Khám phá hoàn cảnh sáng tác của các tác phẩm văn học lớp 12 một cách toàn diện

1. Các tác phẩm văn học trong chương trình ngữ văn lớp 12

Trong chương trình ngữ văn lớp 12, học sinh sẽ được nghiên cứu những tác phẩm sau đây:

- Tuyên ngôn độc lập - Tác giả: Chủ tịch Hồ Chí Minh

- Tây Tiến - Tác giả: Quang Dũng

- Việt Bắc - Tác giả: Tố Hữu

- Đất nước - Tác giả: Nguyễn Khoa Điềm

- Đất nước - Tác giả: Nguyễn Đình Thi

- Tiếng hát con tàu - Tác giả: Chế Lan Viên

- Sóng - Tác giả: Xuân Quỳnh

- Vợ chồng A Phủ - Tác giả: Tô Hoài

- Vợ nhặt - Tác giả: Kim Lân

- Chiếc thuyền ngoài xa - Tác giả: Nguyễn Minh Châu

- Hồn trương Ba, da hàng thịt - Tác giả: Lưu Quang Vũ

2. Bối cảnh sáng tác các tác phẩm thơ trong chương trình ngữ văn lớp 12

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Tây Tiến - Tác giả: Quang Dũng:

Sau cuộc cách mạng tháng 8 thành công, Quang Dũng gia nhập quân đội và năm 1947, ông tham gia đoàn quân Tây Tiến với vai trò đại đội trưởng. Tây Tiến, thành lập năm 1947, có nhiệm vụ bảo vệ biên giới Việt – Lào, hoạt động chủ yếu tại miền núi Tây Bắc. Nơi đây lúc bấy giờ còn hoang sơ, hiểm trở. Các chiến sĩ Tây Tiến mang trong mình sự trẻ trung, hào hùng và nét lãng mạn. Những trải nghiệm gian khổ và hào hùng trong thời gian đó đã tạo cảm hứng cho Quang Dũng viết bài thơ 'Tây Tiến', ban đầu có tên là “Nhớ Tây Tiến” và được in trong tập thơ “Mây Đầu Ô”.

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Việt Bắc - Tác giả: Tố Hữu

Việt Bắc, nơi từng là căn cứ cách mạng và là điểm tựa vững chắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đã bảo vệ Đảng và Chính phủ trong suốt giai đoạn chiến tranh. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, vào tháng 10 năm 1954, khi các cơ quan Trung ương chuyển về Hà Nội, Tố Hữu viết bài thơ “Việt Bắc” để ghi lại sự kiện trọng đại này. Bài thơ được viết vào tháng 10 năm 1954 và in trong tập thơ “Việt Bắc (1947 - 1954)”.

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Đất nước - Tác giả: Nguyễn Khoa Điềm

Bài thơ “Đất nước” là phần mở đầu của trường ca “Mặt đường khát vọng”, được hoàn thiện tại chiến khu Trị - Thiên vào năm 1971 và lần đầu xuất bản năm 1974. Bài thơ nhằm đánh thức tinh thần dân tộc của thanh niên miền Nam, giúp họ nhận rõ sự xâm lược của đế quốc Mỹ và ý thức về sứ mệnh của thế hệ mình trong cuộc đấu tranh chung của toàn dân tộc.

Bài thơ “Đất nước” được cảm nhận từ nhiều góc độ khác nhau: từ văn hóa và lịch sử đến địa lý và thời gian của quốc gia. Tác giả nhấn mạnh trách nhiệm của các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ, với tổ quốc. Bài thơ thể hiện cái nhìn mới về đất nước, với tư tưởng cốt lõi là của nhân dân. Đất nước là kết tinh của công sức và khát vọng của nhân dân, chính nhân dân là những người đã tạo ra đất nước.

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Đất nước - Tác giả: Nguyễn Đình Thi

Cảm hứng về đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi xuất hiện xuyên suốt nhiều tác phẩm, nổi bật nhất là bài thơ “Đất nước”. Bài thơ này được sáng tác trong khoảng thời gian dài từ 1948 đến 1955, với phần đầu được lấy từ hai bài thơ viết trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, “Sáng mát trong như sáng năm xưa” và “Đêm mít tinh”, và phần sau được hoàn thiện sau chiến thắng Điện Biên Phủ. Trong “Đất nước”, nhà thơ đã khái quát hình ảnh một đất nước đau thương với những hình ảnh có tính khái quát cao.

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Tiếng hát con tàu - Tác giả: Chế Lan Viên

Bài thơ “Tiếng hát con tàu” được xuất bản trong tập “Ánh sáng và phù sa” năm 1960. Tác phẩm được lấy cảm hứng từ phong trào di cư của nhân dân miền xuôi lên Tây Bắc để phát triển kinh tế vùng núi trong giai đoạn 1958 - 1960. Dù viết về một nhiệm vụ lịch sử, nhà thơ thể hiện một cách chân thành và say sưa, làm nổi bật vùng đất anh hùng của tổ quốc qua hình tượng thơ lấp lánh ánh sáng trí tuệ. Tâm hồn thi sĩ hóa thành con tàu mộng mơ, vừa trở về với nhân dân vừa tìm về với chính mình.

- Bối cảnh sáng tác bài thơ Sóng - Tác giả: Xuân Quỳnh

Bài thơ “Sóng” xuất hiện trong tập “Hoa dọc chiến hào” năm 1968. Đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Xuân Quỳnh về tình yêu, được sáng tác trong chuyến đi đến vùng biển Diêm Điền - Thái Bình. “Sóng” là tiếng lòng của người phụ nữ tràn đầy yêu thương, khao khát hạnh phúc đời thường, thể hiện sự âu lo và trăn trở trong tình yêu.

- Bối cảnh sáng tác các tác phẩm văn xuôi trong chương trình ngữ văn 12

- Bối cảnh sáng tác tác phẩm Tuyên ngôn độc lập - Tác giả: Chủ tịch Hồ Chí Minh

Vào ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã long trọng tuyên đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, công khai thông báo với thế giới về sự thành lập của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (hiện nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Tuyên ngôn Độc lập được nhiều học giả xem là một áng văn chương hùng tráng của thời đại mới, được viết trong hoàn cảnh đặc biệt khi đất nước và chính quyền cách mạng còn non trẻ phải đối mặt với vô vàn khó khăn và thử thách.

- Bối cảnh sáng tác tác phẩm Vợ chồng A Phủ - Tác giả: Tô Hoài

Tô Hoài, với sự nghiệp đồ sộ, được biết đến như một cây bút lớn với ba mảng viết chính: thiếu nhi, Hà Nội và miền núi Tây Bắc. “Vợ chồng A Phủ” ra đời vào năm 1952, trong bối cảnh nhà văn cùng bộ đội giải phóng Tây Bắc, phản ánh số phận người dân miền núi dưới ách thống trị của thực dân và phong kiến, đồng thời phản ánh con đường họ tìm đến cách mạng và giải phóng bản thân.

- Bối cảnh sáng tác tác phẩm Vợ nhặt - Tác giả: Kim Lân

Kim Lân, một nhà văn nổi tiếng với truyện ngắn, có biệt tài trong việc khắc họa chân thực cuộc sống nông thôn và tâm tư của người nông dân. Truyện ngắn “Vợ nhặt” ra đời năm 1954, có nguồn gốc từ tiểu thuyết “Xóm ngụ cư” viết năm 1945. Truyện không chỉ phản ánh nạn đói mà còn thể hiện niềm tin vào cuộc sống và tình yêu thương giữa những người nghèo khổ.

- Bối cảnh sáng tác tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Tác giả: Nguyễn Minh Châu

“Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những truyện ngắn nổi bật của Nguyễn Minh Châu, tiêu biểu cho phong cách viết đời tư và xã hội của ông sau năm 1975. Tác phẩm này được tạp chí Văn nghệ Quân đội (số 1 tháng 10 năm 2007) chọn là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của nhà văn.

- Bối cảnh sáng tác tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Tác giả: Lưu Quang Vũ

Vở kịch 'Hồn Trương Ba, da hàng thịt', ra đời năm 1981, được coi là một tác phẩm xuất sắc của Lưu Quang Vũ. Dựa trên cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã tạo nên một vở kịch hiện đại với những suy tư sâu sắc về triết lý nhân sinh.

Kính gửi.