Buzz
1. Mẫu 1
Tác phẩm 'Bình Ngô đại cáo' của Nguyễn Trãi được coi là một kiệt tác trong văn học Việt Nam, là biểu tượng của truyền thống yêu nước của dân tộc. Đây không chỉ là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai mà còn được ca ngợi là một áng 'thiên cổ hùng văn'.
Nguyễn Trãi, người gốc Chi Ngãi (Chí Linh, Hải Dương), hiệu là Ức Trai, sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo nhưng giàu lòng yêu nước và văn hóa. Cha và ông ngoại của ông đều là những nhân vật nổi bật với nhiều đóng góp quan trọng cho triều đình, trong đó ông ngoại là Tư đồ Trần Nguyên Đán và cha là Nguyễn Phi Khanh.
Giống như nhiều bậc tiền bối khác, Nguyễn Trãi đã chăm chỉ nghiên cứu kinh sử. Vào năm 1400, ông đỗ Thái học sinh và được bổ nhiệm làm quan dưới triều đại nhà Hồ. Tuy nhiên, đến năm 1407, khi nhà Hồ không còn sức chống cự trước sự xâm lược của giặc Minh, cha ông bị bắt sang Trung Quốc, còn ông quyết định gia nhập nghĩa quân Lam Sơn để bảo vệ đất nước.
Với tài lãnh đạo xuất sắc và sự hỗ trợ nhiệt tình từ những cộng sự, Nguyễn Trãi và Lê Lợi cùng nghĩa quân Lam Sơn đã giành được nhiều chiến thắng lớn trước giặc Minh. Lê Lợi, khi đó đã trở thành vua của Đại Việt, luôn tin tưởng vào Nguyễn Trãi. Tuy nhiên, triều đình sau đó rối ren với nội bộ và gian thần, Nguyễn Trãi quyết định trở về quê để tìm cuộc sống yên bình.
Tuy nhiên, mong ước của ông không thành hiện thực khi ông bị liên lụy vào vụ án oan giết vua tại Lệ Chi Viên năm 1442, khiến ông và gia đình phải chịu án tru di tam tộc. Nỗi oan của ông chỉ được giải tỏa vào năm 1464, khi vua Lê Thánh Tông làm sáng tỏ vụ việc.
Nguyễn Trãi để lại cho đất nước nhiều tác phẩm quý giá trong nhiều lĩnh vực. Các sáng tác của ông được viết bằng cả chữ Nôm và chữ Hán, chủ yếu phục vụ cho tinh thần chiến đấu của quân đội chống giặc ngoại xâm, thể hiện sự lo lắng của ông về tình hình đất nước và nhân dân.
Tác phẩm của Nguyễn Trãi ra đời trong bối cảnh đất nước vừa trải qua nhiều cuộc chiến khốc liệt và năm tháng gian khổ chống giặc Minh. Sau chiến thắng vang dội, ông thay mặt vua Lê Lợi viết tác phẩm để khẳng định sự độc lập của quốc gia. 'Bình Ngô đại cáo' được công bố năm 1428, vừa là bản cáo tội đanh thép đối với giặc ngoại xâm, vừa là tuyên ngôn thành lập triều đại mới của đất nước.
'Bình Ngô đại cáo' được viết theo thể loại cáo, một hình thức văn bản đặc biệt có nguồn gốc từ Trung Quốc. Thể cáo thường được các vị vua, lãnh đạo dùng để công bố các quyết định, chính sách hoặc tuyên bố những sự kiện quan trọng. Văn phong trong thể cáo rất đanh thép, sắc bén và có cấu trúc mạch lạc, rõ ràng.
Nhan đề của tác phẩm ngay lập tức làm rõ giá trị của nó. Từ 'đại cáo' trong tiêu đề cho thấy đây không phải là một bài cáo thông thường mà là một tuyên cáo quan trọng của quốc gia. Dù cuộc chiến chống giặc Minh là bối cảnh chính, từ 'Ngô' trong nhan đề được dùng để thể hiện thái độ căm thù, khinh bỉ đối với kẻ xâm lược. Từ bao đời nay, phương Bắc luôn có ý đồ xâm lược, làm cho nhân dân ta phải chịu đựng nhiều đau khổ. Do đó, mọi sự uất ức, phẫn nộ của dân tộc đều tập trung vào giặc Minh.
Để khẳng định rõ ràng chủ quyền và nền độc lập của Đại Việt, Nguyễn Trãi đã đưa ra một luận đề chính nghĩa mang ý nghĩa quyết định:
Nhân nghĩa là để bảo vệ sự yên bình của dân chúng.
Quân đi kiện, lo trừ bạo là chính đáng.
Luận đề này nhấn mạnh mối liên hệ mật thiết giữa nhân dân, quốc gia và tinh thần nhân nghĩa. Nhân nghĩa là khái niệm trọng yếu trong Nho giáo, đề cập đến cách ứng xử giữa con người dựa trên đạo đức và sự tốt đẹp. Tuy nhiên, trong bối cảnh bị xâm lược, tác giả cụ thể hóa nhân nghĩa qua việc chống lại bạo lực. Đây là một chân lý thực tế, phù hợp với tình hình xã hội lúc bấy giờ. Dù là ai, từ già đến trẻ, từ nam đến nữ, đều phải tham gia bảo vệ độc lập dân tộc. Đây là một quan niệm đã được khẳng định rõ ràng:
Như nước Đại Việt từ trước
Từ lâu đã nổi tiếng với nền văn hiến.
Ranh giới núi sông đã phân định
Phong tục Bắc Nam cũng có sự khác biệt.
Qua các triều đại và sự xuất hiện của nhiều anh hùng, hào kiệt qua các thời kỳ:
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần đã xây dựng nền độc lập qua bao thế hệ.
Cùng với các triều đại Hán, Đường, Tống, Nguyên, mỗi bên đều có sự tự xưng đế vương ở một phương.
Dù sức mạnh và yếu tố khác biệt qua từng thời kỳ.
Nhưng anh hùng hào kiệt luôn hiện diện ở mọi thời đại.
Khi thuyết minh về 'Bình ngô đại cáo', không chỉ làm nổi bật nền độc lập và chủ quyền dân tộc, tác phẩm còn là bản cáo trạng mạnh mẽ đối với những tội ác mà kẻ thù đã gây ra cho dân tộc ta suốt hai mươi năm xâm lược. Ngay từ những ngày đầu tiên đặt chân đến nước ta, chúng đã bộc lộ rõ bản chất lừa đảo, tàn ác.
Nhân họ Hồ gây nên nhiều phiền toái.
Quân Minh cuồng loạn lợi dụng cơ hội để gây họa.
Chúng ra sức chà đạp, tàn phá nhân dân ta. Hơn nữa, chúng còn sẵn sàng cướp đi mạng sống của con người bằng những phương pháp dã man:
Thiêu đốt dân đen trong ngọn lửa hung tàn.
Chôn sống dân lành xuống hầm sâu của sự đau khổ.
Thực sự, những tội ác mà chúng gây ra không thể nào đếm xuể:
Tội ác thật quá lớn, núi Nam Sơn không thể ghi hết,
Mùi dơ bẩn thật không thể rửa sạch bằng nước Đông Hải.
Khi đề cập đến tội ác của giặc, tác giả đã rơi vào cảnh bất lực về ngôn từ để miêu tả. Trong bản cáo trạng này, cảm xúc sôi sục, phẫn nộ, uất ức của tác giả được gửi gắm rõ ràng. Tác giả luôn hướng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, đồng thời thể hiện nỗi đau thương, xót xa trước sự hy sinh của họ.
Trước những tội ác tàn bạo của giặc, quân dân ta đã nhất tâm đứng dậy chống trả, khôi phục lại nền độc lập của đất nước. Những anh hùng vĩ đại, trong đó có vị tướng lỗi lạc Lê Lợi, đều xuất thân từ tầng lớp bình dân.
Chúng tôi:
Núi Lam Sơn đứng dậy chống giặc,
Tìm nơi trú ẩn giữa hoang dã.
Trong cuộc chiến chống kẻ thù, ta đã phải đối mặt với vô vàn gian nan, thử thách:
Tuấn kiệt rạng ngời như những vì sao sớm mai.
Nhân tài quý giá như lá vàng thu.
Có lúc phải đối mặt với cái chết vì thiếu thốn lương thực.
Khi Linh Sơn hết lương trong vài tuần.
Khi Khôi Huyện không còn quân đội.
Với tinh thần kiên cường và ý chí bất khuất, quân và dân ta đã cùng nhau chiến đấu và giành chiến thắng trước kẻ thù xâm lược. Độc lập được khôi phục, kẻ địch thất bại thảm hại chính là hệ quả tất yếu cho những hành động của chúng. Dù chúng tàn ác và dân ta phải chịu đựng đau đớn, chúng ta vẫn mở rộng lòng nhân ái, cho chúng một con đường sống. Cuối cùng, chúng ta vẫn giữ được nhân đạo khi đối mặt với kẻ thù, chứng minh tinh thần nhân nghĩa của ta ở một tầm cao mới.
Cuối cùng, sự phục hồi độc lập và khôi phục chủ quyền quốc gia sau nhiều hy sinh và đau thương là kết quả xứng đáng của một dân tộc dũng cảm và nhân nghĩa. Khi thuyết minh về tác phẩm, không thể quên rằng Nguyễn Trãi đã đại diện nhà vua công bố thông điệp này đến nhân dân.
Từ đây, nền xã tắc vững chắc.
Từ đây, giang sơn được đổi mới.
Trời đất đã trải qua khó khăn rồi sẽ hồi phục.
Nhật nguyệt qua lại vẫn sáng rõ.
Nền thái bình vững bền muôn thuở.
Vết nhục xưa nay đã được xóa sạch.
Lời tuyên bố của tác giả thể hiện niềm tin mạnh mẽ vào một nền hòa bình lâu dài của dân tộc. Sau thời gian dài bị áp bức và khai thác, giờ đây đất nước ta đã tự giải thoát mình và tìm lại sự sống. Hai câu kết của bài cáo đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ khổ cực và mở ra một thời đại mới tươi sáng.
Một chiến thắng vang dội, để lại công lao rạng ngời mãi mãi.
Bốn phương biển rộng đã trở nên thanh bình, sắc lệnh cải cách lan tỏa khắp mọi nơi.
Tác phẩm 'Bình ngô đại cáo' thực sự là một kiệt tác về cả nội dung và hình thức. Tác giả khéo léo kết hợp giữa chính luận và văn chương, biến hóa linh hoạt giọng điệu và hình ảnh, tạo nên một bài cáo sống động và hoành tráng.
Nguyễn Trãi sử dụng thành công hình thức liệt kê đa dạng để thể hiện sự đối lập giữa ta và địch trong cuộc kháng chiến. Đoạn về khởi nghĩa là một trong những phần thơ nghệ thuật đặc sắc nhất.
Với giá trị to lớn, 'Bình ngô đại cáo' xứng đáng là một tác phẩm kinh điển của văn học Việt Nam. Bài cáo không chỉ khẳng định chủ quyền và độc lập dân tộc mà còn truyền cảm hứng cho tinh thần chiến đấu kiên cường và lòng nhân đạo của dân tộc.
2. Mẫu số 2
Nguyễn Trãi là một trong những thi sĩ vĩ đại của văn học Việt Nam, để lại nhiều tác phẩm giá trị. 'Bình ngô đại cáo' là một ví dụ điển hình, tổng kết thành công cuộc chống ngoại xâm của dân tộc, khẳng định chủ quyền quốc gia và tinh thần yêu nước kiên cường. Tác phẩm của ông, với ngòi bút tinh tế và nhạy bén, đã trở thành một tác phẩm vĩ đại của văn học.
'Bình ngô đại cáo' được Nguyễn Trãi viết theo thể cáo, thường dùng để thông báo những sự kiện quan trọng của quốc gia. Tác phẩm mang giá trị lớn về lịch sử và văn học, được viết vào đầu năm 1428 sau chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn trước quân Minh, khi nhân dân ta giành lại độc lập và chủ quyền.
Qua nhan đề, tác giả đã nhấn mạnh sự quan trọng của bài cáo này trong việc tuyên bố chiến thắng giặc Ngô, một tên gọi thể hiện sự khinh bỉ đối với quân Minh. Bài cáo được viết với cấu trúc rõ ràng, tố cáo tội ác của giặc và khẳng định chủ quyền dân tộc. Nó gợi lên cảm xúc hào hùng, căm thù giặc, và tinh thần quật cường của nhân dân Đại Việt. Bài cáo chia làm 4 phần: luận đề chính nghĩa, tố cáo tội ác giặc, quá trình kháng chiến và thắng lợi của Lam Sơn, và cuối cùng là bài học lịch sử và khẳng định thắng lợi của chính nghĩa.
Nguyễn Trãi mở đầu tác phẩm bằng việc nêu lên nguyên lý chính nghĩa làm cơ sở cho bài cáo. Ông tiếp thu tinh hoa của Nho giáo và phát triển nội dung nhân nghĩa để nêu lên một luận đề mang đậm bản sắc dân tộc.
Việc thực hiện nhân nghĩa chính là để giữ yên bờ cõi.
Quân đội phải ưu tiên tiêu diệt bạo lực trước khi lo việc khác.
Đối với Nguyễn Trãi, việc diệt trừ bạo lực nhằm đảm bảo cho nhân dân một cuộc sống hạnh phúc và ổn định. Ông cho rằng để cai trị thiên hạ, trước tiên cần phải chú trọng đến 'nhân nghĩa'. Dân tộc ta chiến đấu chống ngoại xâm chính là biểu hiện của một dân tộc sống nhân nghĩa. Nguyễn Trãi đã khẳng định chân lý khách quan về sự độc lập của Đại Việt.
Như nước Đại Việt từ trước đây
Đã lâu được biết đến nền văn hiến
Ranh giới núi sông đã được phân định
Phong tục ở Bắc và Nam khác nhau.
Trong phần 2, Nguyễn Trãi thể hiện sự căm phẫn sâu sắc trước sự xâm lược của kẻ thù. Ông đã viết một bản cáo trạng mạnh mẽ với cấu trúc logic rõ ràng: vạch trần âm mưu xâm lược, lên án chính sách cai trị độc tài, và tố cáo những tội ác dã man. Qua việc phân tích âm mưu xảo quyệt của giặc, tác giả đã chỉ trích các hành động diệt chủng, phi nhân đạo.
Đốt cháy dân lành trên ngọn lửa tàn bạo.
Chôn vùi trẻ em dưới hầm lửa tai họa.
Tội ác của chúng quá khủng khiếp để có thể diễn tả bằng từ ngữ.
Thật tàn ác, trúc Nam Sơn không thể ghi hết mọi tội lỗi
Rất bẩn thỉu, nước Đông Hải không thể gột sạch mùi hôi
Phần 3 - tác giả đã tái hiện lại quá trình gian khổ và thử thách của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Những khó khăn này đã dẫn đến một kết quả đầy hy vọng sau này. Bài ca anh hùng bao trùm toàn bộ đoạn trích, với những chiến công được miêu tả trong nhịp điệu hào hùng, âm vang mạnh mẽ:
Gươm mài đá, đá núi cũng sẽ mòn dần
Voi uống nước, nước sông cũng dần cạn kiệt.
Một trận đánh, sạch sẽ không còn kình ngạc
Hai trận đánh, chim muông tan tác hết
Phần 4 - Nguyễn Trãi không giấu nổi niềm vui mừng khi đất nước giành lại độc lập, thay mặt nhà vua long trọng công bố về sự bền vững và lâu dài của nền độc lập:
Xã tắc từ đây sẽ vững chắc
Giang sơn từ giờ sẽ được đổi mới
Kiền khôn qua giai đoạn khó khăn lại trở nên thịnh vượng
Nhật nguyệt trải qua giai đoạn tối tăm lại sáng rõ
Người đọc từ đó cảm nhận được viễn cảnh vĩ đại và lộng lẫy của non sông xã tắc. Thành quả hiện tại chính là nhờ vào những chiến đấu và đau thương của quá khứ.
Nguyễn Trãi đã thành công trong việc thể hiện cả nội dung lẫn nghệ thuật của bài cáo. Giọng điệu thay đổi linh hoạt giữa uất ức, căm phẫn và dữ dội, làm nổi bật sự hiểu biết sâu sắc của ông về lịch sử và điển tích, tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm.
'Bình ngô đại cáo' là bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc, khẳng định chủ quyền và lên án tội ác của giặc Minh. Dù trải qua nhiều biến cố lịch sử, tác phẩm vẫn giữ giá trị lớn lao đến nay. Nguyễn Trãi là nhà quân sự tài ba, lãnh đạo xuất sắc, và cũng là nhà thơ, nhà văn tài năng, được ghi nhớ mãi trong sử sách Việt Nam.
3. Mẫu số 3
Nguyễn Trãi là một trong những nhà văn vĩ đại của văn học trung đại Việt Nam, để lại nhiều tác phẩm kinh điển bằng chữ Nôm và chữ Hán. Tác phẩm của ông phản ánh sâu sắc tình yêu thương con người và đất nước. 'Bình ngô đại cáo' là minh chứng hoàn hảo cho những phẩm chất tốt đẹp ấy.
Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh lịch sử đặc biệt sau khi đánh bại quân xâm lược, buộc Vương Thông phải giảng hòa và rút quân Minh về nước, đưa dân tộc ta trở lại độc lập. Trong thời khắc hào hùng đó, Nguyễn Trãi đã viết 'Bình ngô đại cáo' thay mặt vua Lê Lợi và công bố vào đầu năm 1428 như một bản tuyên ngôn độc lập.
Nguyễn Trãi đã viết tác phẩm bằng thể cáo, một thể loại có nguồn gốc Trung Hoa, thường được vua hoặc thủ lĩnh dùng để công bố sự kiện trọng đại. Giống như các thể loại văn cổ, cáo có cấu trúc mạch lạc, lý lẽ sắc bén và thuyết phục. 'Bình ngô đại cáo' thể hiện đầy đủ các đặc điểm này.
Tác phẩm được chia thành 4 phần với các ý nghĩa riêng biệt. Phần mở đầu nêu rõ luận điểm chính nghĩa làm nền tảng cho toàn bài. Luận điểm này là sự kết hợp hài hòa giữa tư tưởng nhân dân và độc lập dân tộc:
Nhân nghĩa chủ yếu là để giữ yên dân
Quân xâm lược trước tiên phải lo diệt trừ tội ác.
Sau khi xác định luận điểm chính nghĩa, phần 2 của tác phẩm nêu rõ những tội ác tàn bạo, dã man của kẻ thù phương Bắc. Những hành động tàn sát, đè nén, phá hoại cuộc sống nhân dân được mô tả chi tiết, như việc 'nướng dân đen trên lửa hung tàn'. Những thuế vô lý, tàn phá môi trường và khai thác sức lao động của dân Đại Việt được khắc họa rõ nét với lời lẽ thuyết phục. Phần này cũng thể hiện sự căm thù sâu sắc của nhân dân đối với kẻ thù. Phần 3 miêu tả quá trình chiến đấu gian khổ của nghĩa quân Lam Sơn và sự thắng lợi tất yếu trước sự xâm lược. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn, nhưng nhờ ý chí kiên cường và sự lãnh đạo của Lê Lợi, nghĩa quân và nhân dân đã chiến thắng vẻ vang. Cuối cùng, bài cáo khẳng định thắng lợi của chính nghĩa và tuyên bố độc lập, chủ quyền quốc gia.
Nguyễn Trãi không chỉ thành công trong việc truyền tải nội dung mà còn thể hiện xuất sắc về mặt nghệ thuật. Bài cáo kết hợp hài hòa giữa chính luận và văn chương, với nhiều hình ảnh chân thực và độc đáo. Giọng điệu linh hoạt trong từng phần phản ánh sự tự hào về truyền thống, sự phẫn nộ đối với tội ác kẻ thù và sự khẳng định độc lập dân tộc.
'Bình ngô đại cáo' của Nguyễn Trãi là bản hùng ca ca ngợi chiến thắng vĩ đại của toàn dân trong thế kỷ XV. Tác phẩm không chỉ có giá trị lịch sử mà còn văn học, ghi lại các sự kiện quan trọng và khích lệ tinh thần chiến đấu quật cường, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ sau. Nguyễn Trãi là nhà lãnh đạo xuất sắc, nhà thơ, nhà văn tài ba, sẽ mãi được ghi nhớ trong lòng người Việt.
Gần đây, Mytour đã trình bày về nội dung Thuyết minh tác phẩm Bình ngô đại cáo. Mong rằng thông tin này sẽ mang lại giá trị hữu ích cho quý độc giả. Xin chân thành cảm ơn!
