Khám phá đồng bào dân tộc khi đến Sa Pa

Không chỉ là cảnh đẹp tự nhiên, Sa Pa là nơi hội tụ văn hóa đa dạng của nhiều dân tộc thiểu số như H’Mông, Tày, Dao đỏ, Giáy. Du lịch Sa Pa mang đến cái nhìn sâu sắc về văn hóa độc đáo và cuộc sống tươi vui của người dân vùng cao.

Văn hóa H’Mông

Dân tộc H’Mông chiếm hơn 50% dân số ở Sa Pa, nổi tiếng với sản phẩm nông nghiệp như ngô, lúa, khoai, mạch ba góc, vừng đậu và nhiều loại rau. Trong khi trồng trọt, họ còn chăm sóc những loại thuốc như tam thất, xuyên khung, đảm xâm…

Người H’Mông và văn hóa đặc sắc ở Sa Pa

Với trang phục dễ nhận biết, đàn ông H’Mông thường mặc quần màu đen hoặc xanh đen, áo cánh ngắn tay kiểu áo gile vạt dài. Đầu đội mũ bé tí, tròn, nông, có thêu thổ cẩm. Phụ nữ mặc đồ đen, đầu đội khăn đen, áo khoác đặc biệt lăn ép bằng sáp ong tạo màu đen ánh bạc. Họ thường mặc quần ngắn và cuốn xà cạp quanh bắp chân khéo léo.

Tại Sa Pa, bản làng Cát Cát là nơi sinh sống đông nhất của người H’Mông. Du khách có thể tìm hiểu về cuộc sống hằng ngày, thưởng thức đặc sản Sa Pa như tiết canh gà, rượu ngô, món đậu xị...

Người H’Mông thường ca những bài hát tình yêu (gầu plềnh), tiếng hát cưới xin (gầu xuống) trong các hoạt động như lao động nương rẫy, dệt vải, đi chợ, đi hội.

Lễ hội Gầu tào là nét đặc trưng của người H’Mông, thể hiện qua những bản hát dân ca sôi động với sự kết hợp tinh tế của sáo, khèn, kèn, đàn môi. Thanh niên H’Mông yêu thích khèn, thổi và múa tạo nên không khí phấn khích, ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống và quê hương.

Văn hóa Dao Đỏ

Dân tộc Dao Đỏ, xếp thứ hai về dân số ở Sa Pa, tập trung đông ở bản Tả Phìn – điểm đến du lịch được nhiều người chọn lựa. Tả Phìn, cách Sa Pa 12km, đường quanh co với đoạn dốc cao, là nơi giữ gìn nhiều truyền thống độc đáo. Trang phục rực rỡ của người Dao Đỏ ngày nay dễ dàng nhận biết. Nam mặc áo ngắn chàm và đen, nữ thì rực rỡ với 5 màu sắc, màu đỏ nổi bật. Kiểu tóc dài quấn trong chiến khăn trên đầu là điểm nhấn đặc biệt.

Khi tham quan du lịch Sa Pa, bạn sẽ nhận thức rõ về trang phục và văn hóa độc đáo của người Dao Đỏ, đồng thời tận hưởng vẻ đẹp sặc sỡ của trang phục truyền thống.

Người Dao Đỏ thường lựa chọn thung lũng hoặc lưng chừng núi để định cư, trồng lúa và thảo quả, khác biệt với người H’Mông thích sống ở núi cao. Nhà của người Dao Đỏ thường xây ba hoặc năm gian đứng, với 2 gian bếp, một để nấu ăn và một gần cửa để sưởi ấm gia đình trong mùa đông. Nhiều gia đình Dao Đỏ còn dự trữ củ quả để sử dụng dần.

Lễ hội quan trọng của người Dao Đỏ là Lễ cấp sắc, diễn ra vào cuối năm. Đây là dịp du khách nên du lịch Sa Pa để trải nghiệm lễ hội truyền thống đặc sắc này. Lễ cấp sắc, tôn vinh con cháu của “Bàn Vương” - tổ tiên của người Dao Đỏ, được tổ chức từ tháng 11 đến tháng 12 hàng năm, là khoảng thời gian nhàn rỗi của người Dao Đỏ.

Lễ cấp sắc chia thành nhiều bậc, từ 3 đèn, 7 đèn đến 12 đèn. Con trai Dao Đỏ phải trải qua lễ cấp sắc từ 3 đèn trở lên để được công nhận là con cháu của tổ tiên. Lễ mang ý nghĩa tâm linh và giáo dục, khắc sâu trong truyền thống, nhấn mạnh giáo dục con người nhớ đến nguồn cội của tổ tiên và dân tộc.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ không chỉ có ý nghĩa tâm linh mà còn mang tính giáo dục cao, là cơ hội để con người nhớ mãi về nguồn gốc của mình trong bối cảnh đời sống hàng ngày và giữ gìn giá trị truyền thống.

Nhóm dân tộc Lạc Việt

Trong số những cộng đồng đa dạng văn hóa tại Sa Pa, nhóm dân tộc Lạc Việt nổi bật với số lượng đông nhất sau H’Mông và Dao Đỏ. Là một phần của di sản văn hóa Việt Nam từ thời kỳ sớm, nhóm dân tộc Lạc Việt đặc trưng bởi ngôn ngữ phổ biến là Tiếng Việt. Cư trú chủ yếu ở những vùng đất phía Nam như Bản Hồ, Nậm Sài, Thanh Phú, những vùng đất màu mỡ với nhiều con sông và suối.

Khi đến du lịch Sa Pa, du khách dễ dàng nhận diện nhóm dân tộc Lạc Việt qua trang phục truyền thống đơn giản, với gam màu chàm thẫm (xanh đen). Phụ nữ và nam giới thường mặc áo cánh bốn thân xẻ ngực, cổ tròn có hai túi ở phía trước và đeo chiếc thắt lưng rộng bằng vải, được trang trí nhiều hạt kim tuyến. Trong các dịp lễ tết, họ thường mặc thêm chiếc áo dài năm thân xẻ nách, được trang trí với cúc cải hoặc cúc đồng.

Về mặt văn hóa nghệ thuật, nhóm dân tộc Lạc Việt có nhiều điệu nhảy và bài hát dân ca độc đáo như hát lượn, hát khắp. Hát lượn thường được biểu diễn trong các sự kiện đêm hội hoặc khi có du khách đến thăm. Hình thức hát khắp giống như truyền thống hát quan họ tại vùng Bắc Ninh. Mỗi năm vào tháng giêng, cộng đồng tổ chức lễ Lồng Tồng (hội xuống đồng) tại bản Tả Van để cầu mong Thần Nông mang đến một mùa màng mạnh mẽ.

Khi thăm du lịch Sa Pa, du khách sẽ trải qua những trải nghiệm thú vị khi khám phá lối sống độc đáo của cộng đồng người Tày tại bản Hồ, cách thị trấn Sa Pa khoảng 15km. Du khách sẽ có cơ hội trải nghiệm cuộc sống trên nhà sàn, thưởng thức các món ăn đặc sản như cá suối, thị lợn “cắp nách”. Họ còn được tham gia vào quá trình làm thủ công như quay sợi dệt thổ cẩm và đặc biệt là tận hưởng những màn biểu diễn múa xòe, múa sạp tuyệt vời của các cô gái Tày.

Đồng bào dân tộc Giáy

Dân tộc Giáy là một trong những dòng họ thuộc nhóm Tày – Thái, tập trung chủ yếu ở các bản quanh thung lũng Tả Van – một trong những điểm đến du lịch Sa Pa nổi tiếng. Như người Tày, người Giáy cũng là những nông dân canh tác trên những cánh đồng phẳng trù phú. Ngoài nghề canh tác lúa, họ còn chăm sóc đàn gà, vịt, trâu, ngựa… Truyền thống nấu ăn của họ thường là luộc gạo gần chín và vớt ra cho vào chõ, nước luộc gạo lại được dùng để uống trong ngày. Trang phục của người Giáy giản dị, với các băng vải màu viền quanh cổ và vạt áo. Nhà của họ được xây dựng từ đất, gỗ, với gác lửng có không gian thờ ở giữa và cũng là nơi tiếp đón khách du lịch.

Một trong những lễ hội đặc trưng của người Giáy là lễ “Gióng Pooc” diễn ra vào tháng Giêng, nhằm cầu mong một năm mới đầy trù phú với cây trái tốt lành, mưa thuận gió hòa. Người Giáy có một kho tàng phong phú về ca dao tục ngữ, và đặc biệt là nhiều sự tích hấp dẫn giải thích các hiện tượng thiên nhiên.

Khi ghé thăm du lịch Sa Pa, hãy dành thời gian để hiểu rõ và khám phá văn hóa đặc biệt của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số tại đây.