1. Giới thiệu về tác giả và tác phẩm
1.1. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Tuân
- Nguyễn Tuân, sinh ngày 10/7/1910 tại phố Hàng Bạc, Hà Nội, qua đời năm 1987
- Nguyễn Tuân sinh ra ở thôn Thượng Đình, xã Nhân Mục (còn gọi là làng Mọc), hiện nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Nguyễn Tuân bắt đầu sự nghiệp văn học từ năm 1935 và nhanh chóng nổi bật từ năm 1938 với các tác phẩm tùy bút và bút ký có phong cách rất riêng. Tập sách nổi bật nhất của ông trong giai đoạn này là 'Vang bóng một thời'.
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám năm 1945, Nguyễn Tuân tích cực tham gia cách mạng và kháng chiến, trở thành một cây bút tiêu biểu trong nền văn học mới.
- Ông đảm nhận vị trí Tổng thư ký Hội Văn nghệ Việt Nam từ năm 1948 đến năm 1957.
- Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân trước Cách mạng tháng Tám có thể được khái quát bằng một từ 'ngông'. Ông có phong cách rất riêng, tài hoa, không tuân theo quy tắc, nhưng luôn tìm kiếm và trân trọng vẻ đẹp truyền thống theo cách độc đáo của mình.
- Sau Cách mạng tháng Tám, tài năng của Nguyễn Tuân càng được làm nổi bật khi ông khám phá vẻ đẹp trong cuộc sống lao động của nhân dân. Ông theo đuổi 'chủ nghĩa cê dịch', trở thành một nhà văn của những điều phi thường, dữ dội và tự do mãnh liệt.
- Văn phong của Nguyễn Tuân nổi bật với ngôn ngữ tinh tế, uyên bác, và những hình ảnh, ngôn từ ẩn dụ đầy sáng tạo và sinh động. Ông đã có đóng góp quan trọng cho sự phát triển của ngôn ngữ văn học Việt Nam.
- Một số tác phẩm nổi bật: Vang bóng một thời, Tùy bút sông Đà, Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi,...
1.2. Truyện ngắn 'Chữ người tử tù'
- Truyện ngắn 'Chữ người tử tù' ban đầu được đặt tên là 'Dòng chữ cuối cùng', xuất bản năm 1939 trên tạp chí Tao đàn, sau đó được đổi tên và tái bản trong tập 'Vang bóng một thời'.
- Tập truyện ngắn 'Vang bóng một thời', lần đầu xuất bản năm 1940 với 11 câu chuyện, không chỉ là kết quả của tài năng và tâm huyết Nguyễn Tuân mà còn là một tác phẩm đạt đến đỉnh cao của chân - thiện - mỹ.
- Tác phẩm 'Chữ người tử tù' của Nguyễn Tuân phản ánh quan điểm của ông về cái đẹp: cái đẹp có thể phát sinh từ bất kỳ nơi nào, kể cả những chỗ tối tăm và xấu xa, và có sức mạnh cảm hóa con người. Đồng thời, tác phẩm cũng thể hiện sâu sắc lòng yêu nước và tinh thần chống lại cái ác, dùng cái đẹp và cái thiện để làm thay đổi cái ác.
- 'Chữ người tử tù' gây ấn tượng với bút pháp lãng mạn, nghệ thuật tương phản, tình huống truyện độc đáo và kịch tính, cùng với hình tượng nhân vật sâu sắc và ngôn ngữ trang trọng, giàu tính tạo hình.
2. Cảm nhận về nhân vật Huấn Cao
Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn hiếm hoi suốt đời tìm kiếm cái đẹp trong mọi hình thức của cuộc sống và tái hiện nó qua tài năng của mình. Chỉ có ở Nguyễn Tuân mới thấy sự giao thoa hoàn hảo giữa cổ điển và hiện đại, với ngôn ngữ văn học tinh tế đạt đến đỉnh cao của chân - thiện - mỹ. Trước Cách mạng tháng Tám, trong sự mâu thuẫn sâu sắc với xã hội đương thời, Nguyễn Tuân đã quay ngược thời gian để khám phá những vẻ đẹp xưa cũ, những tinh hoa của văn hóa dân tộc. Những giá trị ấy được ông gói gọn trong tập 'Vang bóng một thời', trong đó, tác phẩm nổi bật nhất là 'Chữ người tử tù' với hình tượng nhân vật Huấn Cao.
Nếu Nguyễn Tuân được xem là một 'kì nhân' trong nền văn học Việt Nam, thì Huấn Cao chính là 'kì nhân' trong vũ trụ văn học của ông. Nhân vật này là tinh hoa trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn, thể hiện phẩm hạnh của một quân tử, cốt cách cao quý và là biểu tượng của bút pháp xây dựng hình tượng nhân vật lý tưởng. Dù bị coi là kẻ phản loạn vì đứng đầu nhóm nổi loạn chống lại triều đình và bị kết án tử hình, Huấn Cao vẫn giữ vững sự bình thản, không hề nao núng. Bởi lẽ, người có phẩm cách cao quý không cần phải chứng minh mình trước những kẻ tầm thường. Với tài năng và niềm đam mê cái đẹp, Nguyễn Tuân đã khắc họa Huấn Cao thành công với những đặc điểm nổi bật: một nho sĩ tài hoa, một anh hùng văn võ song toàn và một người có tâm hồn trong sáng.
Trước tiên, Huấn Cao hiện lên như một nho sĩ xuất chúng. Nguyễn Tuân mô tả tài năng của ông qua khả năng viết chữ đẹp, một nghệ thuật đòi hỏi sự khổ luyện và tài năng đặc biệt. Ở tỉnh Sơn, Huấn Cao được ca ngợi vì chữ viết 'nhanh và đẹp'. Chữ Hán không chỉ là ký tự mà còn là nghệ thuật thư pháp. Để viết chữ thư pháp đẹp không chỉ cần luyện tập mà còn phải có tài năng bẩm sinh. Huấn Cao không chỉ viết chữ đẹp mà còn nổi tiếng khắp vùng, đến mức viên quản ngục và thầy thơ lại của một huyện nhỏ cũng biết đến và ngưỡng mộ. Sự tài hoa của Huấn Cao đã được khẳng định thông qua lời đồn của người dân, sự ngưỡng mộ của quản ngục và những lần biệt đãi.
Không chỉ là một nho sĩ tài hoa thông thường, Huấn Cao còn được biết đến với khả năng 'bẻ khóa, vượt ngục' theo lời viên quản ngục. Điều này khẳng định Huấn Cao là một người có cả văn và võ. Dù chưa gặp mặt, ta cảm nhận được sự mạnh mẽ của Huấn Cao, một người dám đứng lên khởi nghĩa chống lại triều đình và ngay cả khi bị giam cầm vẫn khiến người ta phải sợ hãi vì khả năng phá cũi sổ lồng. Người tài hoa như cánh đại bàng, làm sao có lồng nào giam giữ nổi?
Chỉ qua hai chi tiết nhỏ ở đầu truyện, thông qua lời của viên quản ngục và thầy thơ lại, chúng ta đã thấy rõ Huấn Cao là một nhân vật tài hoa vượt trội. Huấn Cao không chỉ là người có chút tài năng, mà là một bậc trí thức vẹn toàn, đặc biệt là tài thư pháp. Nguyễn Tuân không biến Huấn Cao thành một nhân vật kiêu ngạo mà thể hiện tài năng của ông qua nhận xét của người khác, như dân tỉnh Sơn, viên quản ngục và thầy thơ lại. Huấn Cao thực sự là một nhân vật tài hoa đáng được ngưỡng mộ.
Khi xuất hiện, Huấn Cao lập tức bộc lộ khí phách hiên ngang. Ngay từ đầu, ông đã thể hiện vẻ tự mãn và kiêu hãnh. Khi bị tên lính áp giải nhục mạ, Huấn Cao chẳng thèm để tâm. Ông coi những lời đe dọa của lính là vớ vẩn và chỉ lạnh lùng đáp trả bằng hành động rỗ gông, thể hiện sự coi thường không chỉ với lính và nhà tù mà còn với cả triều đình. Ông xem cái gông chỉ như một món đồ trang trí, không có giá trị gì và dù phải đeo gông, ông vẫn giữ thái độ bình thản và ngang tàng.
Khí phách hiên ngang của Huấn Cao còn thể hiện qua cách ông tiếp nhận rượu thịt từ viên quản ngục. Ông nhận rượu thịt một cách bình thản, như thể đó là điều bình thường trong cuộc sống trước khi bị giam giữ. Tư thái này không phải của kẻ sa chân vào ngục tù mà của một người làm chủ hoàn cảnh và cuộc đời mình, xem thường những kẻ tầm thường ngoài xã hội. Ít ai có thể giữ được khí phách hiên ngang như vậy khi đối diện với cái chết đã được báo trước.
Huấn Cao không phải là người cậy tài để thể hiện quyền lực, mà là người sống với tâm hồn trong sáng. Ông hiện lên với cả tài năng lẫn sự lương thiện, bên cạnh vẻ lạnh lùng và kiêu ngạo. Huấn Cao chỉ khinh bỉ bạo lực và những kẻ có nhân cách tầm thường, còn đối với những người lương thiện, ông luôn thể hiện sự tinh tế và chân thành.
Thiên lương trong sáng của Huấn Cao rõ ràng qua cách ông đối xử với viên quản ngục. Ban đầu, ông xem quản ngục như một kẻ tiểu nhân, nhưng sau khi nhận ra tấm lòng của ông ta, Huấn Cao đồng ý viết chữ. Chữ của Huấn Cao là một món quý giá, ông không vì tiền bạc hay quyền lực mà viết, mà chỉ viết cho những người thật sự đáng trân trọng. Ông đã cảm động vì tấm lòng của quản ngục và không hề để lòng thù hận đối với triều đình ảnh hưởng đến quyết định của mình.
Thiên lương trong sáng của Huấn Cao cũng thể hiện qua lời khuyên của ông dành cho quản ngục: 'Chỗ này không phải nơi để treo bức lụa trắng với chữ đẹp. Ta khuyên thầy nên rời khỏi đây và tìm nơi thanh sạch để gìn giữ chữ nghĩa và thiên lương của mình.' Huấn Cao nhận ra tâm hồn đẹp của quản ngục và khuyên ông hãy giữ gìn sự lương thiện và thiên lương của mình, vì cái đẹp không thể tồn tại trong môi trường tăm tối như nhà tù.
Huấn Cao là hình mẫu của người anh hùng với những phẩm chất tuyệt vời, là sự kết tinh tài hoa dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân. Tài năng và vẻ đẹp của Huấn Cao đã chiến thắng cái xấu, cái ác và sự bẩn thỉu. Qua nhân vật này, Nguyễn Tuân khéo léo thể hiện tình yêu nước và tinh thần dân tộc thầm kín của mình.
Mytour đã gửi đến bạn đọc bài viết Nhận định sâu sắc về nhân vật Huấn Cao. Mong rằng bài viết này đã mang đến những thông tin giá trị cho bạn. Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm của bạn đọc!