Khám phá bài thơ Cảnh ngày hè qua góc nhìn mới

>> Xem các bài văn phân tích Cảnh ngày hè xuất sắc, đạt điểm cao

Hai mẫu văn tham khảo khi tìm hiểu bài thơ Cảnh ngày hè

Đào sâu vào bài thơ Cảnh ngày hè, mẫu số 1:

I. Tổng quan về bài thơ:

- Giới thiệu về ''Quốc âm thi tập'' gồm 254 bài thơ viết bằng chữ Nôm.
+ Tập thơ được chia thành 4 phần:
1. Vô đề: Lời giới thiệu; Sự tự biểu; Khúc trung niên.
2. Kệ: Lời hứa.
3. Chuyện trò: Lời chúc.
4. Giao duyên: Lời nhắc nhở.
- Nội dung, tư tưởng: thể hiện tình cảm, phẩm chất tinh thần đa chiều của Nguyễn Trãi. Tôn vinh nhân cách cao quý, yêu quê hương, quý trọng con người, kết nối tâm hồn với thiên nhiên,...

II. Khám phá bài thơ:

1. Đánh giá tổng quan:
- Bài thơ thể hiện niềm đam mê sâu sắc với tự nhiên, sự yêu thích cuộc sống của Nguyễn Trãi.
- Bài thơ phản ánh khát khao cho một cuộc sống bình yên, hạnh phúc cho mọi người.

2. Phân tích:

a. Sự đồng cảm với thiên nhiên, tạo hình vật trong tâm hồn Nguyễn Trãi:
- Khoảnh khắc thư giãn, lòng thanh thản, không khí trong lành, trong veo.
=> Một ngày đặc biệt như vậy không thể nào quá nhiều trong cuộc đời Nguyễn Trãi.
- Hình ảnh cuối cùng của mùa hè hiện ra sôi nổi, rực rỡ, đầy sức sống, với đủ màu sắc, đường nét, âm thanh, cảnh vật:
+ Sắc xanh của lá cây, mang theo sức sống mạnh mẽ.
+ Màu đỏ của hoa lựu.
+ Tiếng ve vang vọng.
+ Tiếng ngân của làng chài.
=> Một bức tranh hoàn hảo kết hợp âm thanh và cảnh vật thiên nhiên dân dã. Nó là nguồn cảm hứng tuyệt vời cho nhà thơ.
- Hình ảnh của 'hồ sen, đồng lúa, hoa lựu' thân thuộc, gần gũi, là biểu tượng của vẻ đẹp nông thôn.
- Mặc dù cuối mùa hè, nhưng sự sống không bao giờ ngừng:
+ 'Trỗi trỗi', 'nảy nảy', 'rợp'.
=> Sự sống đang trỗi dậy trong lòng không thể kiềm chế.
- Nguyễn Trãi cảm nhận cảnh vật qua nhiều giác quan: thị giác, thính giác, khứu giác,...
=> Nguyễn Trãi kết hợp màu sắc và âm nhạc theo quy luật tuyệt vời của hội họa và âm nhạc để tạo ra bức tranh chứa đựng những cảm xúc sâu kín của ông.

b. Ước mơ của Nguyễn Trãi về một cuộc sống an lành, hạnh phúc cho mọi người:
- Trong trái tim của ông, tiếng đàn của vua Thuấn gợi lên bản hòa nhạc Nam phong, ca tụng cuộc sống yên bình, đầm ấm. Nguyễn Trãi không chỉ là một nhà văn, mà còn là một người luôn hết lòng vì dân, vì nước.
=> Điểm chốt của bài thơ không chỉ nằm ở thiên nhiên hay cảnh vật, mà ở trong tâm hồn của con người luôn dốc lòng vì dân, vì nước.

III. Tổng kết:

1. Nội dung:

Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên trong tâm hồn của Nguyễn Trãi, đồng thời là sự tỏa sáng của tinh thần cao đẹp, sự hy sinh không ngừng nghỉ vì dân, vì nước. Tiếng lòng của Nguyễn Trãi - Bản hòa nhạc của lòng yêu nước.

2. Nghệ thuật:

Thể thơ Trung Hoa được áp dụng một cách sáng tạo, kết hợp màu sắc và âm thanh hài hoà, hình ảnh gần gũi, giản dị.

Do đó, chúng tôi đã đề xuất Tìm hiểu bài thơ Cảnh ngày hè cho bài tiếp theo, các bạn hãy chuẩn bị cho phần Khám phá tâm trạng của Nguyễn Trãi qua bài thơ Cảnh ngày hè và cùng với phần Thảo luận về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Cảnh ngày hè để có cái nhìn tổng quan về nội dung này.

Đào sâu vào bài thơ Cảnh ngày hè, mẫu số 2:

Cuộc đời của Nguyễn Trãi đầy biến động, với niềm vui và nỗi đau đan xen. Trong hơn 60 năm qua, ông đã để lại một di sản vô cùng quý giá.

Trong lĩnh vực văn chương, lời nhận xét đó không hề quá lờn. Tác phẩm của Ức Trai không chỉ có thơ và văn, mà còn kể cả lịch sử và địa lí. Bên cạnh tập thơ chữ Hán nổi tiếng, cũng cần chú ý đến vai trò của tập Quốc âm thi tập. Đây không chỉ là tác phẩm quý giá trong lịch sử văn học Việt Nam mà còn là nguồn tài liệu quan trọng để nghiên cứu về sự phát triển của ngôn ngữ Việt. Quốc âm thi tập gồm những bài thơ viết suốt cuộc đời của ông, đã mở ra nhiều khía cạnh tâm hồn của một thi sĩ trong thời kỳ phong kiến Việt Nam.

Quốc âm thi tập có cấu trúc 4 phần, trong đó phần vô đề chứa những bài thơ không có tiêu đề, được chia thành các nhóm: ngôn chí, mạn thuật, trần tình, thuật hứng, tự thán, bảo kính cảnh giới... Chùm thơ Bảo kính cảnh giới, với 61 bài thơ, mang một chút vui vẻ vào cuộc sống nặng nề của Nguyễn Trãi.

Tổ chức theo dạng bài thất ngôn bát cú nhưng mở đầu bằng một câu thơ thất luật, bài thơ của ông tự nhiên như lời nói hàng ngày:

Cuộc sống dưới mái trường là thời kỳ mát lành

Xuất phát từ lòng an nhàn của con người, trải lòng yêu thương với thiên nhiên. Có lẽ bài thơ được sáng tác trong những lúc Nguyễn Trãi trở về Côn Sơn (theo Đào Duy Anh, ông thường về Côn Sơn trong đời). Rời bỏ bụi trần ồn ào của thành phố, người ta tìm về với thiên nhiên một cách tự do, giản dị. Có lẽ vì vậy mà câu thơ cũng tránh xa khỏi khuôn khổ của thơ luật để trở nên giản dị, nhẹ nhàng như con người và cuộc sống trên núi rừng.

Câu thơ nhẹ nhàng đưa ta đến với hình ảnh một nhà sư đang tu hành, biết ơn cuộc sống. Từ 'hóng mát' kết hợp với ngày trường mở rộng thời gian của một ngày. Cảm giác thư thái lan tỏa cùng nhịp thơ.

Nguyễn Trãi không phải là người không biết giới hạn. Ông đã nhiều lần mong muốn được sống giản dị. Nếu phải giải thích, có lẽ nhiều người sẽ nghĩ đến tình cảm chân thành với thiên nhiên. Những hình ảnh về thiên nhiên mà ông đã vẽ trong bài thơ này chứng minh rằng cuộc sống không chỉ là về sự giàu có mà còn là về sự tự do và giản dị:

Lá hoè xanh mướt rải dày dặm
Hoa lựu rực rỡ, thác đỏ phun
Hương liên triều phảng đã đón nồng

Cuộc sống của nhà thơ là như vậy. Dù đầy gian khó, nhưng chỉ là về vật chất mà thôi.

Bức tranh của thiên nhiên được vẽ vào cuối mùa hè: hoa lựu sắp chuyển sang màu đỏ rực, sen đã lan tỏa hương thơm. Sự lựa chọn thời gian và cách miêu tả thiên nhiên không phải là ngẫu nhiên. Lá hoè nghiêng về màu xanh, tụ lại thành từng đám lá rậm rạp, che phủ cả mặt đất. Hoa lựu không còn nhạt nhẽo mà phô trương vẻ đẹp như ngọn đuốc đỏ rực. Sau này, Nguyễn Du cũng dùng hoa lựu để mô tả cái oi bức, nóng nực của mùa hè:

Dưới ánh trăng quyên gọi mùa hè,
Đầu tường hoa lựu bừng sáng rực rỡ, đầy hoa.

Dưới bóng sen hồng nở rộ, lá xanh mát, đầm sen lan tỏa hương thơm dịu nhẹ. Tiếng ve râm ran như đang tận hưởng phút giây cuối chiều. Nếu mùa xuân là thời điểm mọi vật đều tràn đầy sức sống, thì mùa hạ là thời gian trưởng thành. Cuối hè, mọi thứ rực rỡ nhất, đầy đặn nhất, sẵn sàng cho mùa thu và mùa đông. Thiên nhiên trong bài thơ gợi lên hình ảnh của một cuộc sống đầy đủ, ấm áp.

Cuộc sống hòa mình với thiên nhiên là cuộc sống hàng ngày của người lao động:

Chợ cá náo nhiệt trong làng ngư dân

Câu thơ tập trung vào âm thanh của chợ cá. Sự sôi động của chợ cá nhắc nhở đến cuộc sống đầy đủ, ấm áp của người dân. Chợ cá có thể chỉ là một góc chợ quê, nhưng âm thanh vẫn nhộn nhịp rất nhiều.

Bài thơ không thích hợp với cách phân tích theo thể thất ngôn bát cú. Bố cục có thể chia thành 6/2: phần trên là vẻ đẹp của thiên nhiên và âm thanh cuộc sống, phần dưới là ước vọng của nhà thơ:

Khi tiếng đàn Ngu vang lên,
Dân giàu phồn thịnh khắp miền.

Mô típ này thường xuất hiện trong thơ của Nguyễn Trãi. Tấm lòng nhân ái luôn sẵn lòng lan tỏa. Câu thơ kể về một câu chuyện cổ. Ở Trung Quốc cổ đại, vua Nghiêu Thuấn thường dùng đàn Ngu cầm và hát bài Nam phong, tức là gió thuận gió lành, mang lại thịnh vượng cho dân chúng. Nguyễn Trãi sử dụng câu chuyện này để diễn đạt niềm vui khi thấy mọi người đều giàu có và hạnh phúc.

Câu cuối tương ứng với câu đầu, không giữ theo quy tắc thơ Đường. 3/3 ngắn gọn, rõ ràng, thể hiện ước vọng chân thành của Nguyễn Trãi, mong muốn mọi nơi đều được sống trong bình yên, đầy đủ.

Câu ngạn ngữ xưa cũ 'Lo nghĩ trước lo hạnh phúc sau' phản ánh chân thực cuộc đời Nguyễn Trãi, trải qua niềm vui và nỗi buồn một cách trọn vẹn, tận hưởng và chia sẻ.

Sau khi đọc bài viết này, các em đã hiểu được một phần của nội dung cần học. Bước tiếp theo, hãy khám phá hồn thơ của Nguyễn Trãi qua bài Cảnh ngày hè để tiếp tục hoàn thiện kỹ năng ngôn ngữ văn của mình.