1. Tiểu sử của thi sĩ Xuân Quỳnh
Xuân Quỳnh (1942 – 1988), tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, là một nữ thi sĩ nổi tiếng của Việt Nam, với tài năng đặc biệt trong việc sáng tác thơ. Bà đã để lại dấu ấn đậm nét qua các tác phẩm như 'Thuyền và biển,' 'Sóng,' 'Thơ tình cuối mùa thu,' và 'Tiếng gà trưa,' thể hiện tình cảm chân thành và góc nhìn triết học sáng tạo.
Sự nghiệp của Xuân Quỳnh bắt đầu vào tháng 2 năm 1955, khi bà gia nhập Đoàn Văn công nhân dân Trung ương và được đào tạo để trở thành một diễn viên múa xuất sắc. Nhờ vào tài năng và sự cống hiến, bà đã thực hiện nhiều chuyến biểu diễn nghệ thuật ấn tượng trên toàn thế giới và tham gia Đại hội thanh niên sinh viên thế giới năm 1959 tại Vienna, Áo.
Từ năm 1962 đến 1964, Xuân Quỳnh theo học khóa bồi dưỡng dành cho các cây bút trẻ do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức. Sau khi kết thúc khóa học, bà đã công tác tại các tờ báo danh tiếng như 'Văn nghệ' và 'Phụ nữ Việt Nam.' Xuân Quỳnh gia nhập Hội Nhà văn Việt Nam chính thức vào năm 1967 và sau đó được bầu làm ủy viên Ban chấp hành của Hội vào khóa III.
Năm 1973, Xuân Quỳnh kết hôn với nhà viết kịch và nhà thơ nổi tiếng Lưu Quang Vũ. Trước đó, bà đã có một cuộc hôn nhân đầu tiên với một nhạc công của Đoàn Văn công nhân dân Trung ương, nhưng đã ly hôn. Từ năm 1978 cho đến khi qua đời vào năm 1988, Xuân Quỳnh đảm nhận vai trò quan trọng là biên tập viên tại Nhà xuất bản Tác phẩm mới, góp phần lớn vào việc xuất bản và quảng bá các tác phẩm văn học nổi bật.
Xuân Quỳnh qua đời vào ngày 29 tháng 8 năm 1988 trong một tai nạn giao thông thương tâm tại cầu Phú Lương, thị xã Hải Dương (nay là thành phố Hải Dương), tỉnh Hải Dương. Cùng mất đi còn có chồng bà, Lưu Quang Vũ, và con trai Lưu Quỳnh Thơ, mới 13 tuổi, để lại một khoảng trống lớn trong nền văn học Việt Nam, và tình yêu của công chúng dành cho bà vẫn mãi khắc ghi.
2. Phong cách sáng tác của Xuân Quỳnh
Phong cách sáng tác của Xuân Quỳnh là sự kết hợp độc đáo và sáng tạo trong văn học Việt Nam. Tác phẩm của bà thường mang đến những trải nghiệm tinh thần sâu sắc cho người đọc. Một đặc điểm nổi bật trong các tác phẩm của bà là việc sử dụng hình ảnh đặc trưng của miền Bắc Việt Nam, biến những hình ảnh quen thuộc thành những biểu tượng sâu sắc, thể hiện sự kết nối mạnh mẽ giữa con người và quê hương.
Tên tuổi của Xuân Quỳnh không chỉ nhờ vào việc sử dụng hình ảnh đặc trưng mà còn bởi cách bà truyền tải cảm xúc. Các tác phẩm của bà luôn đầy sự chân thành và sâu lắng, phản ánh tình yêu, ký ức tuổi thơ, tình cảm gia đình và nhiều chủ đề khác với sự tinh tế và cảm xúc thật sự.
Một điểm nổi bật trong thơ của Xuân Quỳnh là sự hướng nội và khám phá tâm hồn con người. Dù là hạnh phúc mãnh liệt hay nỗi đau và trăn trở, bà thể hiện tất cả với sự gần gũi và chân thành. Là người phụ nữ vừa làm thơ, vừa làm vợ và mẹ, điều này thể hiện rõ trong các tác phẩm của bà, tạo nên một sự đặc biệt và ấm áp.
Xuân Quỳnh thể hiện sự linh hoạt trong việc sử dụng các thể loại thơ, từ thơ tự do, thơ trữ tình đến thơ chính trị. Bà có khả năng thích ứng với nhiều phong cách khác nhau nhưng luôn giữ được sự sáng tạo và đẳng cấp riêng.
Ngoài vai trò là nhà thơ, Xuân Quỳnh còn là một nhà văn đa tài với các tác phẩm kịch và phê bình văn học. Phong cách sắc sảo, nhạy cảm và chân thật của bà luôn thu hút độc giả và tạo ấn tượng sâu đậm.
Tất cả các tác phẩm của Xuân Quỳnh đều là sự hòa quyện tinh tế giữa nghệ thuật và nhân văn. Bà truyền tải thông điệp ý nghĩa và sâu sắc qua từng câu chữ, với những bài thơ lãng mạn, cảm xúc và phản ánh đa dạng cảm xúc trong tình yêu, để lại dấu ấn sâu đậm và là nguồn cảm hứng bất tận cho những người yêu thơ.
3. Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Xuân Quỳnh
Vào tháng 2 năm 1955, Xuân Quỳnh gia nhập Đoàn Văn Công Nhân Dân Trung Ương để theo đuổi con đường diễn viên múa. Sự nghiệp múa của bà đã đưa bà đến nhiều sân khấu quốc tế, trong đó nổi bật là Đại hội Thanh niên Sinh viên Thế giới năm 1962 tại Áo.
Từ năm 1963 đến 1964, Xuân Quỳnh bắt đầu dấn thân vào lĩnh vực văn học. Bà tham gia khóa bồi dưỡng viết văn dành cho các tài năng trẻ do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức. Sau khóa học, bà bắt đầu làm việc tại các tờ báo danh tiếng như Báo Văn Nghệ và Báo Phụ nữ Việt Nam, nơi bà thể hiện sự sáng tạo và tài năng của mình.
Năm 1967, Xuân Quỳnh được bầu làm ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III, khẳng định vị thế và uy tín của bà trong cộng đồng văn học.
Năm 1973, Xuân Quỳnh kết hôn với nhà viết kịch và nhà thơ Lưu Quang Vũ, sau khi đã trải qua một cuộc hôn nhân trước đó với một nhạc công của Đoàn Văn Công Nhân Dân Trung Ương. Cuộc hôn nhân này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của bà.
Từ năm 1978 đến khi bà qua đời, bà đã giữ vai trò quan trọng là biên tập viên tại Nhà Xuất bản Tác phẩm mới, đóng góp lớn vào sự phát triển của văn học và nghệ thuật.
Vào ngày 29/08/1988, cuộc đời nhà thơ Xuân Quỳnh kết thúc bất ngờ trong một tai nạn giao thông ở Hải Dương, khiến bà, chồng bà là Lưu Quang Vũ và con trai 13 tuổi Lưu Quang Thơ đều qua đời, để lại nỗi tiếc thương sâu sắc trong lòng người hâm mộ và giới văn học.
Năm 2001, nhà nước Việt Nam đã vinh danh Xuân Quỳnh bằng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, ghi nhận những cống hiến to lớn của bà cho nền văn học quốc gia.
Năm 2017, Chủ tịch nước quyết định truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật cho nhà thơ Xuân Quỳnh, tôn vinh tài năng và những tác phẩm của bà qua hai tập thơ nổi bật: 'Lời Ru Mặt Đất' và 'Bầu Trời Trong Quả Trứng', đây là sự công nhận cao quý dành cho một tên tuổi lừng lẫy trong văn học Việt Nam.
Các tác phẩm nổi bật
– Tơ tằm – Chồi biếc (thơ, xuất bản chung trong tập Chồi biếc, Nhà xuất bản Văn học, 1963), gồm 18 bài thơ
– Hoa dọc chiến hào (thơ, xuất bản chung, 1968), bao gồm 28 bài thơ
– Gió Lào, cát trắng (thơ, 1974)
– Lời ru trên mặt đất (thơ, 1978), chứa 34 bài thơ
– Cây trong phố – Chờ trăng (thơ, xuất bản chung trong tập Chờ trăng, 1981)
– Sân ga chiều em đi (thơ, 1984)
– Tự hát (thơ, 1984)
– Hoa cỏ may (thơ, 1989), bao gồm 18 bài thơ
– Thơ Xuân Quỳnh (xuất bản năm 1992, tái bản 1994)
– Thơ tình Xuân Quỳnh – Lưu Quang Vũ (1994)
Các tác phẩm dành cho thiếu nhi
– Mùa xuân trên cánh đồng (truyện thiếu nhi, 1981)
– Bầu trời trong quả trứng (tập thơ và văn cho thiếu nhi, 1982), 32 bài thơ + 16 bài văn
– Truyện Lưu Nguyễn (tập truyện thơ, 1985)
– Chú gấu trong vòng đu quay (tập truyện ngắn)
Các bài thơ đã được chuyển thể thành nhạc
– Sóng (nhóm sinh viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, TP HCM, năm học 2017)
– Thơ tình cuối mùa thu (tác giả Phan Huỳnh Điểu)
– Thuyền và biển (Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc cho 12 câu cuối vào những năm 80)
– Mẹ của anh (tác giả Trịnh Vĩnh Thành)