Khám phá cách kiểm tra 12 đôi dây thần kinh sọ não tại Mytour

Buzz

Nội dung bài viết

1. Khám phá ý nghĩa của 12 cặp dây thần kinh sọ não

2. Chuẩn bị dụng cụ cho việc khám 12 cặp dây thần kinh sọ não

3. Phương pháp khám 12 cặp dây thần kinh sọ não

3.1 Dây thần kinh số I

3.2 Dây thần kinh số II

3.3 Dây thần kinh số III, IV và V

3.4 Dây thần kinh số VII

3.5 Dây thần kinh số VIII

3.7 Dây thần kinh số IX và X

3.8 Dây thần kinh số XI

3.9 Dây thần kinh số XII

Xem thêm

Đọc tóm tắt

- Khám 12 cặp dây thần kinh sọ não là quan trọng để đánh giá chức năng hệ thần kinh. Các dây thần kinh này truyền tải thông tin từ não, điều khiển các chức năng như khứu giác, thị giác, cử động mắt, cảm giác và thính giác.
- Dụng cụ cần chuẩn bị: dung dịch sát khuẩn, thực phẩm có mùi, bông gòn, đèn pin, đèn soi đáy mắt, âm thoa, búa gõ phản xạ thần kinh, bảng chữ cái đo thị lực.
- Phương pháp khám bao gồm đánh giá khả năng ngửi, thị lực, cử động mắt, sức mạnh cơ mặt và cơ vai, thính giác, vị giác, phản xạ hầu họng và cử động lưỡi.
- Để đặt lịch khám, gọi HOTLINE hoặc qua ứng dụng MyVinmec.

Phương pháp khám phá 12 cặp dây thần kinh sọ não

Bài viết được tham khảo chuyên gia y tế Bác sĩ Phan Đình Thủy Tiên - Chuyên gia Nội tổng quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Nha Trang.

Kiểm tra 12 cặp dây thần kinh sọ não là bước quan trọng trong việc đánh giá chức năng toàn diện của hệ thần kinh. Mỗi bước kiểm tra đòi hỏi sự chi tiết và chính xác để phát hiện bất thường hay tổn thương tại từng cặp dây thần kinh sọ não cụ thể. Đây là cơ sở quan trọng để đưa ra chẩn đoán và theo dõi bệnh lý về sau.

1. Khám phá ý nghĩa của 12 cặp dây thần kinh sọ não

12 cặp dây thần kinh sọ não là những cặp dây thần kinh xuất phát trực tiếp từ hệ thần kinh trung ương thay vì từ tủy sống như các dây thần kinh khác trên cơ thể. Nhiệm vụ chính của những cặp dây thần kinh sọ não là truyền tải và xử lý thông tin trong não.

Chúng ta có:

Dây thần kinh khứu giác (I) - Trách nhiệm về khứu giác và có khả năng tái tạo.
Dây thần kinh thị giác (II) - Mang thông tin thị giác từ mắt đến não.
Dây thần kinh vận nhãn (III) - Kiểm soát chuyển động của mắt và đảm bảo mí mắt mở đúng lực.
Dây thần kinh ròng rọc (IV) - Điều khiển cơ ròng rọc của mắt, hỗ trợ chuyển động quay mắt.
Dây thần kinh sinh ba (V) - Cảm giác và chuyển động ở vùng mặt và miệng.
Dây thần kinh vận nhãn ngoài (VI) - Kiểm soát cơ vận nhãn ngoài của mắt.
Dây thần kinh mặt (VII) - Quản lý cơ và truyền cảm giác vị giác từ lưỡi và khoang miệng.
Dây thần kinh tiền đình (VIII) - Truyền thông tin âm thanh và duy trì cân bằng.
Dây thần kinh thiệt hầu (IX) - Cảm giác từ amidan, hầu họng, tai và lưỡi.
Dây thần kinh phế vị (X) - Kiểm soát hoạt động của nội tạng, điều chỉnh nhịp tim, nhu động tiêu hóa, bài tiết mồ hôi và các cử động trong miệng.
Dây thần kinh phụ (XI) - Kiểm soát cơ vùng vai và cổ.
Dây thần kinh hạ thiệt (XII) - Điều khiển chuyển động lưỡi để thực hiện nói chuyện, nhai thức ăn và nuốt.

Vì vậy, cách thực hiện kiểm tra 12 cặp dây thần kinh sọ não cũng phản ánh chức năng cụ thể của từng cặp dây thần kinh. Thực hiện bởi người chuyên môn, các bước kiểm tra tập trung vào nhóm chức năng, từ khám khứu giác (I), thị giác và tầm nhìn (II), cử động mắt (III, IV, VI) và đồng tử (III, IV, VI), chức năng cảm giác của khuôn mặt (V), sức mạnh của cơ mặt (VII) và cơ vai (XI), thính giác (VII, VIII), vị giác (VII, IX, X), đến cử động và phản xạ hầu họng (IX, X) và cuối cùng, cử động lưỡi (XII).

Sơ đồ 12 đôi dây thần kinh sọ não

2. Chuẩn bị dụng cụ cho việc khám 12 cặp dây thần kinh sọ não

Bác sĩ cần sắp xếp đầy đủ các dụng cụ sau trước khi tiến hành khám 12 cặp dây thần kinh sọ não:

Dung dịch sát khuẩn tay chứa cồn
Các thực phẩm có mùi đặc trưng (ví dụ: vỏ cam / chanh, cà phê, giấm, v.v.).
Bông gòn.
Đèn pin.
Đèn soi đáy mắt.
Âm thoa.
Búa gõ phản xạ thần kinh
Bảng chữ cái đo thị lực

3. Phương pháp khám 12 cặp dây thần kinh sọ não

3.1 Dây thần kinh số I

Đánh giá khả năng ngửi, một chức năng của dây thần kinh số I (khứu giác), thường được thực hiện sau chấn thương đầu hoặc khi có vấn đề về mất khả năng ngửi. Bệnh nhân được yêu cầu nhận biết mùi từ các vật hoặc thực phẩm như xà phòng, cà phê, vỏ cam hoặc chanh.

Không sử dụng các chất tạo mùi mạnh như rượu, amoniac và các chất kích thích khác để tránh kích thích dây thần kinh số V.

3.2 Dây thần kinh số II

Trong việc kiểm tra dây thần kinh số II (thị giác), thị lực được đánh giá bằng bảng chữ cái trên tường hoặc bảng cầm tay. Mỗi mắt được kiểm tra riêng lẻ, với mắt còn lại được che phủ khi kiểm tra mắt kia.

Thị lực được kiểm tra qua khả năng quan sát ở 4 góc khác nhau và từng bên của mỗi mắt.

Khám dây thần kinh số II bằng cách kiểm tra thị lực

3.3 Dây thần kinh số III, IV và V

3 cặp dây thần kinh sọ não này được kiểm tra đồng thời thông qua cử động của nhãn cầu từng mắt.

Bệnh nhân sẽ được yêu cầu theo dõi một mục tiêu di động (ví dụ: ngón tay của bác sĩ, đèn chiếu) đến tất cả 4 góc và về phía mũi. Phương pháp này có thể phát hiện giật nhãn cầu và liệt vận nhãn của các cơ mắt.

Đồng thời, kiểm tra chức năng mí mắt và kích thước đồng tử, khả năng đáp ứng ánh sáng khi soi đèn cũng là mục tiêu kiểm tra của dây thần kinh số III.

Người bệnh được bác sĩ yêu cầu há miệng, nghiến răng trong quá trình khám dây V

3.4 Dây thần kinh số VII

Dây thần kinh số VII được kiểm tra thông qua sức mạnh của các cơ trên khuôn mặt. Liệt của dây thần kinh số VII có thể thấy rõ khi bệnh nhân mỉm cười hoặc thực hiện các biểu hiện khác trên khuôn mặt.

Cảm giác của dây thần kinh số VII được kiểm tra qua việc nhận diện mùi vị ở phần trước của lưỡi, sử dụng các dung dịch có mùi ngọt, chua, mặn và đắng.

3.5 Dây thần kinh số VIII

Do dây thần kinh số VII có chức năng làm việc với cảm giác và thính giác, việc kiểm tra dây thần kinh số VIII cũng tập trung vào hai mục tiêu này.

Thính giác được kiểm tra bằng cách thử thầm một âm thanh trong khi bịt tai đối diện. Cũng, thử nghiệm Weber và Rinne với âm thoa giúp phân biệt giữa mất thính giác tiếp nhận và mất thính giác truyền đạt hoặc cả hai.

Chức năng cảm giác của dây thần kinh số VIII được đánh giá qua việc kiểm tra rung giật nhãn cầu. Sự hiện diện, hướng và yếu tố kích thích của chứng rung giật nhãn cầu giúp xác định rối loạn tiền đình và đôi khi phân biệt nó với chóng mặt ngoại biên.

Nghiệm pháp Rinne được sử dụng trong khám dây thân kinh VIII

3.7 Dây thần kinh số IX và X

Thường xuyên, dây thần kinh sọ thứ IX và X được kiểm tra đồng thời. Nếu dây số IX bị tổn thương, vòm họng của bệnh nhân sẽ mất tính đối xứng khi phát âm "a".

Chức năng cảm giác vị giác được kiểm tra với các chất có vị kích thích được đặt phía sau lưỡi. Sử dụng tampon kích thích vòm họng hoặc phía sau họng sẽ tạo ra cảm giác buồn nôn.

3.8 Dây thần kinh số XI

Dây thần kinh sọ thứ XI được đánh giá bằng cách kiểm tra sức mạnh của các nhóm cơ mà nó điều khiển.

Đánh giá cơ ức đòn chũm trước cổ bằng cách yêu cầu bệnh nhân quay đầu chống lại sức đề kháng tạo ra bởi tay của người kiểm tra. Tay còn lại sẽ sờ nắn cơ trực tiếp khi cơ đang hoạt động, ở cùng bên với bên đầu quay.

Đối với cơ hình thang trên, bệnh nhân sẽ nâng cao vai chống lại sức đề kháng được tạo ra trên vai.

3.9 Dây thần kinh số XII

Dây thần kinh sọ thứ XII được đánh giá thông qua việc yêu cầu bệnh nhân đưa lưỡi ra ngoài và kiểm tra xem có teo, yếu hay liệt ở một bên không.

Nếu cơ ở lưỡi mất sức mạnh một bên, lưỡi sẽ lệch về phía đối diện với bên bị tổn thương.

Trong tóm tắt, dây thần kinh sọ não đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển vận động và cảm giác của vùng đầu và cổ. Bác sĩ, thông qua việc khám 12 cặp dây thần kinh sọ não, có thể đưa ra nhận định về bệnh lý hoặc vấn đề xảy ra tại dây thần kinh sọ não hoặc từ trung ương thần kinh.

Để đặt hẹn khám tại bệnh viện, Quý khách vui lòng gọi số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải và đặt hẹn tự động qua ứng dụng MyMytour để theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc, mọi nơi trên ứng dụng.

XEM THÊM:

Các câu hỏi thường gặp

Tại sao việc kiểm tra 12 cặp dây thần kinh sọ não lại quan trọng?

Việc kiểm tra 12 cặp dây thần kinh sọ não rất quan trọng vì nó giúp đánh giá chức năng toàn diện của hệ thần kinh, phát hiện bất thường hoặc tổn thương để đưa ra chẩn đoán chính xác và theo dõi bệnh lý về sau.

Những dụng cụ cần thiết để khám 12 cặp dây thần kinh sọ não là gì?

Các dụng cụ cần thiết bao gồm dung dịch sát khuẩn tay, thực phẩm có mùi đặc trưng như vỏ cam, bông gòn, đèn pin, âm thoa, và bảng chữ cái đo thị lực, nhằm đảm bảo quá trình kiểm tra diễn ra chính xác và hiệu quả.

Các bước khám 12 cặp dây thần kinh sọ não diễn ra như thế nào?

Quá trình khám 12 cặp dây thần kinh sọ não bao gồm nhiều bước, từ kiểm tra khứu giác, thị giác, cử động mắt, đến kiểm tra chức năng cơ mặt và lưỡi, nhằm phát hiện chính xác các vấn đề liên quan đến từng dây thần kinh.

Làm thế nào để đánh giá dây thần kinh số II trong quá trình khám?

Để đánh giá dây thần kinh số II, bác sĩ sử dụng bảng chữ cái, kiểm tra thị lực từng mắt, đảm bảo rằng mỗi mắt được kiểm tra riêng biệt nhằm xác định rõ ràng tình trạng thị giác của bệnh nhân.

Có những triệu chứng nào cho thấy dây thần kinh sọ não bị tổn thương?

Triệu chứng của tổn thương dây thần kinh sọ não có thể bao gồm mất khả năng ngửi, giảm thị lực, liệt cơ mặt, hoặc khó khăn trong việc nuốt, cho thấy sự cần thiết của việc kiểm tra y tế kịp thời.

Việc kiểm tra dây thần kinh số VII được thực hiện như thế nào?

Kiểm tra dây thần kinh số VII được thực hiện bằng cách đánh giá sức mạnh cơ mặt thông qua các biểu cảm như mỉm cười hoặc nhắm mắt, đồng thời kiểm tra cảm giác vị giác từ lưỡi.

Các thông tin chỉ dành cho mục đích tham khảo. Chúng tôi khuyến nghị người đọc nên tham vấn ý kiến của các chuyên gia. Chúng tôi sẽ không chịu trách nhiệm về những trường hợp tự ý áp dụng khi chưa có tư vấn của chuyên gia lòng liên hệ tổng đài chăm sóc: 1900 2083 hoặc email: [email protected]