Khám phá chợ phiên - di sản văn hóa của vùng cao

Chợ phiên - nơi bảo tồn nét đẹp văn hóa của vùng cao

1.1 Bí ẩn của chợ phiên

Khi con người bắt đầu có sự dư thừa của sản phẩm, nhu cầu trao đổi cũng trở nên cần thiết để đổi lấy những vật dụng cần thiết trong cuộc sống và để dự trữ. Ban đầu, việc trao đổi diễn ra trong nhóm nhỏ với vài người, sau đó dần dần mở rộng ra đến vài chục, hàng trăm người... và sau cùng, chợ được hình thành với một địa điểm nhất định.

Sự khác biệt giữa chợ phiên và chợ thông thường nằm ở việc phiên chợ chỉ hoạt động trong những ngày cố định. Có những phiên chợ diễn ra vào các ngày thứ Bảy và Chủ nhật hàng tuần, trong khi khác, một số phiên chợ mở vào thứ Năm hoặc thứ Sáu... Thời gian bắt đầu thường từ sáng sớm đến tối muộn.

Chợ phiên chỉ hoạt động trong những ngày cố định và là nơi mọi người đến để trao đổi, mua bán, và giao lưu với nhau.

1.2 Kho báu văn hóa bản địa

Dù các cửa hàng tiện lợi và siêu thị ngày nay đã dần thay thế chợ truyền thống, nhưng các chợ phiên vùng núi phía Bắc vẫn còn tồn tại và thu hút đông đảo người đến thăm. Nếu có cơ hội, hãy trải nghiệm văn hóa nguyên sơ và đặc trưng này khi bạn đến thăm vùng cao. Chợ phiên là nơi phản ánh rõ văn hóa cộng đồng với những đặc điểm độc đáo của người dân bản địa.

Đây không chỉ là nơi trao đổi, mua bán hàng hóa mà còn là nơi gặp gỡ, sinh hoạt của người dân bản địa với sự đa dạng về ẩm thực và trang phục đặc trưng. Các đối tượng tham gia chợ phiên đa dạng, từ trẻ em đến người cao tuổi, nhưng phần lớn là nam thanh nữ tú. Phụ nữ thường đến chợ phiên để mua sắm, trong khi đàn ông thường tận hưởng không khí giao lưu với việc uống rượu, nhảy múa... Thanh niên đến để tìm bạn đời, trẻ em đi cùng cha mẹ, tất cả tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú.

Ngoài việc là nơi mua bán, chợ phiên còn là một kho tàng văn hóa đặc trưng của cộng đồng dân tộc.

1.3 Sự chuẩn bị cho chợ phiên

Người dân vùng cao thường bắt đầu chuẩn bị cho chợ phiên từ sớm. Họ mang theo những đồ đơn giản như gạo, rau củ, hoặc cả một bộ dụng cụ nhỏ như cuốc, dao, liềm... Một số người còn dẫn theo trâu, bò, ngựa hoặc vài con gà, vịt... là thành quả của lao động chăm chỉ của họ.

Cách bày bán hàng hóa ở đây vô cùng đơn giản, chỉ cần trải bạt ra giữa đất hoặc có thể làm một lán nhỏ bằng tre, nứa. Mặc dù đơn giản nhưng theo kinh nghiệm du lịch, đây cũng là nơi bạn có thể mua được nhiều loại đặc sản ngon và lạ từ vùng núi.

Người dân thường mang những sản phẩm tự sản xuất của gia đình đến bán tại phiên chợ.

1.4 Không gian sôi động khi họp chợ

Chợ phiên thể hiện rõ nét văn hóa đặc trưng của người dân vùng cao. Bạn có thể ngắm nhìn những gương mặt mộc mạc của người dân địa phương trong những bộ trang phục truyền thống. Nhiều sản phẩm thủ công truyền thống như váy áo thêu tay được trưng bày tại chợ phiên. Không gian sôi động từ sáng sớm đến tối còn được thêm vào một gam màu đặc biệt, màu sắc của chàm in được tạo nên bởi đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ dân tộc.

Trang phục dân tộc thường được thấy tại chợ phiên ở vùng cao.

Những chợ phiên nổi tiếng ở vùng cao

2.1 Chợ phiên Bắc Hà

Chợ phiên Bắc Hà được đánh giá cao cả trong nước và khu vực Đông Nam Á. Chợ họp mỗi tuần vào sáng Chủ nhật, cách TP Lào Cai 70km và nằm ngay trung tâm thị trấn Bắc Hà. Dù đã có lịch sử phát triển lâu dài, chợ vẫn giữ được nét đặc trưng độc đáo, là nơi giao thoa văn hóa của các dân tộc như Mông, Tày, Nùng, Dao, Phù Lá...

Chợ được chia thành nhiều khu vực như: khu bán đồ thủ công, khu bán rau củ quả, khu bán đồ ăn, khu cây cảnh... Trong đó, phần lớn diện tích là khu bán nông sản từ người dân địa phương. Đặc biệt, khi tham quan chợ phiên Bắc Hà, du khách còn có cơ hội thưởng thức các đặc sản cao nguyên như: thắng cố, phở chua Bắc Hà, bánh đúc ngô...

Chợ phiên Bắc Hà có khu bán đồ thủ công riêng biệt.

2.2 Chợ phiên Hoàng Su Phì

Chợ phiên Hoàng Su Phì đã có lịch sử hơn 200 năm, nằm dưới chân dãy núi Tây Côn Lĩnh hùng vĩ. Chợ chỉ diễn ra vào mỗi Chủ nhật hàng tuần. Đa số người tham gia chợ là các dân tộc Tày, Nùng, Dao... Điều đầu tiên Mytour.vn khuyên bạn nên trải nghiệm khi tham gia chợ là thưởng thức các món ngon đặc sản của Hà Giang, như thắng cố, thắng dền, phở chua... với giá cả phải chăng.

Đặc biệt, trên các con đường chính của chợ phiên, bạn có thể dễ dàng thấy những cô gái Nùng mang theo nhiều loại trang sức bạc xuống núi để bán. Họ thường đeo trang sức trên cổ, đầu hoặc bất kỳ đâu mà người mua có thể nhìn thấy. Thậm chí, còn có những phụ nữ Mông, Dao lặn lội hàng chục cây số với vài bó rau, con gà để bán.

Khung cảnh mua bán tại chợ phiên Hoàng Su Phì

2.3 Chợ phiên San Thàng Lai Châu

Chợ phiên San Thàng Lai Châu họp cách thành phố Lai Châu khoảng 5km vào sáng thứ Năm và sáng Chủ nhật hàng tuần. Đa số người đến chợ là người dân tộc địa phương, mang theo những sản vật từ núi rừng như mật ong rừng, gà rừng, khăn áo thủ công... Khách tham quan có thể chứng kiến nhiều nét văn hóa đặc trưng của cộng đồng dân tộc nơi đây, từ những cô gái dân tộc Lự má hồng hây hây, đến thiếu nữ dân tộc Giáy trong trang phục nhẹ nhàng, cùng với âm nhạc dẫn dắt.

Hình ảnh các dân tộc đang mê tín mẩn thêu khăn thủ công tại chợ phiên Đồng Văn

2.4 Chợ phiên Đồng Văn Hà Giang

Chợ phiên Đồng Văn Hà Giang họp vào mỗi Chủ nhật hàng tuần. Ngay từ khi bình minh chưa ló dạng, các bà mẹ đã nhanh nhẩu mang hàng hóa do gia đình sản xuất đến chợ để bán hoặc trao đổi. Mỗi tháng, phiên chợ còn có một ngày đặc biệt để tổ chức các chương trình văn hóa dân tộc, như thi chọi chim, trưng bày dệt thổ cẩm... Trong những dịp này, ta còn có cơ hội hiểu hơn về văn hóa của người Đồng Văn và của vùng Đông Bắc nói chung. Cũng trong lễ hội này, có bàn tiệc được dựng lên để mọi người cùng nhau kính nhau ly rượu ngô kèm theo bát thắng cố.

Khung cảnh chợ phiên Mèo Vạc trong những ngày đầu đông

2.5 Chợ phiên Mèo Vạc

Chợ phiên Mèo Vạc họp vào Chủ nhật hàng tuần từ khi trời vẫn còn mờ sáng. Trong ngày này, người dân từ 18 xã, thị trấn tại huyện Mèo Vạc và các xã lân cận như Yên Minh, Đồng Văn sẽ tới đây để giao lưu, buôn bán cùng nhau. Ngoài việc trở thành điểm trao đổi hàng hóa, chợ phiên còn là nơi các dân tộc Mông, Dao, Giáy, Lô Lô... gặp gỡ, mua sắm nhu yếu phẩm và tương tác xã hội. Người dân địa phương không áp đặt giá hoặc ép buộc khách mua hàng. Nếu hàng không bán hết, họ sẽ giữ lại để bán tại phiên chợ sau.

Không gian sôi động vào ngày họp chợ phiên Mèo Vạc