Khám phá cấu trúc phổi - bộ phận hô hấp quan trọng nhất trong cơ thể

1. Tổng quan về cấu trúc và chức năng của phổi

Mỗi ngày, cơ thể con người thực hiện khoảng 20.000 nhịp thở để loại bỏ CO2 và nhận khí oxy cần thiết cho các hoạt động sống. Đến khi bạn 50 tuổi, tổng số nhịp thở mà bạn đã thực hiện có thể lên tới 400 triệu lần. 

Cấu trúc phổi được tạo thành từ các mô mềm đặc biệt, giống như cấu trúc của bọt biển, có khả năng co giãn mà không bị hỏng hóc về hình dạng. Mỗi cơ thể có 2 lá phổi với cấu trúc như sau:

• Phổi bao gồm 3 thùy: khi thở ra, chúng xẹp xuống, nhưng khi hít vào, mỗi thùy sẽ nở ra như một quả bóng;

• Phổi trái nhỏ hơn phổi phải một chút, bao gồm 2 thùy và có phần lõm vào là vị trí của tim.

Phổi là cơ quan hô hấp quan trọng và có cấu trúc phức tạp

Cả hai lá phổi đều giống nhau về cấu trúc và tổ chức, bao gồm:

• Cây phế quản: trong phổi chứa các ống phế quản lớn, mỗi ống này lại phân chia thành các ống nhỏ hơn, chúng cứ tiếp tục chia nhỏ như vậy tạo thành một mạng lưới các ống phế quản, ống nhỏ nhất được gọi là tiểu phế quản. Ở cuối các tiểu phế quản là các phế nang có cấu trúc tương tự như một túi khí nhỏ, giúp trao đổi Oxy và CO2 với máu, sau đó đưa CO2 ra khỏi cơ thể.

Lớp biểu mô trong phế quản hình thành các sợi lông mao, giúp loại bỏ bụi bẩn hoặc vi sinh vật khi ho hoặc hắt hơi;

• Phế nang: tại đầu mỗi tiểu phế quản đều có các phế nang. Số lượng phế nang này tương đương với số lượng tiểu phế quản, tạo nên hàng trăm triệu túi khí trong phổi. Trong các túi khí này, có các mạch máu nhỏ tham gia vào quá trình trao đổi khí. Khi phổi bị tổn thương do nhiều nguyên nhân, các phế nang sẽ bị hỏng, làm gián đoạn quá trình trao đổi khí dẫn đến tình trạng thiếu oxy và các triệu chứng như thở nhanh, thở khò khè,...;

• Màng phổi: cấu trúc của màng phổi mượt mà và mỏng, gồm hai lớp riêng biệt. Lớp trong nằm trong khoang ngực, lớp ngoài bao bọc mỗi thùy phổi. Có một chất lỏng ở giữa giúp màng phổi trơn tru và dễ co giãn hơn. Nếu lượng chất lỏng này tăng không đáng kể (tràn dịch màng phổi), phổi sẽ mất khả năng co giãn và gây ra nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến hô hấp của người bệnh.

Do đó, hai lá phổi khỏe mạnh đảm bảo cung cấp đủ oxy cho cơ thể và loại bỏ CO2 ra khỏi cơ thể. Tất cả tế bào trong các cơ quan khác cần oxy để hoạt động, nên phổi đóng vai trò quan trọng trong sự sống của cơ thể.

2. Vị trí của hai lá phổi

Hai lá phổi nằm trong khoang ngực, là không gian làm việc của tim và phổi. Khoang ngực bao gồm các cơ và xương sườn bao quanh. Cơ hoành là một cơ quan lớn ở phía dưới, ngăn cách khoang ngực với khoang bụng. Trung thất chứa các cơ quan như tuyến ức, tim và các bộ phận khác. Trung thất phân chia hai lá phổi để bảo vệ nếu một lá phổi bị tổn thương, lá phổi còn lại vẫn hoạt động để cung cấp oxy cho cơ thể.

3. Phổi có thể chịu ảnh hưởng từ những yếu tố nào? 

• Tuổi già: khi cơ thể lão hóa là hiện tượng tự nhiên của thời gian, phổi cũng không ngoại lệ:

• Các cơ vùng ngực và cơ hoành trở nên yếu dần, mô phổi mất đi độ đàn hồi làm hẹp đường thở;

• Hệ miễn dịch yếu làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng;

• Cấu trúc cơ và xương sườn co lại làm phổi có ít không gian hơn để co giãn.

• Ô nhiễm môi trường: khói bụi từ ô nhiễm không khí có thể xâm nhập vào phổi khi hít vào, gây tổn thương do vi sinh vật;

• Hút thuốc lá: làm viêm nhiễm và hẹp đường hô hấp, phá hủy mô phổi, gây kích ứng và thậm chí là ung thư. Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của bệnh COPD và ung thư phổi;

• Vi sinh vật: virus, nấm, vi khuẩn có thể dẫn đến viêm phổi và cản trở sự trao đổi khí trong đường hô hấp. 

Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến ung thư phổi

4. Làm gì để có lá phổi khỏe mạnh?

Để duy trì sức khỏe phổi, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Thực hành hít thở: Đây là cách tốt để tăng cường sức mạnh cho phế nang của phổi. Bạn có thể ngồi hoặc nằm, thư giãn cơ thể và hít sâu vào, sau đó thở ra chậm rãi qua miệng;

• Tập thể dục thường xuyên: Không chỉ tốt cho tim mạch và xương khớp, việc tập thể dục đều đặn cũng giúp cải thiện sức khỏe của lá phổi. Hãy chọn một hoạt động thể dục phù hợp với bạn và duy trì ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần;

• Tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp như cúm, COVID-19, sởi,...;

• Kiểm tra chất lượng không khí định kỳ: Nếu bạn sống ở nơi có ô nhiễm không khí, hãy đảm bảo bạn kiểm tra chất lượng không khí thường xuyên, cân nhắc việc thay đổi nơi ở hoặc sử dụng máy lọc không khí trong nhà để giữ cho không gian sống của bạn luôn sạch sẽ và lành mạnh.

Thực hiện đều đặn việc thở sâu sẽ nâng cao sức mạnh của lá phổi của bạn