Buzz
Chỉ sau Mona Lisa của Leonardo da Vinci, Tiếng thét (The Scream) của Edvard Munch có thể là biểu tượng con người đặc biệt nhất trong lịch sử nghệ thuật phương Tây.
Hình người không rõ giới tính, đầu hình dáng lâu, bàn tay thon dài, mắt to, lỗ mũi loe và miệng hình quả trứng đã đi sâu vào ý thức văn hóa chung của chúng ta; phong cảnh xanh uốn éo và đặc biệt là bầu trời màu vàng cam rực lửa đã tạo ra nhiều giả thuyết liên quan đến cảnh được miêu tả. Tương tự như Mona Lisa, Tiếng thét đã trở thành mục tiêu của những vụ trộm cắp và thu hồi nổi bật. Vào năm 2012, một bản màu pastel trên bìa cứng đã được bán cho một nhà sưu tập tư nhân với giá gần 120 triệu đô la, làm cho nó trở thành bức tranh có giá bán cao thứ hai trong một phiên đấu giá vào thời điểm đó.
Phần của chuỗi tự truyện nghệ thuật của Munch The Frieze of Life, bức tranh Tiếng thét tồn tại dưới bốn hình thức: sơn dầu đầu tiên, tempera, và phấn màu trên bìa cứng (1893), hai phiên bản phấn màu (1893, 1895) và một bức tempera cuối cùng (1910). Munch cũng in một phiên bản lithograph vào năm 1895. Các phiên bản khác nhau thể hiện sự sáng tạo của nghệ sĩ và niềm đam mê của ông trong việc thử nghiệm các chất liệu truyền thống khác nhau. Chủ đề của tác phẩm phản ánh quan tâm của Munch vào thời điểm đó về mối quan hệ, cuộc sống, cái chết và nỗi sợ hãi.
Trong thực tế, Tiếng thét là một tác phẩm đơn giản đến kinh ngạc, nghệ sĩ sử dụng phong cách tối giản nhất để truyền đạt cảm xúc mạnh mẽ nhất. Bức tranh bao gồm ba phần chính: cây cầu, kéo dài ra từ phía xa bên trái để lấp đầy tiền cảnh; phong cảnh của bờ biển, hồ hoặc vịnh, và những đồi; và bầu trời với các đường cong và sắc màu cam, vàng, đỏ và xanh lam-xanh lục. Phong cảnh và hậu cảnh hòa quyện vào nhau, các đường mô tả tự nhiên của đồi cũng nhấn mạnh lên bầu trời. Nhân vật trên cây cầu hoàn toàn tách biệt với phong cảnh này bởi cây cầu. Sự tuyến tính chặt chẽ của nó tạo ra sự tương phản với hình dạng của cảnh quan và bầu trời. Hai hình người mặt nạ ở phía sau cũng đóng góp vào sự chính xác của hình học của cây cầu, trong khi các đường mô tả thân, tay và đầu của nhân vật ở phía trước cũng uốn lượn, áp đảo cảnh quan phía sau.
Do đó, nhân vật đang la hét được kết nối trực tiếp với thế giới tự nhiên, điều này rõ ràng là ý định của Munch. Một đoạn trong nhật ký của Munch viết vào ngày 22 tháng 1 năm 1892 tại Nice, thể hiện nguồn cảm hứng cho cảnh này khi ông nhớ lại: “Tôi đang đi bộ dọc theo con đường với hai người bạn - mặt trời lặn - tôi cảm thấy buồn bã - đột nhiên bầu trời chuyển sang màu đỏ như máu. Tôi dừng lại, dựa vào lan can, mệt mỏi - khi bầu trời trở thành màu đỏ như máu và thanh gươm trên vịnh hẹp màu xanh đen cùng thành phố - Bạn bè tôi tiếp tục đi - Tôi đứng đó run rẩy vì lo lắng - và tôi cảm thấy một tiếng la hét vô hạn xé toang cảnh tự nhiên.” Nhân vật trên cây cầu - có thể là biểu tượng của chính Munch - cảm nhận được tiếng kêu của thiên nhiên, một âm thanh cảm nhận từ bên trong chứ không phải qua tai. Nhưng làm sao có thể truyền đạt cảm giác này qua hình ảnh?
Hình ảnh: Hôm nay là Ngày Nghệ thuật
Cách tiếp cận của Munch đối với trải nghiệm về hội chứng synesthesia hay là sự kết hợp của các giác quan (ví dụ: niềm tin rằng một người có thể nếm được màu sắc hay ngửi thấy một nốt nhạc), dẫn đến việc mô tả trực quan âm thanh và cảm xúc. Như vậy, Tiếng thét là đại diện chủ chốt cho chủ nghĩa Tượng trưng cũng như một nguồn cảm hứng quan trọng cho phong trào Biểu hiện đầu thế kỷ XX. Các nghệ sĩ Tượng trưng từ nhiều nước khác nhau phải đối mặt với các câu hỏi liên quan đến bản chất của tính chủ quan và sự miêu tả bằng hình ảnh của nó. Như chính Munch đã viết trong cuốn sổ ghi chép về tầm nhìn chủ quan năm 1889: “Đó không phải là chiếc ghế được sơn màu mà là những gì con người cảm nhận được liên quan đến chiếc ghế đó.”
Kể từ lần đầu tiên Tiếng thét xuất hiện, nhiều nhà phê bình và học giả đã cố gắng xác định chính xác cảnh được mô tả, cũng như nguồn cảm hứng cho nhân vật đang la hét. Chẳng hạn, người ta khẳng định rằng màu sắc khắc nghiệt bất thường của bầu trời có thể là do bụi núi lửa từ vụ phun trào Krakatoa ở Indonesia, nơi đã tạo ra cảnh hoàng hôn ngoạn mục trên khắp thế giới trong nhiều tháng sau đó. Sự kiện này xảy ra vào năm 1883, 10 năm trước khi Munch vẽ phiên bản đầu tiên của Tiếng thét. Tuy nhiên, như nhật ký của Munch được viết ở miền nam nước Pháp nhưng lại nhớ lại một buổi tối bên vịnh hẹp ở Na Uy cũng chứng tỏ rằng bức tranh là một tác phẩm về cảm giác được ghi nhớ hơn là thực tế được nhận thức. Các nhà sử học nghệ thuật cũng đã ghi nhận sự tương đồng cùa hình vẽ này với một xác ướp Peru từng được trưng bày tại Hội chợ Thế giới ở Paris năm 1889 hoặc một xác ướp khác được trưng bày ở Florence. Mặc dù những sự kiện và đối tượng như vậy hợp lý về mặt hình ảnh nhưng tác động của tác phẩm đối với người xem không phụ thuộc vào sự quen thuộc của một người với danh sách các nguồn lịch sử, tự nhiên hoặc chính thống. Thay vào đó, Munch tìm cách thể hiện cảm xúc bên trong thông qua hình thức bên ngoài và do đó, cung cấp hình ảnh trực quan cho trải nghiệm chung của con người.
Theo Học viện Khan, Hình minh họa Thought Co
