Chỉ số ô nhiễm không khí là một tiêu chí hàng ngày để đánh giá chất lượng không khí. Gần đây, chỉ số ô nhiễm không khí ở Hà Nội đang ở mức báo động cao, có thể gây hậu quả xấu đến sức khỏe con người.

AQI (Chỉ số Chất lượng Không Khí) là một tiêu chí hàng ngày báo cáo về chất lượng không khí. Nó đơn giản hóa mức độ ô nhiễm không khí, cho biết liệu không khí xung quanh có sạch hay nhiễm, và mức độ nhiễm độc tố của nó. Nguy cơ đối với sức khỏe cộng đồng tăng khi chỉ số AQI tăng. Chỉ số AQI tập trung vào tác động của không khí ô nhiễm đến sức khỏe con người trong vài giờ hoặc vài ngày sau khi hít thở không khí ô nhiễm.

EPA (Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ) sử dụng 5 chỉ số chính để tính toán AQI:

Ozon ở mặt đất;

Ô nhiễm phân tử (hay còn gọi là hạt lơ lửng): Thường được đánh giá qua chỉ số bụi mịn PM 2.5 và PM 10. Các hạt này đi vào đường hô hấp khi chúng ta hít thở.

• PM (Chất Hạt) là các chất dạng hạt (rắn hoặc lỏng).
• PM 2.5 chỉ định các hạt có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet (μm). Số PM 10 chỉ định những hạt có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 10 μm (nhưng lớn hơn kích thước PM 2.5).
• Các loại hạt bụi PM2.5 và PM10 hình thành từ các chất như cacbon, sun-phua, nito và các hợp chất kim loại khác. Ở các thành phố lớn, bụi mịn PM 2.5 có thể xuất phát từ hoạt động công nghiệp như đốt nhiên liệu hóa thạch, hoặc từ bụi xây dựng, bụi đường phố, đốt rác, đám cháy, khói máy công nghiệp, phá rừng, hút thuốc, và đặc biệt là từ khí thải của các phương tiện giao thông.

Carbon monoxide (CO).

Sulfur dioxide (SO2).

Nitrogen dioxide (NO2).

Đối với mỗi chất ô nhiễm, EPA đặt ra tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. EPA đã thiết lập mã màu cụ thể cho từng khoảng giá trị AQI để mọi người có thể dễ dàng hiểu xem ô nhiễm không khí đang đạt đến mức độ bất lợi trong cộng đồng của họ.

Một số quốc gia trên thế giới sử dụng chỉ số Chất lượng Không Khí AQI riêng, như Chỉ số Sức khỏe và Chất lượng Không Khí của Canada, Chỉ số Ô nhiễm Không Khí của Malaysia, và Chỉ số Tiêu chuẩn Ô nhiễm của Singapore.

Chỉ số ô nhiễm không khí Hà Nội giống như nhiều quốc gia khác trên thế giới, được xác định theo AQI.

Theo số liệu gần đây, Hà Nội liên tục cảnh báo về mức độ ô nhiễm không khí với chỉ số AQI lên đến 170. Tình trạng này được coi là rất xấu, và mọi người nên hạn chế ra khỏi nhà, tránh tiếp xúc nhiều với không khí ô nhiễm.

Ô nhiễm không khí là mối nguy hiểm lớn đối với sức khỏe con người. Theo các chuyên gia y tế, mỗi người lớn trung bình hít thở khoảng 15 m3 không khí mỗi ngày. Mặc dù các chất ô nhiễm trong không khí thường không thấy bằng mắt thường, chúng có thể gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với cơ thể, bao gồm cả tim, gan, phổi và hệ hô hấp, thậm chí ảnh hưởng đến thai nhi đang phát triển trong bụng mẹ.

3.1. Tác động đến hệ hô hấp

Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đối với hệ hô hấp phụ thuộc vào loại chất ô nhiễm, nồng độ trong không khí, thời gian tiếp xúc, và lượng chất ô nhiễm hít vào. PM2.5 đặc biệt nguy hiểm vì có thể xâm nhập sâu vào phổi, ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và tăng nguy cơ hen suyễn.

Chất ô nhiễm cũng làm giảm chức năng phổi, tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi và gây kích ứng đường hô hấp, làm tăng khó thở.

Không khí ô nhiễm cũng ảnh hưởng đến đường hô hấp trên mũi, gây viêm mũi dị ứng và viêm xoang.

3.2. Đối với tim mạch

Ô nhiễm không khí gây tiêu cực đối với sức khỏe tim mạch, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Chất ô nhiễm xâm nhập vào hệ tuần hoàn, làm giảm đường kính mạch máu và tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.

3.3. Ảnh hưởng đến thai nhi và tình trạng sinh sản

Phụ nữ sống trong khu vực ô nhiễm không khí có nguy cơ sinh con tự kỉ cao gấp đôi. Ô nhiễm cũng ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và khả năng có con của nam giới.

3.4. Tác động đến thận

Ô nhiễm không khí liên quan chặt chẽ đến bệnh thận và suy thận. Chất ô nhiễm tăng gánh nặng cho thận, làm giảm khả năng lọc chất ô nhiễm trong máu.

3.5. Những vấn đề khác

• Yếu xương cốt: Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
• Lão hóa da: Chất ô nhiễm gây hại cho tế bào da, gây thay đổi sắc tố và làm gia tăng quá trình lão hóa.
• Đau đầu: Ô nhiễm không khí gắn liền với các trường hợp đau đầu.

Dưới đây là một số biện pháp giảm thiểu ảnh hưởng của ô nhiễm không khí:

• Tránh tập thể dục ở nơi ô nhiễm: Hoạt động tăng nhịp như chạy hoặc đạp xe ở những nơi có nhiều khói bụi có thể đặt sức khỏe vào nguy cơ. Người có bệnh tim hay phổi nên hạn chế tập thể dục ở những nơi ô nhiễm nặng.
• Người bị triệu chứng như đau ngực, khó thở nên thăm bác sĩ và sử dụng thuốc giảm triệu chứng.
• Trồng cây xanh xung quanh nhà để giảm bụi và tăng cường lượng oxi.
• Tránh đi bộ ở những nơi có nhiều khói bụi, đặc biệt là vào buổi tối hay buổi trưa khi mức ô nhiễm thấp hơn.
• Đeo khẩu trang và kính khi ra ngoài để giảm tiếp xúc với khói bụi.
• Sử dụng phương tiện công cộng hoặc ô tô có máy lọc không khí để giảm lượng khí thải.