Khám phá bí mật xây dựng di tích đá khổng lồ Menga Dolmen từ người xưa

TPO - Một nghiên cứu kéo dài hơn 10 năm gần đây được công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ những kỹ thuật tinh vi mà người xưa dùng để tạo nên Menga Dolmen, một di tích đá 5.600 năm tuổi ở miền Nam Tây Ban Nha, vượt trội hơn nhiều so với kỳ quan nổi tiếng Stonehenge ở Scotland.

Những khối đá này, chôn sâu trong lòng đất trên đỉnh đồi cao khoảng 50m so với đồng bằng xung quanh, tạo thành một dolmen (ngôi mộ một buồng) dài khoảng 25m và rộng 5m ở điểm rộng nhất. Khối đá lớn nhất nặng khoảng 150 tấn, gần bằng một con cá voi xanh và nặng hơn gần năm lần so với khối đá lớn nhất của Stonehenge. Tổng cộng, các khối đá lớn này nặng khoảng 1.140 tấn.

Leonardo García Sanjuán, đồng tác giả nghiên cứu mới về di tích và là giáo sư về tiền sử tại Đại học Seville, Tây Ban Nha, cho biết: “Trọng lượng của nó tương đương với hai chiếc máy bay Boeing 747 chở đầy nhiên liệu và hành khách. Đây là khối lượng đá khổng lồ và vẫn là một bí ẩn khoa học thú vị về cách người xưa xây dựng dựa trên công nghệ thời kỳ đồ đá mới”.

Mike Parker-Pearson, giáo sư về thời tiền sử tại University College London, Vương quốc Anh, mô tả công trình này là 'một trong những kỳ quan đá lớn vĩ đại nhất thế giới'. Ông nhận xét: 'Các khối đá được đặt một cách cẩn thận, không có khoảng trống nào'.

Cách thức xây dựng một khối đá khổng lồ như vậy là gì?

Dự án do José Antonio Lozano Rodríguez, nhà địa chất tại Trung tâm Hải dương học Quần đảo Canary, chỉ đạo, đã phối hợp các khối đá bằng cách cắt, vận chuyển và đặt chúng dựa trên nghiên cứu địa hình, địa chất, thông tin từ các cuộc khai quật khảo cổ trước đó và tài liệu về kỹ thuật xây dựng.

Các viên đá thẳng đứng tạo thành bức tường của căn phòng không hoàn toàn đứng thẳng, mà nghiêng vào trong theo một góc nhẹ, khiến căn phòng hẹp hơn ở trên cùng và dưới đáy, tạo ra hình dạng thang.

Nhóm nghiên cứu ước tính mỗi viên đá thẳng đứng nghiêng vào trong ở góc gần như đồng đều là 84-85 độ. Các viên đá thẳng đứng tạo thành bức tường cũng nghiêng sang một bên với nhau ở một góc nhất quán. Nghiên cứu cho thấy các kiến trúc sư và thợ xây đã sử dụng công cụ như thước thủy và thước vuông để đảm bảo độ chính xác và nhất quán.

García Sanjuán cho biết: “Độ chính xác của các góc đạt đến milimét. Họ đã tạo ra một kỳ quan. Các viên đá được đặt sao cho hơi nghiêng và được điều chỉnh hoàn hảo với nhau. Mỗi khối đá phải khớp chính xác với các khối khác và hỗ trợ lẫn nhau. Tất cả các viên đá đều được khóa chặt vào nền đá”.

Một đặc điểm độc đáo của di tích là những khối đá thẳng đứng ban đầu được chôn sâu, có thể bằng cách sử dụng vật đối trọng, vào các hốc móng sâu đến mức một phần ba số khối đá nằm dưới lòng đất khi mới dựng lên.

Sau khi hoàn tất các bức tường, nhóm xây dựng đặt năm viên đá lớn để làm mái nhà. Sau đó, họ điều chỉnh sàn và dựng thêm các trụ đá để hỗ trợ thêm cho công trình.

García Sanjuán giải thích: “Sau khi các viên đá được đặt vào, cấu trúc giống như một hộp kiên cố với phần nền đá còn lại bên trong. Sau đó, họ đã loại bỏ toàn bộ nền đá để tạo ra một khoang trống”.

Ông cho biết thêm, sau khi hoàn thành, công trình được phủ bởi một lớp đất, giúp cách nhiệt cho không gian bên trong và đồng thời đóng vai trò như một lớp bảo vệ tăng cường sự ổn định của toàn bộ cấu trúc.

Parker-Pearson cho biết mục tiêu của những người xây dựng là tạo ra một công trình bền vững và tồn tại lâu dài. Ông cho rằng: “Mặc dù có ý kiến cho rằng công trình này có thể chống lại động đất, tôi tin rằng lý do chính là mong muốn tạo ra một di sản lâu dài”.

Ông bổ sung thêm: “Mối liên hệ giữa đá và sự vĩnh cửu là đặc điểm chung của các mộ đá lớn thời tiền sử ở Tây Âu. Đây thường là nơi chôn cất tổ tiên, những người được coi là bất tử”.

Cách thức vận chuyển đá như thế nào?

Nghiên cứu chỉ ra rằng nguồn đá được lấy từ mỏ đá cách đó 850m, nằm cao hơn khoảng 50m so với địa điểm Menga, với địa hình thuận lợi cho việc vận chuyển các viên đá lớn xuống dốc nhẹ.

Nghiên cứu cũng cho thấy các nhà xây dựng có thể đã thiết kế một hệ thống đường ray hoặc lối đi để giảm ma sát giữa đá và mặt đất, bằng cách chôn cọc gỗ hoặc ván gỗ và sử dụng xe trượt gỗ kéo bằng dây thừng lớn.

Dolmen cũng được xây dựng với một lối đi xuống từ phía sau phòng tới lối vào, cho phép các khối đá di chuyển dọc theo trục trong quá trình xây dựng.

Parker-Pearson giải thích: 'Với những tảng đá khổng lồ như vậy, không có chỗ cho sai sót khi đặt chúng vào đúng vị trí. Chỉ cần một tảng đá lệch vài cm là rất khó để sửa chữa, đặc biệt khi một tảng đá đứng đã được đặt vào rãnh.'

Nghiên cứu gần đây coi Menga Dolmen là một ví dụ độc đáo về 'sự sáng tạo thiên tài' và 'khoa học sơ khai' trong xã hội thời kỳ đồ đá mới.

García Sanjuán nhận định rằng những người xây dựng dolmen rất am hiểu về vật lý, ma sát, và góc độ. Họ cũng nắm rõ địa chất, tính chất của đá và hình học. Ông nói: 'Nếu bất kỳ kỹ sư nào ngày nay cố gắng xây dựng Menga bằng các nguồn lực có từ 6.000 năm trước, tôi không nghĩ họ có thể thực hiện được.'