Khám phá câu chuyện hấp dẫn về nghề dệt chiếu truyền thống tại làng chiếu Cẩm Nê Đà Nẵng

Làng chiếu Cẩm Nê Đà Nẵng, điểm sáng trên bản đồ văn hóa miền Trung, được biết đến từ Huế đến Đông Hà, thậm chí cả Quảng Trị. Điều này nhờ vào nghề dệt chiếu cói truyền thống với uy tín trải qua hàng đời.

Khám phá câu chuyện hấp dẫn về nghề dệt chiếu truyền thống tại làng chiếu Cẩm Nê Đà Nẵng

Thôn Cẩm Nê, nằm cách trung tâm Đà Nẵng 14 km, là điểm đến nổi tiếng với chiếu cói, một sản phẩm đòi hỏi sự tận tâm và khéo léo của những nghệ nhân thủ công.

Nghề dệt chiếu Cẩm Nê có nguồn gốc từ huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Nó được đưa vào miền Nam trong thời kỳ của vua Lê Thánh Tông, khi Đồ Bàn được hợp nhất vào Quảng Nam – Đà Nẵng sau chiến thắng tại Chiêm Thành.

Sau những thăng trầm lịch sử, nhiều người đã chọn ở lại Cẩm Nê và kế thừa nghề thủ công truyền thống, mong muốn xây dựng một cuộc sống đầy ấm áp. Trong đó, sản phẩm chiếu cói đã trở thành một phần quan trọng, đặc sắc của vùng đất này.

Cây cói, cây đay ở vùng Cẩm Nê và ven sông từ cầu Đỏ lên đến thôn Thạch Bồ phát triển mạnh mẽ. Những bàn tay tài năng của nghệ nhân đã biến sợi cói, sợi đay thành những chiếc chiếu trơn, chiếu hoa với màu sắc rực rỡ. Nghề làm chiếu đã là nguồn sống của cộng đồng, và mọi người tự hào về làng nghề truyền thống này qua hàng thế hệ.

Sản phẩm của làng chiếu Cẩm Nê ngày càng chinh phục lòng khách hàng bởi độ bền chắc và sự tỉ mỉ. Tuy nhiên, giới trẻ hiện nay không còn quan tâm đến khung dệt hay những bó cói, sợi đay, và âm nhạc nhẹ nhàng của quá trình dệt chiếu, dường như nguy cơ mất đi văn hóa này do thiếu người kế thừa.

Trong ký ức của cư dân thôn Cẩm Nê, làng chiếu Cẩm Nê nổi tiếng từ gần đến xa. Dân làng ngày nào đều miệt mài với việc dệt chiếu. Mỗi nhà ít nhất một khung dệt, nhiều nhà thậm chí có ba, bốn khung và thuê công nhân dệt cả ngày lẫn đêm. Làng luôn rộn ràng với âm thanh của khung dệt và tiếng xe chuyển hàng. Gần Tết, những màu sắc vàng, xanh, đỏ, tím… nhuộm trên những sợi cói được phơi khô khắp thôn.

Chiếu Cẩm Nê nổi tiếng với viền chiếu được gấp cẩn thận, dày dặn, bền bỉ và êm ái. Những kỹ thuật này là bí quyết độc đáo của cư dân làng chiếu Cẩm Nê mà hiếm nơi nào có thể sánh kịp. Trong những ngày hè, nằm trên chiếc chiếu, bạn có thể cảm nhận hương thơm dễ chịu từ sợi cói khô được phơi nắng cẩn thận.

Làng Cẩm Nê sản xuất nhiều loại chiếu, từ khổ rộng đến khổ hẹp, chiếu trơn và chiếu hoa. Chiếu trơn là loại không sử dụng chất nhuộm màu. Sợi dài không chắp được sử dụng để dệt chiếu trơn, và chúng đắt đỏ hơn so với loại dệt chắp, sợi ngắn. Chiếc chiếu trơn màu trắng được làm từ loại lác phơi khô vừa đủ, khi khô, chiếc chiếu trở nên màu xanh nhạt, sẵn sàng để dệt. Sau khi dệt xong, chiếc chiếu được phơi nắng, giúp lá chiếu trắng trở nên sáng bóng và thơm mát, đồng thời làm khô giòn những đầu thừa của sợi lác và sợi đay.

Loại chiếu trơn trắng dùng loại lác phơi khô vừa phải, khi khô còn ửng màu xanh, mang vào dệt. Chiếu dệt xong đem phơi nắng, vừa để cho lá chiếu trắng sáng bóng, thơm, vừa cho khô giòn những đầu thừa của sợi lác, sợi đay sau đó dùng dao phạt cho đứt hết.

Việc tạo chiếu hoa ở Cẩm Nê không chỉ đơn giản là dệt sau khi chiếu trắng, mà còn đòi hỏi sự kỹ lưỡng trong việc chọn lựa sợi lác và quá trình thoi dệt. Sợi lác sau khi nhuộm màu được nấu chín và nhúng từng nắm vào nước nhuộm, sau đó phơi khắp nắng. Mỗi nạm lác có thể được nhuộm màu một hoặc thậm chí hai ba lần.

Phần quan trọng nhất trong quá trình dệt chiếu là chọn lựa cây để làm khung và thoi dệt. Cây được chọn phải thẳng, nhẹ và bền bỉ. Trong làng chiếu Cẩm Nê, người ta thường sử dụng cây cau già để làm khung và thoi. Trong quá trình dệt, mỗi khung dệt có hai người tham gia: một người luồn sợi cói và người kia sử dụng go để thoi dệt chiếu vào đay, đảm bảo chiếc chiếu chắc chắn.

Sau khi dệt xong, chiếu được phơi khắp sân, cuối cùng là ghim các đầu dây đay để các sợi lác hai đầu chiếu không bung ra. Việc này cần sự khéo léo và tinh tế để chiếu không bị lệch.

Ngày nay, làng chiếu Cẩm Nê đối mặt với thách thức từ sự cạnh tranh của chiếu công nghiệp. Để bảo tồn và phát triển nghề dệt chiếu truyền thống, cộng đồng phải hỗ trợ lẫn nhau về kinh nghiệm, vốn và chất lượng sản phẩm, chỉ có vậy nghề mới tồn tại và phát triển lâu dài.

Theo Mytour.com