Những ai theo dõi diễn biến kinh tế sẽ nhận thấy 'lạm phát' là thuật ngữ phổ biến, từ phương Tây đến phương Đông. Thực tế, lạm phát tại Mỹ đang ở mức 8.6%, tại Vương quốc Anh là 9%, Đức 7.9%, Nga 17.1%, và Thổ Nhĩ Kỳ 73.5%, mức cao nhất trong 40 năm qua tại một số quốc gia, làm ảnh hưởng đến đời sống người thu nhập thấp khi giá hàng hoá tăng vọt.
Bạn có biết tại sao lạm phát lại xảy ra, khi giá hàng hoá tăng, trong khi giảm phát lại khiến giá hàng hoá giảm không? Các nhà kinh tế học giải thích lạm phát như một yếu tố cần thiết cho sự phát triển kinh tế, nhưng lạm phát có thể mang lại lợi ích hoặc hại dựa vào tình hình cụ thể.
Hy vọng loạt bài viết sẽ giúp anh em hiểu sâu hơn về kinh tế một cách dễ dàng. Hãy cùng khám phá và học hỏi.
Trong trạng thái kinh tế không có lạm phát cũng như không giảm phát, tiền tệ không chỉ là phương tiện giao dịch mà còn phản ánh số lượng hạn chế của tiền và hàng hoá, từ đó ảnh hưởng đến giá cả.
Vấn đề Lạm phátLạm phát là hiện tượng tăng giá hàng hoá và dịch vụ cần thiết, phát sinh khi lượng tiền trong nền kinh tế tăng nhanh chóng so với hàng hoá và dịch vụ. Có hai tình huống cụ thể:Trong trường hợp đầu tiên, lượng tiền tăng nhưng hàng hoá không tăng tương ứng. Chẳng hạn, chính phủ bơm 3 USD vào nền kinh tế, khiến tổng lượng tiền tăng lên 8 USD. Nếu sản lượng dầu giữ nguyên là 5 thùng, giá mỗi thùng dầu sẽ tăng từ 1 USD lên 1.6 USD.Tình huống thứ hai xảy ra khi lượng hàng hoá giảm mà lượng tiền trong nền kinh tế giữ nguyên. Ví dụ, nếu sản lượng dầu giảm 1 thùng do chiến tranh, còn 4 thùng, trong khi lượng tiền vẫn là 5 USD, giá mỗi thùng dầu sẽ tăng từ 1 USD lên 1.25 USD.
Xem xét trường hợp thứ hai: Khi lượng tiền trong nền kinh tế giữ nguyên nhưng hàng hoá lại giảm do các yếu tố như giảm năng suất, chuỗi cung ứng gặp khó khăn, hoặc chiến tranh. Một ví dụ điển hình là sản lượng dầu giảm 1 thùng do chiến tranh, khiến giá mỗi thùng dầu tăng từ 1 USD lên 1.25 USD.Trong trường hợp lượng tiền trong nền kinh tế không tăng nhưng hàng hoá giảm, dẫn đến giá của hàng hoá tăng lên. Ví dụ, giảm sản lượng dầu do chiến tranh khiến giá dầu từ 1 USD/thùng tăng lên 1.25 USD/thùng, mặc dù tổng lượng tiền trong nền kinh tế không thay đổi.
Khái niệm Giảm phátGiảm phát, điều ngược lại với lạm phát, diễn ra khi giá hàng hoá giảm, được chia thành hai tình huống cụ thể.Trường hợp đầu tiên: Khi lượng tiền trong nền kinh tế ổn định nhưng năng suất tăng nhờ công nghệ mới. Ví dụ, sản lượng dầu tăng từ 5 lên 8 thùng dẫn đến giá dầu giảm từ 1 USD xuống còn 0.625 USD mỗi thùng.Tình huống thứ hai: Giảm phát xảy ra khi lượng tiền giữ nguyên nhưng số lượng hàng hoá tăng, giảm giá hàng hoá do cung vượt cầu.
Tình huống thứ hai của giảm phát: Khi lượng tiền trong nền kinh tế giảm do biện pháp tiết kiệm của chính phủ, nhưng sản lượng hàng hoá giữ nguyên. Ví dụ, lượng tiền giảm còn 3 USD khiến giá dầu từ 1 USD/thùng giảm xuống còn 0.6 USD/thùng.Khi tiền tệ giảm nhưng sản lượng dầu ổn định, giá dầu giảm từ 1 USD xuống 0.6 USD mỗi thùng, thể hiện sự giảm giá hàng hoá do chính sách tiền tệ.
Đánh giá Lạm phát: Lợi ích và Rủi roHãy xem xét tâm lý mua sắm của người tiêu dùng trước khi phân tích lạm phát:Khi biết giá hàng hoá sắp tăng, người tiêu dùng sẽ mua sớm, như việc mua xăng trước khi giá tăng. Ngược lại, nếu dự đoán giá giảm, họ sẽ chờ đợi để mua với giá thấp hơn.Lợi ích của Lạm phátCác chuyên gia kinh tế cho rằng một mức lạm phát khoảng 2% là có lợi, vì nó thúc đẩy người tiêu dùng chi tiêu thay vì giữ tiền, làm tăng nhu cầu và sản xuất, đồng thời khuyến khích đổi mới công nghệ.Lạm phát ở mức này kích thích người tiêu dùng mua sắm, do lo ngại giá tăng, thúc đẩy sản xuất và tạo việc làm, và còn khích lệ phát triển công nghệ.Nhược điểm của Lạm phátLạm phát từ 3% đến 10% được coi là tiêu cực, làm giảm sức mua khi năng suất và mức lương không kịp tăng theo lạm phát.Khi lạm phát tăng, người tiêu dùng thường chi tiêu mạnh tay hơn, góp phần đẩy giá cả lên cao và làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát.Hậu quả của Giảm phátCác chuyên gia kinh tế nhận định giảm phát thường không tốt do nó khiến người dân giảm chi tiêu, kỳ vọng vào mức giá thấp hơn trong tương lai.Giảm phát dẫn đến giảm tiêu dùng và doanh số, buộc các nhà máy cắt giảm lao động và sản lượng, tăng tỷ lệ thất nghiệp và hạn chế đổi mới công nghệ.Tổng quan lạm phát ở Mỹ và toàn cầuTrong bối cảnh dịch Covid, chính sách lãi suất thấp của chính phủ các nước như Mỹ và các gói hỗ trợ kinh tế lớn đã dẫn đến tăng giá ảo của tài sản và hàng hóa tiêu dùng.Giá tài sản từ chứng khoán, tiền điện tử, đến bất động sản tăng vọt, cùng với giá hàng hóa tiêu dùng. Tình trạng lạm phát trở nên tồi tệ hơn do chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng bởi chiến tranh và phong tỏa.Biện pháp giải quyết lạm phátGiải quyết lạm phát cao không chỉ là thách thức lý thuyết mà còn là thực tiễn, khiến các nhà hoạch định chính sách tại FED và ngân hàng trung ương ở các nước như Anh và EU phải đau đầu. Các biện pháp thường được áp dụng bao gồm:Tăng lãi suất để giảm tiêu dùng và khuyến khích tiết kiệm, dẫn đến giảm giá hàng hóa; giảm lượng tiền trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến thanh khoản tài sản, làm giảm giá cả. Điều này được thấy qua sự giảm của thị trường chứng khoán và giá tiền điện tử, cũng như tiềm năng ảnh hưởng đến thị trường bất động sản.Khó khăn trong giải quyết lạm phát khi đã caoTăng lãi suất gây khó khăn trong việc vay mượn, làm tăng tỷ lệ thất nghiệp và khiến người tiêu dùng hạn chế chi tiêu hơn, có thể làm chậm sự phát triển kinh tế và dẫn đến nguy cơ suy thoái. Các nhà hoạch định chính sách tại Mỹ và các nước phương Tây đang cân nhắc kỹ lưỡng việc sử dụng các biện pháp này.Kết luậnQuan sát kinh tế và chính trị toàn cầu, đặc biệt là tại Mỹ, cho thấy có khả năng Mỹ sẽ đối mặt với suy thoái. Một suy thoái ở Mỹ không chỉ ảnh hưởng đến nước này mà còn tác động đến các quốc gia khác do Mỹ là quốc gia nhập khẩu hàng đầu. Điều này khiến cho việc suy thoái xảy ra sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu trong nước và ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu sang Mỹ.Khi GDP Mỹ ghi nhận giảm trong hai quý liên tiếp, đó là dấu hiệu bắt đầu của suy thoái kinh tế. Ví dụ, Quý 1 năm 2022 chứng kiến GDP Mỹ giảm khoảng 1.5%. Nếu con số này tiếp tục giảm trong tháng 7 tới, suy thoái kinh tế sẽ chính thức xảy ra.Không ai mong muốn suy thoái kinh tế xảy ra vì nó sẽ dẫn đến tăng thất nghiệp và ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình. Trong thời điểm khó khăn, mong rằng mọi người sẽ đưa ra quyết định khôn ngoan về chi tiêu và đầu tư.
Buzz
