Buzz
Tóm tắt các sự kiện quan trọng trong đoạn trích. Những sự kiện này thể hiện phẩm chất nào của anh hùng Đăm Săn?
Nội dung chính
| Đoạn trích kể về hành trình chinh phục Nữ Thần Mặt Trời của Đăm Săn. |
Tóm tắt
Sau khi chiến thắng Mtao Grự và Mtao Mxây để giải cứu Hơ Nhị, Đăm Săn trở thành một tù trưởng mạnh mẽ, nổi tiếng khắp núi rừng. Tuy nhiên, anh vẫn quyết tâm đến gặp Nữ thần Mặt Trời, muốn cưới nàng làm vợ chính thức. Đăm Săn đã một mình vượt qua nhiều gian khổ, băng qua rừng núi để đến nhà của Nữ thần Mặt Trời, nhưng anh bị từ chối. Mặc kệ lời cảnh báo của Nữ thần Mặt Trời về sự chết khi mặt trời mọc, Đăm Săn vẫn quyết định trở về. Trên đường về, cả anh và ngựa của anh đều bị kẹt trong bùn lầy.
Trước khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 105 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tìm hiểu và chia sẻ thông tin về một số đặc điểm văn hóa của người dân Ê-đê (ví dụ: trang phục, ẩm thực, nhà ở, lễ hội,…)
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thông tin qua tranh ảnh, sách báo, mạng xã hội hoặc từ kinh nghiệm thực tế
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Người dân Ê-đê có nhiều nét văn hóa đặc sắc trong đời sống và cộng đồng, thể hiện qua:
- Nhà ở: Nhà dài là nơi sinh sống và lưu trữ giá trị văn hóa
- Trang phục: Màu xám hoặc chám, thường có hoa văn sặc sỡ. Phụ nữ thường mặc váy, nam giới mặc áo và đóng khố, thường sử dụng trang phục bằng bạc, đồng và hạt cườm
- Ẩm thực: Ưa thích sử dụng thảo dược, gia vị và thực phẩm tươi sống
- Lễ hội: Tổ chức lễ cúng bến, lễ hội mùa xuân, lễ hội khôn lớn, cùng nhiều lễ hội khác
- Ngoài ra, người dân Ê-đê còn coi trọng văn hóa mẫu hệ và tâm linh
Trước khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trước khi đọc trang 105 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tìm hiểu ý nghĩa của biểu tượng mặt trời trong một số nền văn hóa
Phương pháp giải:
Liên hệ với văn hóa của các quốc gia để hiểu ý nghĩa
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ở nhiều nơi, mặt trời được coi là biểu tượng của sự sống, ánh sáng và may mắn cho mỗi người và quốc gia
Khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Khi đọc trang 105 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Đọc kỹ đoạn văn đầu văn bản, liệt kê chi tiết về sự xuất hiện của Đăm Săn tại nhà Đăm Par Kvây
Phương pháp giải:
Đọc cẩn thận đoạn văn đầu văn bản, ghi chú các chi tiết về việc Đăm Săn xuất hiện tại nhà Đăm Par Kvây
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những chi tiết mô tả Đăm Săn khi đến nhà Đăm Par Kvây là:
- Chàng bước vào sân, mỗi bước chân làm rung động sàn nhà, cột nhà rung lên từ đông sang tây
- Đắc chân xuống, chàng ngồi như con rắn ẩn trong hang động, tựa như con cọp nằm trong rừng, hoặc con tê giác chui trong bãi bùn
- Nụ cười của chàng ầm ĩ như tiếng sấm giữa trời xanh
Khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Khi đọc trang 106 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Mô tả cảnh tiếp đón Đăm Săn tại nhà Đăm Par Kvây. Tập trung vào các yếu tố văn hóa và phong tục của người Ê-đê
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn trang 106
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đăm Săn được chào đón như một vị khách quý tại nhà Đăm Par Kvây, họ trải chiếu, đem thuốc sợi, thuốc lá và trầu cho Đăm Săn. Họ giết gà, nấu cơm và mời Đăm Săn ăn. Không những thế, họ còn mang đến nhiều loại rượu ngon mời chàng thưởng thức
Khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Khi đọc trang 106 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Dự đoán về cuộc hành trình tới nhà Nữ Thần Mặt Trời
Phương pháp giải:
Dựa vào lời nói của các nhân vật đối thoại với Đăm Săn khi ở nhà Đăm Par Kvây
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi ở nhà Đăm Par Kvây, khi biết kế hoạch của Đăm Săn đến nhà Nữ Thần Mặt Trời, mọi người khuyên chàng không nên đi, vì “rừng này đầy sư tử, con đường này rợp rắn, không ai nào vào và bắt được Nữ Thần Mặt Trời đâu! Đường đi hái cà, người ta trồng cà lớn, đường đi hái ớt, người ta trồng ớt bé, người lớn qua đây chết đằng người lớn, nhà giàu qua đây chết đằng nhà giàu, người mạnh mẽ qua đây chết đằng người mạnh mẽ”.
Điều này cho thấy hành trình đến nhà Nữ Thần Mặt Trời sẽ không dễ dàng.
Khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Khi đọc trang 106 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Lời khuyên của Đăm Par Kvây dành cho Đăm Săn
Phương pháp giải:
Đọc cẩn thận đoạn văn và ghi chú lời khuyên của Đăm Par Kvây cho Đăm Săn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đăm Par Kvây khuyên Đăm Săn: “Tôi thắt diêng bằng dây, tôi buộc diêng bằng dây, tôi không để diêng đi vào khu rừng đó. Tôi đề nghị mổ lợn để cúng cầu cho diêng, tôi sẵn sàng đưa diêng một con trâu, nhưng tôi không để diêng đi vào rừng thiêng của Nhà Trời. Ở đây, cỏ lớn như lông nhím, cỏ bé như lông chó, thậm chí con sóc nhảy qua cũng không tránh được nơi này nữa”.
Khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Khi đọc trang 107 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Đánh giá thái độ của Đăm Săn khi nghe lời khuyên từ Đăm Par Kvây?
Phương pháp giải:
Dựa vào phản ứng của Đăm Săn trong đoạn trả lời để đưa ra đánh giá
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi nghe lời khuyên từ Đăm Par Kvây, Đăm Săn vẫn kiên định với ý định của mình, không sợ hãi trước những lời cảnh báo, ngược lại, chàng càng quyết tâm hơn “Gặp sư tử, tôi sẽ giết sư tử. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác”. Chàng tự tin không ai dám ngăn cản tù trưởng giàu mạnh, với vai trò mang trên đầu khăn nhiễu, vai gánh vải hoa.
Khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Khi đọc trang 108 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
So sánh cách mô tả ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời với phần giới thiệu văn bản
Phương pháp giải:
Xem lại phần giới thiệu văn bản và đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời trong văn bản và phần giới thiệu được mô tả tương đồng, đều là nơi hoang tàn, cô đơn và trống rỗng. Cho đến khi Đăm Săn đến cửa nhà mới có tiếng người, tiếng cười và hình ảnh sôi động của cuộc sống hàng ngày.
Khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Khi đọc trang 108 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Phác họa về ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn trang 108 và trả lời
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ngôi nhà của Nữ Thần Mặt Trời trong văn bản xuất hiện lộng lẫy và rực rỡ với tất cả mọi thứ được làm bằng vàng, tạo ra cảm giác sang trọng và giàu có. Ánh trăng, mặt trời, sấm chớp và các hiện tượng thiên nhiên khác xung quanh ngôi nhà tạo ra một bức tranh náo nhiệt, đầy sức sống.
Khi đọc 8
Trả lời Câu hỏi 8 Khi đọc trang 109 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Đưa ra tưởng tượng về hình ảnh Nữ Thần Mặt Trời
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn về sự xuất hiện của Nữ Thần Mặt Trời
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thông qua lời thoại và sự tôn kính của những người hầu dành cho Nữ Thần Mặt Trời, em hình dung ra một phụ nữ xinh đẹp và quyền lực, sang trọng và được mọi người tôn trọng.
Khi đọc 9
Trả lời Câu hỏi 9 Khi đọc trang 109 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Nguyên nhân Nữ Thần Mặt Trời từ chối Đăm Săn là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ lời thoại của Nữ Thần Mặt Trời dành cho Đăm Săn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nữ Thần Mặt Trời từ chối Đăm Săn vì nàng phải lo cho sự sống của nhiều sinh vật trên trái đất. Nếu nàng ra đi, nhiều sinh vật sẽ không thể tiếp tục tồn tại và sống được nữa. Hơn nữa, nàng là con của Trời nên không thể rời khỏi cùng Đăm Săn.
Khi đọc 10
Trả lời Câu hỏi 10 Khi đọc trang 110 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Chú ý phản ứng của Đăm Săn khi bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn văn trước khi Đăm Săn ra về
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi bị Nữ Thần Mặt Trời từ chối, ban đầu Đăm Săn vẫn kiên quyết, “tôi không rời đi”, “chỉ khi có được nàng tôi mới quay về”,… Nhưng khi Nữ Thần Mặt Trời vẫn không thay đổi quyết định, chàng buộc lòng từ bỏ, “tôi phải quay về với làng hoang của mình như ngày trước”
Khi đọc 11
Trả lời Câu hỏi 11 Khi đọc trang 110 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Biểu tượng hình ảnh Đăm Săn trong Rừng Đen là gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào cảnh báo của Nữ Thần Mặt Trời về sự vi phạm của Đăm Săn để tưởng tượng chàng sẽ phải đối mặt với hậu quả gì khi trở về
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đăm Săn khi trở về có thể phải chịu sự trừng phạt từ thần Trời vì đã vi phạm con gái ngài, có thể là bị sét đánh, té ngã, bị thiêu cháy hoặc chết đuối.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Tóm tắt những sự kiện quan trọng trong đoạn trích. Những sự kiện này thể hiện phẩm chất nào của nhân vật anh hùng Đăm Săn?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản, hiểu rõ cốt truyện và các sự kiện quan trọng xung quanh nhân vật Đăm Săn
- Liên hệ với hình ảnh của người anh hùng trong sử thi để suy luận về phẩm chất của nhân vật này
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những sự kiện quan trọng trong đoạn trích:
- Đăm Săn gặp “ơ diêng” - bạn thân của mình là Đăm Par Kvây để thảo luận về việc đi săn Nữ Thần Mặt Trời của mình
- Đăm Săn bắt đầu hành trình, vượt qua nhiều thử thách của rừng núi
- Đăm Săn đối diện với Nữ Thần Mặt Trời và tuyên bố muốn nàng làm vợ của mình với sự kiên định, nhưng bị từ chối
- Đăm Săn quay về nhưng cuối cùng cả chàng và ngựa đều gặp nạn
Những sự kiện này thể hiện Đăm Săn là người anh hùng mẫu mực trong sử thi với các phẩm chất như dũng cảm, kiên định, ý chí và sức mạnh phi thường, cùng với lý tưởng cao cả và khao khát vĩ đại. Đây là các phẩm chất điển hình của một anh hùng trong sử thi.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Trong việc khắc họa nhân vật, vai trò của lời kể, lời miêu tả và lời đối thoại là gì? Hãy chỉ ra những đặc điểm của văn phong sử thi trong đoạn trích này.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản, tập trung vào cách mô tả nhân vật của người kể, các đoạn miêu tả và lời thoại của nhân vật
- Dựa vào đặc điểm của sử thi để nhận diện văn phong trong đoạn trích
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trong văn bản này, việc khắc họa nhân vật được thực hiện thông qua các lời kể, miêu tả và lời thoại như sau:
- Lời kể: “họ đi suốt tháng suốt năm, lúc nghe sông nước rì rào, lúc nghe biển cả gào thét, người cưỡi ngựa đực, người cưỡi ngựa cái, ngựa thở hổn ha hổn hển”, “bọn đàn ông con trai trong làng chạy ra tận giếng làng để xem, còn bọn đàn bà con gái thì đứng nhìn từ các sàn sân”,…
- Lời miêu tả: “Đăm Săn… đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa… tiếng oang oang như sấm gầm sét dậy”, “người đi ra đi vào nhà trong nhà ngoài đưa mắt nhìn chàng, thấy chàng oai như một vị thần”,…
- Lời thoại:
+ “Mặc, diêng cứ để tôi làm bàn trang tôi san đường tôi đi. Gặp cọp, tôi sẽ giết cọp. Gặp tê giác, tôi sẽ giết tê giác”
+ “… thử hỏi có ai dám chống lại Đăm Săn này…”
+ “… có lấy được nàng tôi mới về”
Các lời kể, miêu tả và lời thoại đã giúp tạo ra hình ảnh rõ ràng và chi tiết về nhân vật, cũng như phong cách sử thi trong đoạn văn này được thể hiện qua:
- Lối kể xen kẽ giữa văn xuôi và văn vần: “Chàng đi hết rừng rậm đến núi xanh… là đẹp thật!”; “Đăm Săn xuống ngựa, tháo yên,… một ngôi nhà như vậy cả”
- Sử dụng thành ngữ, tục ngữ và từ ngữ cổ
- Nghệ thuật ngôn từ dân gian
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Nhân vật kể chuyện trong đoạn văn là ai? Hãy tìm hiểu về hình thức kể chuyện sử thi của người dân tộc Ê-đê.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản, tập trung vào người kể chuyện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Người kể chuyện trong đoạn văn là người thứ ba.
* Hình thức kể chuyện sử thi của người dân tộc Ê-đê:
- Được trình bày dưới dạng hát nói, đây là một phong tục văn hóa đặc biệt của người Ê-đê, trong đó người kể chuyện có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, sáng tạo và biểu diễn, đặc biệt trong hoàn cảnh chưa có chữ viết, các tác phẩm chỉ được truyền miệng.
- Người Ê-đê gọi người kể chuyện sử thi là pô khan. Pô được hiểu là thầy, chủ nhân, người thành thạo trong công việc; khan là câu chuyện cũ. Người kể chuyện sử thi phải có kiến thức dân gian sâu rộng để diễn đạt một cách tinh tế các nội dung và tình cảm của sử thi đó. Họ là những người có giọng hát vang và mạnh mẽ, biết rất nhiều giai điệu của thể loại hát nói để áp dụng cho phù hợp với từng tình huống và nhân vật trong tác phẩm, biết cách diễn đạt bằng cử chỉ, bằng biểu cảm như diễn viên trên sân khấu.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Hãy cho biết ý nghĩa của hình tượng Nữ thần Mặt Trời trong sử thi Đăm Săn?
Phương pháp giải:
- Lưu ý đến các chi tiết miêu tả về nhân vật Nữ Thần Mặt Trời trong đoạn trích
- Sử dụng mối liên hệ giữa nhân vật này và khao khát của Đăm Săn để trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trong sử thi, Nữ Thần Mặt Trời được mô tả với những đặc điểm “nàng mặc váy loáng như sét, ánh như chớp… không ai như nàng… thân hình như nụ tai, cổ như cổ công..”:
- Nàng là kết tinh của Thần Đất và Thần Trời, biểu tượng cho vẻ đẹp hòa quyện của hai thực thể linh thiêng này
- Khao khát của Đăm Săn trong việc chiếm đoạt nàng nhưng không thành, là cảnh báo về hậu quả khi vượt quá giới hạn của con người
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Ý kiến của bạn về sự ra đi của Đăm Săn trong Rừng Sáp Đen?
Phương pháp giải:
Chú ý đến phần kết của tác phẩm, nơi mà việc chết của Đăm Săn được miêu tả
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cái chết của Đăm Săn trong Rừng Sáp Đen gợi lại nhiều suy tư:
Người và ngựa của Đăm Săn đều bị chìm xuống từng chút, từng chút, khi mặt trời cao lên, ngựa lại càng chìm sâu hơn, và cuối cùng, cả hai đều gục ngã.
Theo bạn, đây là hậu quả tự nhiên của việc Đăm Săn vượt qua giới hạn con người, khi anh ta, một con người trần thế, mặc dù biết rõ sự cấm đoán của Thần Trời và Thần Đất, vẫn dám mưu đoạt Nữ Thần Mặt Trời. Mặt trời càng lên cao, ngựa lại càng chìm sâu, và mặt đất cứ kéo anh ta và ngựa xuống. Điều này cho thấy anh ta đã phạm tội và việc bị trừng phạt là hợp lý.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Đặc trưng nào của phong tục, tập quán, và tín ngưỡng của người Ê-đê xưa được thể hiện qua đoạn trích Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời?
Phương pháp giải:
Tập trung vào các chi tiết liên quan đến phong tục, tập quán trong văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tiếp đón khách: người hầu chạy ra đón tiếp khách, “kẻ giữ ngựa tháo yên, người đưa lời thăm hỏi,…”, trải chiếu, giết gà, mang rượu ra để đãi khách, chủ nhà ăn mặc chỉn chu để tiếp khách
- Tôn thờ trời đất và các vị thần
- Đánh giá cao người anh hùng
Sau khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi đọc trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Những điểm tương đồng và khác biệt giữa quan niệm về người anh hùng của người Hy Lạp cổ đại và người Ê-đê có thể thấy qua hai đoạn trích Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác và Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời?
Phương pháp giải:
Tập trung vào các đặc trưng của sử thi được thể hiện trong hai tác phẩm này
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Tương đồng:
- Đánh giá cao vị trí của người anh hùng trong xã hội
- Sử dụng từ ngữ cổ, thành ngữ, tục ngữ
- Sử dụng ngôn từ dân gian
* Khác biệt:
- Sử thi anh hùng Hy Lạp cổ đại:
+ Đặt người anh hùng trong tình huống giữa lợi ích của cộng đồng và cá nhân, phải đưa ra quyết định để khẳng định phẩm chất của mình
+ Tập trung vào gia đình, dân tộc và sự kiện ảnh hưởng lớn
+ Thường kể về các biến cố lớn, ảnh hưởng tới toàn bộ dân tộc, quốc gia
+ Mô tả nhân vật anh hùng hoành tráng, hào hùng
- Sử thi anh hùng Ê-đê:
+ Người anh hùng mang trong mình hoài bão, khát vọng lớn lao, muốn tự mình chinh phục
+ Không nói nhiều về mâu thuẫn xã hội, gia đình mà tập trung vào nhân vật chính
+ Thường là những câu chuyện về việc chống lại quái vật, người anh hùng đi tìm vợ, hoặc trả thù cho dòng họ
Kết nối đọc - viết
Trả lời Kết nối đọc - viết trang 111 SGK Văn 10 Kết nối tri thức
Có thể một tác phẩm sử thi như I-li-át hoặc Đăm Săn, dù ra đời ở một thời đại xa xôi, vẫn còn giữ nguyên giá trị với con người hiện đại? Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) để diễn đạt quan điểm của bạn.
Phương pháp giải:
Nhìn nhận ý nghĩa của hai tác phẩm này trong bối cảnh xã hội hiện nay và liên hệ chúng với tình hình, đặc điểm của xã hội hiện nay để suy luận ra ý nghĩa của chúng đối với con người hiện đại.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hai tác phẩm sử thi I-li-at và Đăm Săn, dù đã ra đời từ hàng ngàn năm trước, vẫn giữ nguyên giá trị trong xã hội hiện đại. Chúng đã truyền đạt cho chúng ta về lòng dũng cảm, khả năng đấu tranh cho lợi ích của bản thân và cộng đồng, cũng như lý tưởng và lòng tự tôn. Cả hai tác phẩm đều tôn vinh những người anh hùng có lòng tự tôn, kiêu hãnh dân tộc và sẵn sàng đứng ra bảo vệ nó khi bị đe dọa. Những nhân vật anh hùng này không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là tấm gương cho mọi người học tập và bắt chước trong cuộc sống hiện đại.
