Khám phá Đền Phù Ủng – Ký ức về danh tướng Phạm Ngũ Lão

Đền Phù Ủng tọa lạc tại huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên là một khu di tích có giá trị lớn, tôn vinh tướng quân kiệt xuất Phạm Ngũ Lão, người có công lớn trong cuộc chiến chống Nguyên – Mông thế kỷ XIII.

Đền Phù Ủng – Kỷ niệm về danh tướng Phạm Ngũ Lão

Phạm Ngũ Lão ra đời năm 1255 trong một gia đình nông dân nghèo ở làng Phù Ủng huyện Ân Thi, danh tướng ghi danh nhiều chiến công hiển hách trong thời kỳ Trần. Thời điểm đất nước phồn thịnh với 3 chiến thắng quân Mông – Nguyên.

Hình tượng của Phạm Ngũ Lão trong truyền thuyết dân gian là biểu tượng lý tưởng của dân tộc Việt Nam. Mọi con người, dù ở tầng lớp nào, nếu có tài năng và đức độ sẽ được trọng dụng, nhân dân tôn kính và thờ cúng qua các thế hệ.

Với tài năng xuất chúng, được rèn luyện bởi Trần Quốc Tuấn, Phạm Ngũ Lão tin cậy gả con gái là quận chúa Anh Nguyên. Ông nhanh chóng trở thành vị tướng xuất sắc nhất trong triều đại nhà Trần, có công lớn trong truy kích quân Nguyên Mông, quân Ai Lao, quân Chiêm Thành và đàn áp tù trưởng nổi loạn ở biên giới.

Vì những đóng góp lớn, Phạm Ngũ Lão được vua Trần Anh Tông thăng chức là Điện Súy Thượng Tướng Công, chỉ huy quân cấm vệ, bảo vệ kinh thành Thăng Long và được ban thưởng Quy phù, Hổ phù, Vân phù.

Tháng 11 năm 1320, Phạm Ngũ Lão qua đời tại phủ đệ. Vua dành 5 ngày nghỉ chầu để tiếc thương, đó là sự tôn trọng đặc biệt. Để tưởng nhớ công lao của vị tướng, triều đình lập ngay đền thờ ông trên nền nhà cũ, chính là đền Phù Ủng ngày nay.

Đền Phù Ủng tọa lạc trên đất “Thất tinh ứng hậu, hình nhân bái tướng, voi quỳ ngựa phục, bên bút bên nghiên bên cờ bên kiếm…”. Đền được tu bổ vào thời kỳ Nguyễn, bao gồm khu đền chính thờ Điện súy Thượng tướng công Phạm Ngũ Lão, bên trái là lăng thân phụ Phạm Tiên Công, bên phải có đền Mẫu thờ thân mẫu và Khuê Văn Các hình bát giác. Khu vực bên trong có bố cục “Tiền Thần Hậu Phật” bao gồm đền thờ công chúa Tĩnh Huệ (con gái Phạm Ngũ Lão), chùa Bảo Sơn và lăng quốc công Vũ Hồng Lượng.

Do chiến tranh, ngôi đền chính đã bị phá hủy. Năm 1989, đền Phù Ủng được tu bổ lại. Khu đền chính có kiến trúc chữ Đinh bao gồm 5 gian tiền tế và tòa hậu cung chồng diêm hai tầng tám mái. Tại đây, có bức tượng Phạm Ngũ Lão ngồi trên ngai, mặc áo cẩm bào, đội mũ cánh chuồn.

Khu di tích đền Phù Ủng cổ kính, giữa những tán cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi và nhiều bia đá ghi công đức của Phạm Ngũ Lão cũng như tưởng nhớ những người xuất sắc qua các triều đại.

Lễ hội truyền thống đền Phù Ủng diễn ra từ ngày 11 đến 13 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Lễ hội độc đáo với nghi thức rước công chúa Tĩnh Huệ.

Dự đoàn rước với các đội cờ lễ, múa lân, rồng, bài vị, đội khiêng kiệu hoa, khiêng kiệu công chúa. Trong lễ rước, hàng nghìn người dân và khách thập phương chui qua gầm kiệu với niềm tin ước muốn sẽ trở thành hiện thực trong năm mới.

Sau lễ rước truyền thống từ phủ chúa về đền, dân làng và du khách tổ chức lễ dâng hương, hồi tưởng về thân thế, sự nghiệp và công lao của Tướng quân Phạm Ngũ Lão với đất nước.

Phần hội diễn ra các trò chơi dân gian và môn thể thao do tướng quân Phạm Ngũ Lão sáng tạo để rèn luyện sức khỏe cho binh sĩ. Có trò chơi vật cù, cù hình tròn, làm bằng gỗ vuông sơn đỏ. Sân chơi chia thành 2 bên, giữa sân kẻ một vạch ngang, chính giữa vạch đào một lỗ để đặt quả dầu, hai đầu sân mỗi bên đào một lỗ.

Mỗi đội có 8 quân và 1 tổng, đầu chít khăn, đóng khố một màu khác nhau. Trước khi chơi, hai đội xếp thành hai hàng làm lễ trước cửa đền. Trọng tài cầm quả cầu đặt ở hố giữa sân, phát hiệu lệnh, hai bên giành nhau cướp bỏ vào lỗ của đối phương, bên nào cho vào lỗ của bên kia là thắng cuộc.

Trong những năm gần đây, lễ hội đền Phù Ủng còn tổ chức nhiều hoạt động hấp dẫn như chọi gà, múa rối, kéo co, xin chữ đầu xuân, nhảy mô đống, bóng chuyền, xổ sống, cờ tướng…

Năm 1988, đền Phù Ủng được công nhận là di tích Lịch sử – Văn hóa cấp Quốc gia. Mỗi năm, lễ hội truyền thống của đền được tổ chức trang trọng, không chỉ là dịp tưởng nhớ Tướng quân Phạm Ngũ Lão mà còn là cơ hội giáo dục cho thế hệ trẻ về ý chí, sự kiên trì, và lòng dũng cảm…

Theo Mytour.com - Nguồn cảm hứng tốt nhất cho du lịch

***

Tham khảo: Hướng dẫn du lịch từ Mytour.com