dây đã chuẩn bị trước, với một mảnh vải đỏ buộc ở giữa.

Khi có hiệu lệnh, cả hai đội sẽ cố gắng kéo đội còn lại về phía mình. Đội nào có phần vải đỏ lệch về phía mình nhiều hơn sẽ là đội chiến thắng.

Thông thường, trò chơi sẽ được tổ chức qua 3 lượt, và đội nào giành chiến thắng trong 2 lượt sẽ được coi là đội thắng cuộc.

13. Trò chơi đơn giản: Nhảy bao bố

Nhảy bao bố là một trò chơi dân gian thú vị, cũng như một môn thể thao đồng đội vui nhộn, rất thích hợp cho các bé mầm non. Trò chơi này không chỉ giúp trẻ rèn luyện thể lực, sức bật và sự khéo léo, mà còn phát triển khả năng giữ thăng bằng. Đồng thời, nó tạo ra không khí vui vẻ, đoàn kết và sảng khoái cho trẻ.

• Cách chơi:

Trò chơi này được tổ chức theo đội, và số lượng thành viên trong các đội phải bằng nhau. Mỗi người chơi sẽ nhận một chiếc bao bố, sau đó các đội đứng thành hàng dọc ở vạch xuất phát.

Khi bắt đầu trò chơi, người tổ chức sẽ kẻ các đường thẳng dẫn đến vạch đích để phân làn cho các đội. Điều này giúp tránh việc các đội cản đường lẫn nhau. Nếu đội nào nhảy vào làn của đội khác, họ phải quay về vạch xuất phát và nhảy lại từ đó.

Người chơi cần nhảy đến vạch đích và quay lại vạch xuất phát. Chỉ khi thành viên này trở về, thành viên tiếp theo mới được xuất phát. Đội nào có thành viên nhảy về vạch xuất phát đầu tiên sẽ giành chiến thắng.

14. Trò chơi kích thích trí thông minh – Ô ăn quan

Ô ăn quan là một trò chơi dân gian nổi tiếng dành cho trẻ em mầm non tại Việt Nam. Trò chơi này sử dụng một bàn cờ hình chữ nhật có 10 ô vuông (được gọi là ô dân) được chia thành 5 ô đối xứng nhau. Ở mỗi đầu bàn cờ có 2 ô hình bán nguyệt được gọi là ô quan.

• Cách chơi:

Trò chơi bắt đầu với 5 quân cờ đặt trong mỗi ô ở giữa bàn cờ. Người chơi sẽ di chuyển quân cờ của mình bằng cách lấy tất cả các quân cờ từ một ô, rồi đi theo chiều kim đồng hồ, mỗi lần qua một ô sẽ bỏ lại một quân cờ.

• Khi người chơi di chuyển qua một ô có một hoặc hai quân cờ của đối thủ, họ phải lấy những quân cờ đó và đặt vào ô trống bên cạnh.
• Nếu ngay sau đó là một ô trống (không phân biệt ô quan hay ô dân) và tiếp theo là một ô có quân, người chơi sẽ được ăn tất cả quân trong ô đó. Số quân bị ăn sẽ bị loại khỏi bàn chơi để tính điểm vào cuối trò chơi.

Khi quân cờ trong một ô đã hết, lượt đi kết thúc và người chơi tiếp theo sẽ bắt đầu lượt của mình. Mục tiêu của trò chơi là ăn hết quân cờ của đối thủ hoặc khi không còn nước đi hợp lệ nào.

15. Trò chơi trốn tìm thú vị

Trốn tìm là một trò chơi dân gian đầy thú vị và hấp dẫn dành cho trẻ em. Trò chơi này không chỉ giúp trẻ phát triển sự nhanh nhẹn, khéo léo, và khả năng sáng tạo, mà còn khuyến khích tinh thần đồng đội. Qua đó, tạo nên bầu không khí vui vẻ, thân thiện và gần gũi cho các bé.

• Cách chơi:

Trò chơi này không giới hạn số người tham gia, nhưng cần tối thiểu 3 người. Một người sẽ được chọn làm người đi tìm qua trò “oẳn tù tì”. Khu vực chơi cần được xác định rõ ràng, an toàn và không có chướng ngại vật nguy hiểm. Những người còn lại sẽ có một khoảng thời gian nhất định để tìm chỗ ẩn nấp.

Sau khi hoàn tất việc đếm, người chơi được giao nhiệm vụ tìm sẽ bắt đầu tìm kiếm các thành viên còn lại.

III. Những điều cần lưu ý khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non

Việc tổ chức các trò chơi dân gian mang lại nhiều lợi ích và bài học quý báu cho trẻ. Nó giúp các bé cảm thấy vui vẻ hơn khi đến trường. Tuy nhiên, mọi hoạt động đều có thể tiềm ẩn rủi ro, vì vậy đảm bảo an toàn cho trẻ là rất quan trọng. Dưới đây là một số lưu ý mà phụ huynh và giáo viên cần ghi nhớ khi tổ chức trò chơi cho trẻ tại trường.

• Đảm bảo an toàn: Trước khi bắt đầu trò chơi, hãy xem xét kỹ lưỡng khu vực chơi để chắc chắn rằng không có nguy hiểm nào đe dọa đến trẻ.
• Chọn trò chơi phù hợp: Hãy lựa chọn trò chơi phù hợp với độ tuổi và khả năng của trẻ, đảm bảo rằng trẻ có thể tham gia một cách tích cực.
• Đưa ra hướng dẫn rõ ràng: Trước khi bắt đầu bất kỳ trò chơi nào, hãy cung cấp hướng dẫn cụ thể cho trẻ, nhắc nhở trẻ những gì nên và không nên làm.
• Theo dõi trò chơi: Khi trẻ tham gia vào các trò chơi vận động, có thể xảy ra nhiều rủi ro, vì vậy cần phải có sự giám sát và chú ý hoàn toàn từ người lớn.