Khám phá giá trị nhân đạo qua truyện ngắn Lão Hạc

Bài viết: Khám phá giá trị nhân đạo trong tuyển tập Lão Hạc

4 bài văn mẫu: Khám phá giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc

I. Cấu trúc Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc (Đúng chuẩn)

1. Giới thiệu

Đưa ra khái quát về nhà văn Nam Cao, quan điểm sáng tác của tác giả, đặc biệt là tinh thần nhân đạo hiện hữu trong tác phẩm của ông và tập truyện Lão Hạc.

2. Phần chính

- Tình cảm đồng lòng của tác giả đối với những nhân vật đầy đau thương, khó khăn, đặc biệt là lão Hạc
- Sự khám phá sâu sắc của tác giả về cuộc sống và số phận của những con người đối diện với nghèo đói...(Tiếp theo)

>> Chi tiết tại Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc ở đây.

II. Bài mẫu Khám phá giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc 
 

1. Sự Diệu Kỳ của Tình Người trong Truyện Ngắn Lão Hạc, Mẫu 1:

Khi nhắc đến Nam Cao, chúng ta bắt gặp những dấu ấn rực rỡ của văn học ngắn thế kỷ XX tại Việt Nam. Những tác phẩm về người nông dân trước thời Cách mạng Tháng Tám 1945 không chỉ là câu chuyện, mà còn là cái nhìn đẹp đẽ, đầy lòng yêu thương và tôn trọng đối với những đồng bào gặp khó khăn. Tất cả điều này nằm rõ trong truyện ngắn Lão Hạc.

Giá trị nhân đạo của tác phẩm được thể hiện qua lòng đồng cảm sâu sắc của nhà văn với những số phận đau buồn của nhân vật. Xã hội phong kiến nửa thực dân khiến cho mọi người trong truyện phải đối mặt với đói kém, những trò lừa dối của phong tục cũ, và mỗi người lại mang theo những đau thương riêng. Lão Hạc, nhân vật chính, là một người gặp nhiều bi thảm: vợ mất sớm, con trai bỏ nhà để làm công việc cao su. Ông phải đối diện với tuổi già, bệnh tật, cảm giác đói đủ thứ và sự cô đơn. Nhà văn không kìm nén sự thương cảm: 'luôn mấy hôm lão chỉ ăn khoai'. Con trai của ông cũng có số phận đáng thương khi anh ta không thể kết hôn vì hoàn cảnh gia đình. Anh chàng rời quê hương để làm việc với cây cao su, một hành trình khó khăn. Câu chuyện khép lại mà không giải quyết hết mọi vấn đề, để lại câm lặng về số phận của anh chàng... Ông giáo, một nhân vật uy tín trong làng, cũng trải qua những khó khăn trong cuộc sống 'đầy sóng gió', 'mòn mỏi, nát ra'. 'Lão Hạc' thật sự là bức tranh vẽ lòng thương, sự đồng cảm với những người nông dân Việt Nam khốn khó thời kỳ ấy.

Sống trong cảnh nghèo đói mà vẫn giữ được phẩm chất, đó là một đặc điểm đáng quý của người nông dân Việt Nam. Trong tác phẩm, giá trị nhân đạo thể hiện rõ qua sự khám phá và tôn vinh những phẩm chất lẫn sáng tạo tinh thần của những người đồng bào khốn khổ.

Các nhân vật trong 'Lão Hạc' đều là những người đong đầy tình thương. Tình cảm cha con ở nhân vật lão Hạc rất xúc động. Dù đau lòng, lão chấp nhận cô đơn và hờn tủi để con trai theo đuổi ước mơ của mình. Khi con ra đi, lão chỉ còn chú chó Vàng làm bạn đồng hành. Lão Hạc yêu quý chú chó đến mức gọi nó như là 'cậu' Vàng, chia sẻ mọi thứ với nó như với người. Có điều đó không phải dễ dàng, bởi lão là người yêu thương động vật. Hãy lắng nghe những chia sẻ tận tâm của lão với ông giáo: con chó ấy là cách duy nhất con để lại. Lão dành trọn tình cha cho chú chó ấy. Khi bán chú Vàng, 'lão khóc như đứa trẻ', 'đôi mắt ướt nước'... Hơn thế nữa, lão thậm chí sẵn lòng đối diện với cái chết để giữ lại đất đai cho con. Nỗi đói đang rình rập, có con đường khác là bán mảnh vườn để có tiền ăn nhưng lão nghĩ rằng: đó là mảnh đất của mẹ cháu để lại cho cháu... Và lão chọn cái chết thay vì bán đất của con. Con trai lão Hạc, vì lòng phẫn chí, đã rời làng để làm việc với cây cao su nhưng trước khi đi, anh để lại ba đồng bạc cho cha. Thậm chí ông giáo, mặc dù gia đình luôn phải đối mặt với đói no xen kẽ nhưng luôn nỗ lực giúp đỡ và che chở những người láng giềng bất hạnh...

Sống trong cảnh đói khó, nghèo đó nhưng không bao giờ mất đi phẩm chất, đó là điều đáng trân trọng của người nông dân Việt Nam. Lão Hạc chọn nhịn đói thay vì ăn mà không chia sẻ, thậm chí chỉ là củ khoai củ sắn của hàng xóm. Lão có thể bán vườn để kiếm tiền chiến đấu với cảnh đói nhưng lão không làm vậy vì quyết định không ăn vào của con. Lão cũng có thể lựa chọn con đường giống như Binh Tư, đi săn chó để có thức ăn. Nhưng lão không làm vậy. Người đó, cho dù đến lúc chết, vẫn lo lắng rằng mình sẽ làm phiền hàng xóm, nên tích trữ gửi ông giáo tiền làm ma. Cảm động hơn cả là nỗi đau trong lòng của lão sau khi chú chó Vàng chết. Lão tự trách bản thân vì nghĩ rằng 'đã lừa dối một con chó'. Lão Hạc, ở trong hình hài già nua và gầy gò, thực sự là một tâm hồn cao quý và đáng kính trọng!

Chia sẻ nỗi đau với số phận của người lao động, đặc biệt là người nông dân Việt Nam trước Cách mạng, và khen ngợi những phẩm chất cao quý của họ là những diễn đạt quan trọng của giá trị nhân đạo trong truyện ngắn 'Lão Hạc' của Nam Cao. Viết về người nông dân Việt Nam trước Cách mạng, giọng văn của Nam Cao có vẻ lạnh lùng, bất cần nhưng chứa đựng một tình thương sâu sắc và mãnh liệt.

2. Sự Hồn Nhiên và Tình Người trong Truyện Ngắn Lão Hạc, Mẫu 2:

Khi nhắc đến truyện ngắn Lão Hạc, một trong những tác phẩm nổi bật nhất của văn học hiện thực Việt Nam trong giai đoạn 1930-1945, nhiều người liên tưởng ngay đến nhân vật chính Lão Hạc, nhưng đồng thời cũng nên nhớ đến một hình tượng khác không kém phần thành công trong truyện - Nhân vật 'tôi' - ông giáo. Mặc dù không phải là nhân vật chính, ông giáo xuất hiện như người kể chuyện, với vài đoạn lời tâm sự, nhưng ông giáo 'tôi' là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của Nam Cao, chứa đựng nhiều giá trị nghệ thuật, cả về mặt hiện thực và nhân đạo.

Đúng như Trần Đăng Suyền nhận định, 'Nam Cao là nhà văn lớn nhất của trào lưu văn học hiện thực phê phán 1930-1945' (trong bài viết về Nam Cao - nhà văn hiện thực xuất sắc, nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn). Nam Cao chọn con đường của mình, sáng tạo những tác phẩm văn xuôi bất hủ như Chí Phèo, Thị Nở, dì Hảo, lão Hạc... không chỉ là những nhân vật trên giấy sách mà còn là những dấu ấn trong đời sống văn học dân tộc ngày nay.

Trong truyện ngắn Lão Hạc, ngoài nhân vật chính là một hình tượng xuất sắc về người nông dân Việt Nam trước năm 1945, nhân vật ông giáo, mặc dù chỉ là nhân vật phụ, nhưng mang đến nhiều giá trị hiện thực rõ ràng. Ông giáo là biểu tượng của tầng lớp trí thức tiểu tư sản nước ta trước Cách mạng, đặc biệt là những người dạy học, được tác giả mô tả như là những 'giáo khổ trường tư'. Cuộc sống của họ bấp bênh, túng quẫn và bế tắc, giống như cuộc sống của người nông dân. Nhân vật ông giáo 'tôi' là một hình ảnh đặc trưng cho tầng lớp này.

Trong bối cảnh cuộc sống khó khăn, đầy khói bụi, các nhân vật trí thức của Nam Cao thường đối mặt với bi kịch giữa lý tưởng và hiện thực khó khăn, giữa ước mơ lớn lao và cuộc sống khốn cùng. Ông giáo trong Lão Hạc là một ví dụ điển hình cho bi kịch này, là một trong những 'giáo khổ trường tư' của nước ta trước Cách mạng. Ông giáo 'tôi' từng có thời kỳ nhiệt huyết, đầy đam mê và niềm tin với những ý nghĩa đẹp và cao cả, nhưng cuộc sống nghèo túng, đau đớn đã khiến ông chấp nhận hiện thực khắc nghiệt. Cuộc sống của những trí thức tiểu tư sản làm nghề dạy học trước 1945, như anh giáo Thứ, ông giáo 'tôi', là một câu chuyện bi thương.

Nam Cao không chỉ là một nhà văn hiện thực xuất sắc mà còn là một nhà nhân đạo lớn. Chủ nghĩa nhân đạo là nền tảng vững chắc của tác phẩm của ông, với ông đánh giá giá trị chân chính của một tác phẩm dựa trên giá trị nhân đạo mà nó mang lại. Ông viết về những người khốn khổ, tủi nhục nhất trong xã hội thực dân - phong kiến, và tác phẩm của ông luôn chứa đựng lòng thương, tình bác ái, sự công bình. Nam Cao là người đứng vững trên nền tảng chủ nghĩa nhân đạo giữa lằn ranh của chủ nghĩa hiện thực và tự nhiên.

Mỗi người trong tác phẩm của Nam Cao là một tấm gương của đau đời và thương đời, khiến người đọc cảm nhận được lòng yêu thương đặc biệt của nhà văn dành cho những người bị đày đọa. Tác phẩm của Nam Cao không chỉ thách thức mà còn tạo sáng tác sáng tạo, đặt ông vào vị thế quan trọng trong văn học dân tộc, đặc biệt là trong khía cạnh giá trị nhân đạo.

3. Đánh giá về giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc, mẫu 3:

Là một trong những mô hình nổi bật của văn học hiện thực Việt Nam, Nam Cao đặt giá trị nhân đạo làm trung tâm của tác phẩm. Qua các tác phẩm như Lão Hạc, ông khám phá những khía cạnh tinh tế của con người Việt Nam, với lòng bền bỉ, kiên trì, lòng dũng cảm, và đặc biệt là tinh thần nhân đạo. Nhân đạo không chỉ là giá trị mà còn là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam, hình thành qua hàng ngàn năm chống lại thử thách thiên tai và giặc ngoại xâm.

Nhân đạo, trong nghĩa hẹp, là tình yêu thương giữa con người với con người. Trong nghĩa rộng, tác phẩm văn học thể hiện giá trị nhân đạo qua việc lên án tội ác của thế lực đàn áp quyền sống và hạnh phúc của con người; biểu lộ lòng cảm thông và xót thương với nỗi bất hạnh của con người; ca ngợi phẩm chất trong sáng của tâm hồn con người; thể hiện ước mơ về một xã hội công bằng, nhân ái, tôn trọng giá trị và hạnh phúc con người.

Trong thế giới truyện ngắn hiện thực phê phán 1930 - 1945, chủ đề nhân đạo trở nên rõ nét hơn bao giờ hết. Đất nước thực dân phong kiến là bối cảnh mà những nhà văn như Nam Cao sáng tác để phản ánh cuộc sống, số phận đau thương của người nông dân. Lão Hạc là một truyện ngắn cảm động, lột tả một cách chân thực cuộc sống khó khăn của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Nhân vật Lão Hạc để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc và suy nghĩ về đau thương và quyền sống.

Theo nhà văn Biêlinxki, nhân đạo là biểu hiện của tình yêu thương to lớn của con người. Nam Cao khẳng định tác phẩm giá trị phải chứa đựng điều lớn lao, mạnh mẽ, đau đớn và phấn khởi. Chủ nghĩa nhân đạo không chỉ là yếu tố quan trọng, mà còn là yêu cầu tất yếu trong tác phẩm của ông. Trong Lão Hạc, Nam Cao mô tả cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng, với lòng thương cảm sâu sắc.

'Lão Hạc' không chỉ là một câu chuyện cảm động về cuộc sống cô đơn của một lão nông nghèo khổ. Nhân vật chính, Lão Hạc, đối mặt với đau thương, đói kém và tủi nhục như một kiếp sống cô đơn. Những chi tiết như vườn cây mảnh, túp lều, con chó Vàng làm nổi bật sự đấu tranh và hy sinh của Lão Hạc. Tác phẩm vừa là bức tranh chân thực về cuộc sống khó khăn, vừa là tấm gương sáng về lòng nhân đạo trong bối cảnh xã hội đầy thách thức.

Con chó Vàng đối với lão không chỉ là thú cưng (lão định sẽ thịt khi cưới con trai), nó không chỉ là một đồ đạc có giá trị (lão nghĩ quy ra tiền), mà còn là kỷ vật của đứa con trai, một liên kết lạ lùng giữa lão và đứa con vắng mặt. Điều đặc biệt hơn, nó được coi là một thành viên trong gia đình của lão. Nó thể hiện một nhu cầu tự nhiên của lão làm cha và ông nội. Do đó, lão dành hết tình cảm cho con vật này. Nhưng số phận cay đắng buộc lão phải bán nó. Việc bán chó đẩy lão vào bi kịch. Lão đau đớn, tâm hồn giằng xé. 'Lão cố tỏ ra vui vẻ... trong lão, cười như mếu và đôi mắt lão ẩm ướt... Mặt lão co lại đau đớn. Những nếp nhăn trở nên rối bời, ép nước mắt chảy ra. Đầu lão nghiêng về một bên và miệng móm mém của lão khóc như trẻ con. Lão gào khóc...'. Lão xem đó như một sự lừa dối, một sự phản bội ghê rợn. Có thể nói: Bán chó vì lão tuyệt vọng, vì không thể chờ đợi con trai; nhưng bán chó là một hành động không thể tránh khỏi, nhưng nó là lão đốt cháy một phần cuộc đời mình.

Nhà văn Nam Cao đã sâu sắc khám phá thế giới tâm hồn của người nông dân để lộ ra những phẩm chất tốt đẹp ẩn sau vẻ ngoài thô sơ. Một Lão Hạc, 'mình hạc xương mai', ít học, sống trong một làng quê bé nhỏ, lại là một nhân cách cao quý. So với Binh Tư, Chí Phèo, Lão Hạc thật sự là một người sống thanh khiết và đẹp đẽ. Với lão, ý nghĩa sống là sống vì con, hi sinh cả cuộc đời để bảo vệ con. Lão Hạc đã chọn sự hy sinh để chuộc tội với chú chó Vàng và để lại phần sống lại cho con. Hoàn cảnh khó khăn đẩy lão đến quyết định: Muốn sống phải hi sinh tình cha, nhưng muốn trọn vẹn tình cha thì phải chết. Một người cha yêu thương con, giàu lòng hy sinh và lòng nhân ái, Lão Hạc đã lựa chọn sự quyên sinh. Điều này thể hiện rõ lòng cha đầy tình thương.

Lão Hạc, trong cuộc sống khó khăn, vẫn giữ được ý thức của mình. Khi nói về tài sản, lão luôn nhấn mạnh rằng vườn là của vợ, con chó Vàng là của con trai. Khi bán hoa màu từ vườn, lão không tiêu một xu. Khi bán chó, lão đã khóc vì lừa một con chó. Sau khi bán chó, lão sử dụng tiền để làm ma, vì không muốn làm ảnh hưởng đến hàng xóm. Lão sống trong cảnh khổ hạnh. Trong văn tác phẩm của mình, Nam Cao thể hiện lòng tôn trọng đối với nhân phẩm của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Dù bề ngoài có vẻ gian truân, nhưng bên trong họ mang triết lý sống cao đẹp: Họ chọn chết thay vì ăn cắp, không làm điều bậy bạ, không làm phiền phức người khác. 'Thà chết trong thanh cao, còn hơn sống trong bẩn thỉu'.

Chúng ta biết ơn nhà văn Nam Cao, người đã mở ra cho chúng ta cửa sổ nhìn vào vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách lương thiện của người nông dân Việt Nam. Quan trọng hơn, ông đã truyền đạt niềm tin sâu sắc vào con người, một 'đôi mắt' để nhìn thấy thế giới và con người với lòng nhân ái hơn. Kính biếu nhà văn!

4. Đánh giá giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Lão Hạc, mẫu 4:

Nam Cao, một tài năng văn chương nổi bật của thế kỷ XX Việt Nam, những tác phẩm của ông đều đặc sắc, chạm đến hình ảnh người nông dân chất phác, chân thành, bị cuộc sống đẩy đưa vào bước đường cùng.

Lão Hạc, một kiệt tác truyện ngắn của Nam Cao, thành công với tình cảm nhân văn sâu sắc. Tác giả khéo léo tận dụng trái tim nhân hậu để đồng cảm với số phận của nhân vật chính.

Trong tác phẩm Lão Hạc, Nam Cao mô tả một hình tượng lão già đau khổ. Lão mất vợ từ rất sớm, thằng con trai duy nhất bỏ đi làm ở đồn điền cao su. Một nơi khốn khó và khó khăn. Lão sống cô đơn trong ngôi nhà rách nát trên mảnh đất ông cha để lại. Lão không có ai bên cạnh, trừ con chó Vàng - người bạn thân thiết duy nhất của lão. Nó không chỉ là người thân mà còn là người bạn tri kỷ của lão. Lão thương yêu chăm sóc nó như con trai của mình. Mỗi lời tâm sự của lão chứa đựng nỗi lòng của người cha yêu thương con.

Lão Hạc, mặc cho cuộc sống nghèo đói, vẫn giữ vững đạo đức, là biểu tượng của sự quý phái trong đồng bào nông dân Việt Nam. Dù đối mặt với đau khổ, lão không chấp nhận để nhân phẩm mình bị suy thoái. Điều này là minh chứng cho sự kiên cường và nhân văn trong tác phẩm của Nam Cao.

Chính sự kiên quyết của Lão Hạc trước sự tham lam của quý tộc khiến người đọc nhìn thấy tình yêu thương cha con cao quý. Dù phải đối mặt với âm mưu và ác đồ của quý tộc, lão chấp nhận cái chết để bảo vệ mảnh đất cuối cùng là di sản cho con. Sự hy sinh của lão là một bức tranh đẹp về tình cha nghĩa mẹ, để lại ấn tượng sâu sắc về lòng nhân ái và đạo đức.

Trước khi ra đi, Lão Hạc thể hiện sự chu đáo bằng cách không làm phiền hàng xóm, gửi lại giấy tờ nhà cho ông giáo Thứ - người hàng xóm hiểu biết và nhân hậu. Lão giữ lại một ít tiền dành cho con trai lấy vợ và một ít để làm ma. Hành động này thể hiện sự quan tâm và tình cảm tận tụy của lão dành cho những người xung quanh.

Tác phẩm của Nam Cao với nhân vật Lão Hạc đã tạo ra một hình tượng không chỉ đáng thương mà còn cao thượng, là biểu hiện tốt đẹp nhất của nhân văn và nhân đạo. Tác giả đã thành công khi tạo nên sự đồng cảm mạnh mẽ với số phận của nhân vật chính.