Khám phá cấu tạo khớp háng và các bệnh lý phổ biến

1. Cấu tạo và chức năng của khớp háng

Cấu tạo

Khớp háng là khớp dạng chỏm cầu, thuộc loại khớp hoạt dịch nằm giữa xương chậu và xương đùi, cùng với hệ thống dây chằng phức tạp. Nói cách khác, khớp này là điểm tiếp giáp giữa chỏm cầu của xương đùi và ổ cối của xương chậu. Nhờ vậy mà khớp háng có phạm vi hoạt động rộng trên cả 3 mặt phẳng, giúp cử động phần dưới cơ thể linh hoạt. Đây là khớp lớn nhất trong cơ thể, đóng vai trò vô cùng quan trọng, thậm chí quyết định khả năng vận động và di chuyển.

Khớp nối giữa vùng xương chậu và xương đùi, đóng vai trò gắn kết phần trên và dưới của cơ thể

Một khớp háng hoàn chỉnh có cấu tạo bao gồm các bộ phận sau:

• Diện khớp gồm xương chậu (ổ cối) và chỏm xương đùi với 2/3 khối cầu, đỉnh ở hõm để dây chằng bám vào.

• Bao khớp gồm bao xơ và bao hoạt dịch phủ mặt trong của bao xơ và sụn viền. Mặt ngoài có thể có vài nơi dày lên tạo thành dây chằng ngoài bao khớp.

• Dây chằng gồm dây chằng trong (dây chằng chỏm đùi) đi từ chỏm cầu xương đùi, bám vào mép của khuyết vành ổ cối và dây chằng ngoài (dây chằng chậu đùi, mu đùi, ngoài đùi).

• Sụn viền có cấu trúc sợi bám xung quanh ổ cối xương chậu, lõm và nhẵn ở mặt trong.

• Các cơ ở khu vực này được chia làm 3 nhóm dựa trên chức năng: gập - duỗi, dạng - khép, xoay ngoài - xoay trong.

Chức năng

Với cấu tạo phức tạp, khớp háng đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động thiết yếu hàng ngày của con người. Sự linh hoạt, di chuyển, vận động hằng ngày đều phụ thuộc vào khớp này.

Cụ thể như sau:

• Các hoạt động thể dục, thể thao hay vận động liên quan đến chi dưới đều dựa vào mức độ linh hoạt của khớp háng.

• Chịu các lực tác động từ cơ thể, đặc biệt là trọng lượng và hấp thu lực.

• Khớp này đóng vai trò như một trụ đỡ cho toàn bộ cơ thể, phối hợp cùng khớp đùi và gối.

• Là điểm trụ trung tâm cho các hoạt động phức tạp, đặc biệt là gập - duỗi và đứng thẳng người.

Mọi biểu hiện đau bất thường ở vùng xương chậu, xương đùi đều ảnh hưởng đến khả năng vận động, đặc biệt là ở các khớp.

2. Các bệnh thường gặp ở khớp háng

Khu vực từ xương chậu đến xương đùi có nhiều bệnh lý khác nhau, đặc biệt là các khớp nối. Những bệnh thường gặp ở khớp háng hiện nay bao gồm thoái hóa, viêm, hoại tử, bong sụn viền ổ cối và lao khớp háng.

Thoái hóa

Thoái hóa là một bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi do quá trình bào mòn tự nhiên theo thời gian. Khi con người bước vào độ tuổi trung niên, hệ cơ xương khớp sẽ dần suy yếu, dẫn đến thoái hóa. Tuy nhiên, hiện nay, thoái hóa xương khớp đang ngày càng trẻ hóa do nhiều nguyên nhân như lối sống, công việc, môi trường, và giới tính.

Ngoài ra, thoái hóa khớp háng còn có thể do chấn thương hoặc các bệnh lý khác như gãy cổ xương đùi, trật khớp, viêm khớp, nứt xương do té ngã, va đập. Thậm chí, việc ngồi hay đứng quá lâu ở một tư thế cố định hoặc mang vác vật nặng thường xuyên cũng được xem là nguyên nhân không thể bỏ qua.

Hình minh họa thoái hóa khớp háng

Viêm khớp

Viêm khớp là hậu quả của quá trình thoái hóa, gây tổn thương và viêm nhiễm tại khớp háng, gây ra đau đớn và khó chịu cho bệnh nhân. Cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị đúng cách và có thể lan ra vùng mông, thắt lưng, đùi và chân.

Khi bệnh trở nặng, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc đi lại và vận động, cảm thấy tê mỏi ở hai chân và khó khăn khi duỗi thẳng. Một số trường hợp do sợ đau nên không vận động, khiến khớp bị cứng, chỏm xương biến dạng, gai xương mọc dài hơn, dẫn đến chèn ép và mất dần khả năng di chuyển.

Hoại tử chỏm xương đùi

Nhiều trường hợp vùng xương đùi không nhận đủ máu nuôi dưỡng có thể dẫn đến hoại tử. Thông thường, hoại tử chỏm xương đùi xuất phát từ các chấn thương ở khu vực này hoặc từ việc sử dụng hóa trị, xạ trị ung thư, và dùng thuốc Corticosteroid liều cao trong thời gian dài.

Ngoài ra, người nghiện rượu, bia, thuốc lá, hay uống nước ngọt có ga, sử dụng các chất kích thích,... cũng dễ bị bệnh hoại tử chỏm xương đùi.

Quá trình điều trị bệnh hiện nay chủ yếu nhằm giảm đau và ngăn bệnh tiến triển. Phẫu thuật là biện pháp hiệu quả chữa hoại tử chỏm xương đùi khi các phương pháp bảo tồn không có tác dụng.

Lao khớp háng

Đây là trường hợp viêm và hoại tử khớp do vi khuẩn lao Tuberculosis gây ra. Sau khi vi khuẩn xâm nhập và ảnh hưởng đến các khớp, người bệnh không chỉ đau và sưng mà còn xuất hiện các triệu chứng thông thường khác.

Bong sụn viền ổ cối

Sụn viền ổ cối là bộ phận quan trọng của cơ thể, giúp ngăn ngừa sự phá hủy của các diện khớp và chứa dịch bôi trơn, phân tán lực tác động. Bong sụn viền thường xảy ra ở người trẻ do hoạt động thể thao hay vận động quá mức.

Người bệnh sẽ cảm thấy đau khi đi lại hay vận động, và giảm đau khi nghỉ ngơi. Chẩn đoán qua phim chụp cộng hưởng từ sẽ thấy các lớp sụn bị bong tróc. Khi đó, phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả để loại bỏ phần sụn viền bị tổn thương.

Với bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời