1. Phân tích tác phẩm Cô hàng xén chọn lọc - Mẫu 1
'Tài năng cần có tâm hồn để bừng sáng, và tâm hồn cần tài năng để tỏa sáng.' Lời của Raxun Gamzatôp thể hiện sự vĩnh cửu của tác phẩm 'Cô hàng xén' - một viên ngọc quý trong văn học Việt Nam của nhà văn Thạch Lam. Đọc tác phẩm, độc giả không chỉ hiểu rõ số phận của cô hàng xén Tâm mà còn cảm nhận được nét đẹp tâm hồn và tài năng của Thạch Lam.
Tác phẩm miêu tả cuộc sống của Tâm - một góa phụ trẻ tuổi, chăm chỉ, hiền lành, chịu trách nhiệm nuôi dưỡng mẹ già và hai em nhỏ. Hình ảnh 'cái đòn gánh cong xuống' biểu thị cho cuộc sống vất vả và nhọc nhằn của Tâm.
Thạch Lam tinh tế khắc họa tâm trạng của Tâm qua từng bước chân nặng nề trên con đường về nhà sau chợ. Nỗi lo lắng về trách nhiệm gia đình cùng sự mệt mỏi về thể xác và tinh thần khiến Tâm lún sâu vào những suy tư.
Dù vậy, Tâm không hề oán trách hay kêu ca số phận. Cô chấp nhận hoàn cảnh như điều hiển nhiên, vì 'làm việc, đối với Tâm, là phần tất yếu của cuộc sống'. Tâm sở hữu phẩm hạnh cao quý của người phụ nữ Việt Nam: chịu đựng, chăm chỉ và hy sinh vì gia đình.
Với sự tinh tế và cảm xúc sâu sắc, Thạch Lam đã tạo nên một bức chân dung chân thực về người phụ nữ Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
Tác giả không chỉ tập trung vào ngoại hình mà còn khai thác sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật, từ những suy nghĩ, cảm xúc đến những ước mơ kín đáo. Qua từng câu chữ, chúng ta cảm nhận được sự đồng cảm và xót thương của Thạch Lam dành cho số phận của những người phụ nữ vất vả.
Ngoài giá trị hiện thực sâu sắc, 'Cô hàng xén' còn thể hiện tài năng nghệ thuật của Thạch Lam qua ngôn ngữ gợi cảm, hình ảnh thơ mộng và giọng văn nhẹ nhàng, quyến rũ.
Tác giả khéo léo sử dụng các phép tu từ như ẩn dụ, so sánh và miêu tả để làm phong phú thêm tác phẩm, tạo ra những cảm xúc tinh tế trong lòng độc giả.
Tác phẩm không chỉ phản ánh chân thực xã hội mà còn gửi gắm niềm hy vọng vào một tương lai tươi sáng hơn cho người phụ nữ Việt Nam.
Thạch Lam khao khát một xã hội công bằng, nơi phụ nữ được trân trọng và sống đúng giá trị của mình. Qua tác phẩm, tác giả khẳng định vai trò quan trọng của phụ nữ trong gia đình và xã hội.
'Cô hàng xén' là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của Thạch Lam, không chỉ có giá trị hiện thực và nghệ thuật sâu sắc mà còn thể hiện giá trị nhân đạo cao cả, làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.
2. Phân tích tác phẩm Cô hàng xén chọn lọc xuất sắc - Mẫu 2
Chợ huyện diễn ra sáu phiên mỗi tháng
Gặp gỡ cô hàng xén, người kết duyên với Châu, Trần
Nhiều người đã quen thuộc với câu ca dao miêu tả hình ảnh cô hàng xén với gánh hàng nặng trĩu qua từng phiên chợ. Trong văn chương về người phụ nữ Việt Nam, hình ảnh này trở nên gần gũi và đặc trưng. Thạch Lam, nhà văn lãng mạn nổi bật trước Cách mạng tháng Tám, đã làm sống động hình tượng người phụ nữ thôn quê qua những ngôn từ giản dị nhưng đầy tình cảm, ca ngợi họ bằng sự trữ tình đặc sắc. Các tác phẩm của ông như 'Cô hàng xén' hiện lên mộc mạc và sáng trong như đức hy sinh thầm lặng của những người con gái.
Thạch Lam đã khắc họa hình ảnh người phụ nữ tần tảo, chăm chỉ, làm nổi bật đức tính tốt đẹp trong bối cảnh xã hội thực dân phong kiến đầy u ám và bất công. Ông thành công trong việc mang lại ánh sáng ấm áp, làm nổi bật vẻ đẹp của những người phụ nữ xưa giữa hiện thực u tối.
Trong nền văn xuôi Việt Nam, Thạch Lam là một trong những nhà văn xuất sắc nửa đầu thế kỷ XX, cùng với Vũ Trọng Phụng và Nguyễn Tuân. Trong khi Vũ Trọng Phụng nổi tiếng với các tác phẩm đầy cảm xúc và Nguyễn Tuân với phong cách tinh tế, sang trọng, Thạch Lam lại nổi bật với sự tinh tế và nhẹ nhàng, phản ánh tâm hồn Việt Nam trong sáng và giản dị. Sự nghiệp của ông bao gồm nhiều thể loại, nhưng các tập truyện ngắn như 'Gió lạnh đầu mùa' (1937) và 'Nắng trong vườn' (1938) là thành công vượt trội, đặc biệt là truyện ngắn 'Cô hàng xén'.
Truyện ngắn 'Cô hàng xén' tập trung vào cuộc sống của Tâm, một cô gái bán hàng xén để kiếm sống cho gia đình. Tâm mang gánh hàng với kim, chỉ, lược và các vật dụng nhỏ khác đến chợ. Công việc vất vả và mục tiêu mưu sinh vì gia đình đã tạo nên hình ảnh Tâm như một người phụ nữ tần tảo, chịu khó và đầy yêu thương. Hình ảnh Tâm gánh hàng đi bán gợi nhớ đến câu ca dao:
'Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non.'
Nhân vật Tâm hiện lên như biểu tượng của sự lam lũ và phẩm hạnh truyền thống của phụ nữ Việt Nam. Ngay từ những dòng đầu tiên, tác giả đã tinh tế giới thiệu nghệ thuật của truyện ngắn, với cốt truyện giản dị và thiên nhiên không chỉ là bối cảnh mà còn tham gia vào tâm tình nhân vật. Sự tham gia này nhẹ nhàng đến mức làm người đọc cảm nhận như được nghe những tâm sự chân thành từ sâu thẳm tâm hồn.
Cô hàng xén trở về sau phiên chợ chiều khi con đường đã bị sương mù bao phủ, hòa cùng âm thanh lá tre xào xạc và tiếng kẽo kẹt của thân tre. Những cổng gạch cũ kỹ, ngõ tối với lỗ chân trâu, mùi bèo dưới ao và mùi rạ ẩm ướt trở nên quen thuộc. Sáng sớm hôm sau, Tâm lại gánh hàng lên chợ khi sương vẫn còn phủ đầy các ngõ. Ngày qua ngày, cuộc sống của Tâm trôi đi trong thầm lặng và vất vả.
Tâm, cô gái nổi bật với vẻ đẹp quyến rũ, luôn thu hút sự chú ý của nhiều chàng trai. Họ thường tụ tập xung quanh chỗ cô bán hàng và buông lời trêu ghẹo. Tuy nhiên, Tâm không bận tâm, vì cô tự hào về phẩm giá và sự cao quý của mình. Thạch Lam đã khắc họa cuộc sống đầy khó khăn và sự nhục nhã của một phụ nữ trong xã hội bất công, nhưng đồng thời cũng bộc lộ sự cao thượng trong tâm hồn của cô.
'Cô ấy đã đảm đang nuôi sống cả gia đình, và trong hoàn cảnh như thế, không ai khác ngoài cô gái ngoan ngoãn mới có thể chịu đựng được. Công việc, đối với Tâm, là lẽ sống thường nhật. Cô nhìn thấy xung quanh mình toàn là những phụ nữ chịu khó làm việc vất vả để chăm sóc gia đình. Tâm không bao giờ nghĩ đến bản thân hay cuộc đời riêng của mình.'
Chúng ta có thể thấy rõ rằng Tâm luôn gánh vác trách nhiệm với gia đình, dù gánh hàng xén nặng nề trên vai, cô không bao giờ phàn nàn về sự vất vả. Tâm chắt chiu từng đồng tiền nhỏ để chăm sóc cho cả gia đình, từ em gái đến gia đình chồng, con cái, và cha mẹ. Mặc dù gánh nặng ngày càng nặng nề, cô vẫn kiên cường tiếp tục bước đi.
'Trong một phiên chợ, Bằng và Liên ngồi gần Tâm, với Liên vui vẻ khoe:
- Tâm ơi, nhìn xem, tôi mới mua được món đồ đẹp này.
Liên mang đến một đôi khuyên vàng mới, đặt trên bàn. Tâm cầm lên xem xét, ánh mắt nàng bừng sáng. Tâm nhớ lại những lần trò chuyện với Liên trước khi nàng kết hôn, khi hai chị em cùng mơ ước về trang sức và đôi khuyên vàng là một biểu tượng của giấc mơ của họ. Họ đã cùng hứa hẹn sẽ tiết kiệm để có một đôi cho dịp Tết.
- Wow, đẹp quá! Chị mua hết bao nhiêu tiền vậy?
Tâm lặng lẽ đưa lại đôi khuyên cho Liên, nhìn bạn đeo vào tai mà lòng cảm thấy buồn. Nàng biết rằng sẽ không bao giờ có cơ hội sở hữu món đồ như vậy. Dành dụm được số tiền lớn đó là điều không tưởng, mà nếu có, nàng cũng phải dùng cho việc nhà hoặc gửi cho các em.
Lần đầu tiên, Tâm cảm thấy chạnh lòng khi nghĩ về số phận của mình so với Liên - người bạn giờ đã thành đạt và giàu có. Nhưng những suy nghĩ này chỉ thoáng qua vì gánh nặng cuộc sống vẫn đang đè nặng lên vai cô.
Nếu chợ này không có hàng thì lại đi sang chợ khác, gánh hàng xén trên vai cứ lắc lư theo từng bước chân, và cơ thể gầy guộc của Tâm càng thêm cằn cỗi. Ngày qua ngày, cô vất vả ra đi khi trời còn sương, trở về khi trời đã tối, với gió bấc và mưa phùn, cuộc sống của Tâm trôi đi trong lặng lẽ.
Kết thúc câu chuyện, sau khi đưa hai chục bạc - khoản tiền chồng đưa cho em trai, Tâm trở về nhà trong nỗi buồn và lo lắng, 'nàng cúi đầu nhanh chóng bước vào bóng tối'. Điều này phản ánh sự sợ hãi và bối rối của một cuộc đời mãi lang thang trong nghèo khó, không tìm thấy lối thoát. Nỗi nghèo khổ của Tâm đi đôi với nỗi lo lắng không thể chăm sóc đầy đủ cho hai gia đình. Đức hy sinh với Tâm như một bản năng, cô chấp nhận như một lẽ tất yếu bởi 'không chỉ mình cô: Trong những lũy tre xanh kia, bao nhiêu người cũng như cô, cũng phải chịu đựng và vất vả, để kiếm sống cho gia đình'.
Thạch Lam mang đến một sự hòa quyện độc đáo giữa hiện thực và lãng mạn. Mặc dù Tâm phải vất vả với gánh hàng cả ngày dài, nhưng cô vẫn có thể lắng nghe tiếng lá khô xào xạc, ngửi mùi bèo và rạ ướt. Ngay cả trong cảnh chợ nhộn nhịp, Tâm vẫn cảm nhận được 'không khí mát mẻ của buổi sáng làm hồng da dẻ và khiến máu lưu thông mạnh mẽ'. Những mùi hương, sắc thái và khí vị của làng quê yên bình phần nào làm dịu bớt sự khắc nghiệt của cuộc sống, mang đến một vẻ đẹp thơ mộng cho trang văn.
Trong các tác phẩm của Thạch Lam, những nhân vật nữ như Tâm thường có số phận không may. Tuy nhiên, họ luôn nỗ lực giữ gìn những phẩm chất cao quý, quan tâm và hy sinh cho người khác mà ít nghĩ đến bản thân. Đó là vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Thạch Lam không chỉ hiểu sâu sắc tâm tư của nhân vật mà còn cảm nhận những rung động sâu thẳm trong tâm hồn, từ đó thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với số phận của người phụ nữ bằng tất cả sự nhạy cảm và tinh tế. Điều này chứng tỏ sự thương cảm và yêu thương chân thành của nhà văn đối với những người phụ nữ nhỏ bé và yếu đuối trong xã hội.
3. Phân tích tác phẩm Cô hàng xén - Mẫu số 3
'Cô hàng xén' là một truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam, xoay quanh cuộc đời của Tâm - một cô gái bán hàng xén hiền hậu và xinh đẹp. Tâm là hình ảnh tiêu biểu cho vẻ đẹp và sự chịu đựng của người phụ nữ Việt Nam thời xưa.
Tâm, cô gái bán hàng xén, hàng ngày gánh gồng ra chợ để buôn bán. Cô sống cùng cha mẹ và một cậu em trai nhỏ đang đi học. Thạch Lam mô tả Tâm là một người con gái hiền hòa, xinh đẹp, thường bị nhiều chàng trai trêu ghẹo mỗi khi cô đi qua. Không chỉ sở hữu vẻ đẹp ngoại hình, Tâm còn đẹp về tâm hồn. Cô làm việc chăm chỉ để kiếm tiền lo cho em trai học hành và duy trì cuộc sống gia đình mà không hề phàn nàn. Sự ngại ngùng và cảm mến của Tâm đối với anh giáo trẻ cũng là một nét duyên dáng của cô, dù có tình cảm nhưng vẫn e ấp vì phận con gái chưa dám bày tỏ.
Cuối cùng, nhờ sự tác động của bà mối, Tâm cũng kết hôn với người mình yêu thương. Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng. Sau đám cưới, Tâm tiếp tục phải vật lộn với cuộc sống mưu sinh. Hai năm sau khi kết hôn, cô sinh con trai đầu lòng nhưng chỉ sau nửa tháng ở cữ, cô đã phải trở lại gánh hàng ra chợ bán. Tâm không chỉ phải lo lắng cho gia đình chồng mà còn phải gánh vác trách nhiệm đối với gia đình bên ngoại. Cô vẫn miệt mài kiếm tiền để lo cho em trai học hành và đáp ứng mọi yêu cầu để em có cuộc sống tốt hơn.
Suốt cuộc đời, Tâm chưa bao giờ được hưởng trọn vẹn niềm hạnh phúc. Dù có một người chồng tốt và một đám cưới trang trọng, cuộc sống của Tâm vẫn đầy khó khăn vì hoàn cảnh khốn khó của nhà chồng. Cô luôn phải thức khuya dậy sớm, bận rộn chăm sóc gia đình, lo lắng cho chồng con và em trai. Điều này khiến Tâm luôn ngưỡng mộ Liên - người bạn bán hàng xưa nay đã kết hôn với người giàu có, sống cuộc sống đầy đủ và giữ được vẻ trẻ trung. Trong khi đó, Tâm trở nên già nua và mệt mỏi vì những vất vả của cuộc sống. Đây chính là hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam xưa - những người phụ nữ tảo tần, hy sinh cả cuộc đời mà không sống cho bản thân.
Thông qua các tình huống và phong cách miêu tả tinh tế, Thạch Lam đã thành công trong việc khắc họa hình ảnh cô hàng xén xinh đẹp, chăm chỉ nhưng không may mắn. Truyện không chỉ phản ánh cuộc sống thực tế của người phụ nữ Việt Nam xưa mà còn làm nổi bật sự bất công của số phận. Dù vậy, 'Cô hàng xén' vẫn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả về sự kiên cường và đức hy sinh của người phụ nữ.