Buzz
1. Nhận diện đặc điểm cây đậu chiều
1.1. Đặc điểm sinh học của cây
Cây đậu chiều (Cajanus cajan (L.) Millsp) còn được gọi là đậu chè, đậu săng, đậu thiều, đậu cọc rào. Đây là loại cây nhỏ có chiều cao trung bình từ 1 đến 3m, lá dạng kép mọc so le, có gân rõ và mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới màu trắng nhạt.
Hạt đậu chiều: từ thực phẩm đến dược liệu chữa bệnh
Hoa cây đậu chiều mọc thành chùm ở đầu cành và kẽ lá, có màu vàng hoặc đỏ. Đài hoa có 4 răng đều và có lông mịn. Quả đậu chiều dài và dẹt, có lông, phần đầu quả nhọn, hạt mọc bên trong nhưng lồi lên rất rõ. Cây thường ra hoa và kết quả vào khoảng tháng 1 - 3.
Mặc dù có thể sử dụng làm thực phẩm, hạt đậu chiều không phải là lựa chọn của nhiều người. Quả non có thể được xào nấu như các loại đậu khác. Khi chín, quả được thu hoạch và phơi khô trước khi lấy hạt.
1.2. Đặc điểm phân bố của cây
Cây đậu chiều bắt nguồn từ Ấn Độ trước khi lan rộng ra Đông Nam Á và châu Phi. Từ hàng ngàn năm trước, nó đã có mặt ở châu Phi. Với sự định cư và buôn bán nô lệ, cây đã châm ngòi cho cuộc chinh phục và mở rộng ra châu Mỹ và khu vực Thái Bình Dương. Ngày nay, loài cây này chủ yếu tập trung ở phía Đông châu Phi và Ấn Độ.
Ở Việt Nam, cây đậu chiều được trồng phổ biến ở nhiều vùng nhưng nhiều nhất là ở đồng bằng, vùng núi thấp và trung du Bắc Bộ. Thường được sử dụng để làm bóng cây chè, cải thiện đất và làm hàng rào.
Đậu chiều có khả năng chịu nhiệt độ từ 18 - 35 độ C và lượng mưa trung bình 600 - 1000mm/năm. Vùng có mưa nhiều hơn 2000mm/năm thì cây phát triển mạnh mẽ nhất. Độ pH lý tưởng để cây phát triển là từ 5 - 7.
Cây được trồng từ hạt và cho hoa và quả sau khoảng 3 - 4 tháng. Quả thường đạt đến mức tốt nhất khi cây đạt tuổi từ 2 - 4 năm.
2. Công dụng của cây đậu chiều?
2.1. Công dụng của cây đậu chiều trong y học hiện đại
Trong lá của cây đậu chiều, y học hiện đại đã phát hiện chứa chất tanin catechin, có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn như Escherichia piracoli, Staphylococcus aureus, Sitrobacter diversus, Salmonella enteridis, Shigella flexneri, Escherichia coli,...
Cũng có thể sử dụng hạt của cây đậu chiều để điều trị tình trạng thiếu máu
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạt của cây đậu chiều có khả năng giảm đường huyết ở chuột có đường huyết bình thường. Đặc biệt, chất Aminoglycosid cai amylose trong hạt của cây đậu chiều cũng có tác dụng chống phát sinh hồng cầu hình liềm để hỗ trợ trong việc điều trị tình trạng thiếu máu tế bào hình liềm.
2.2. Ý nghĩa của cây đậu chiều theo quan điểm y học cổ truyền
Theo quan điểm của y học cổ truyền, mỗi phần của cây đậu chiều được sử dụng với các công dụng khác nhau:
- Lá của cây đậu chiều có thể chữa đau răng, viêm phổi, sỏi bàng quang, lậu, sởi, tiêu chảy, lỵ.
- Rễ của cây đậu chiều có thể chữa mụn nhọt, sốt, viêm họng, ho.
- Hạt của cây đậu chiều có thể chữa đái tháo đường, tăng tiết mồ hôi, bí tiểu, khó đại tiện.
3. Một số phương pháp điều trị bệnh từ cây đậu chiều
3.1. Điều trị cảm sốt, ho, mụn nhọt, sởi
- Dùng 15g rễ cây đậu chiều, 10g kim ngân hoa, 10g sài đất.
- Đun sắc cả ba loại dược liệu trong nước cho đến khi còn lại 1/3 nước, sau đó lọc và uống nước này.
3.2. Làm mát cơ thể, giải khát, giảm nhiệt độ
- Chuẩn bị: lấy hạt đậu chiều.
- Cách thực hiện: rang vàng hạt đậu chiều, sau đó sắc lấy nước uống hàng ngày.
3.3. Điều trị đau răng và chảy máu nướu ở người cao tuổi
- Chuẩn bị: 10 lá đậu chiều, 1 thìa muối ăn.
- Cách dùng: rửa sạch lá đậu chiều, sau đó giã nát với muối và ngậm trong miệng 5 phút, sau đó nuốt phần nước tiết ra. Thực hiện 2 - 3 lần/ngày.
3.4. Điều trị viêm họng sưng đau, cảm cúm và ho
Có thể lựa chọn sử dụng một trong hai bài thuốc sau:
- Bài thuốc thứ nhất
+ Chuẩn bị: lấy một lượng bằng nhau của: phèn chua, rễ xạ can, rễ đậu chiều.
+ Cách dùng: nghiền thành bột mịn phần rễ xạ can và rễ đậu chiều. Mỗi ngày, trộn bột đã nghiền với phèn chua để sử dụng.
- Bài thuốc thứ hai
Hạt đậu chiều được sao vàng sau đó sắc cùng một lượng nước phù hợp và chắt lấy nước uống.
Nếu bị sưng đau họng, bạn có thể sắc hạt đậu chiều để uống
3.5. Điều trị bệnh ban sởi kèm theo triệu chứng đầy hơi và tiêu chảy
- Chuẩn bị: Mỗi lượng 100g: lá đậu chiều, hoa kinh giới, lá bạc hà, trần bì lâu năm, lức cây, củ bồ bồ, hậu phác, củ sả, hương phụ.
- Cách sử dụng: Tất cả các dược liệu được sao vàng, sau đó được tán nhuyễn thành bột mịn. Người lớn dùng 1 thìa cà phê bột này pha với nước mỗi lần uống. Trẻ em chỉ dùng một nửa liều. Uống 2 - 3 lần mỗi ngày.
3.6. Điều trị viêm nướu răng, trẻ em bị sốt hoặc khóc đêm vì mọc răng
- Chuẩn bị: 5 - 7 lá cây đậu chiều đã chuyển sang màu tím sậm, 1/2 thìa muối.
- Cách thực hiện: Lá đậu chiều được rửa sạch sau đó giã nát cùng với muối, sau đó được vắt lấy nước để uống.
3.7. Giải quyết vấn đề ghẻ ngứa, viêm da gây ngứa
Cách đơn giản nhất là sử dụng lá cây đậu chiều tươi, sau khi rửa sạch thì nấu lấy nước để trẻ tắm hàng ngày.
Dưới đây là thông tin tham khảo về tác dụng và cách sử dụng của dược liệu cây đậu chiều. Để việc sử dụng dược liệu này để chữa bệnh với thang thuốc phù hợp từng loại bệnh, mang lại hiệu quả tối ưu, người bệnh nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc Đông y uy tín.
