Nằm trong vùng đất của huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, Côn Sơn – Kiếp Bạc không chỉ là một khu di tích kiến trúc cổ lâu với phong cảnh tự nhiên tuyệt vời mà còn là hai điểm lịch sử nổi tiếng, liên quan mật thiết đến cuộc đời và công lao của anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.
Quần thể di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc được xem là di tích quốc gia đặc biệt quan trọng, có quy mô vô cùng ấn tượng với cảnh đẹp thiên nhiên hữu tình thu hút hàng năm đông đảo du khách. Khu di tích này bao gồm những di tích lịch sử đặc biệt, liên quan đến những chiến công lừng lẫy trong ba cuộc chiến tranh chống lại quân xâm lược Mông Nguyên thời kỳ thế kỷ XIII và cuộc kháng chiến 10 năm của nghĩa quân Lam Sơn chống lại quân Minh thế kỷ XV.
Khám phá toàn bộ khu di tích Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)
Khu di tích đặc biệt Côn Sơn
Khu di tích Côn Sơn tọa lạc giữa dãy núi Phượng Hoàng và Kỳ Lân, hòa quyện với núi non, chùa tháp, rừng thông, suối khe và những di tích lịch sử quan trọng liên quan đến cuộc đời của nhiều danh nhân trong lịch sử Việt Nam.
Thánh địa Chùa Côn Sơn
Thiên Tư Phúc Tự, hay nói cách khác là Chùa Côn Sơn (còn được gọi là Chùa Hun), nằm dưới chân núi Côn Sơn với tên chữ ý nghĩa là chùa được trời ban phúc lành. Xây dựng từ đầu thế kỷ XIV, đây là một trong ba trung tâm của thiền phái Trúc Lâm, cùng với chùa Yên Tử và chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh). Vượt qua thăng trầm của lịch sử, Chùa Côn Sơn ngày nay nhỏ lại so với kiến trúc thời Lê, bao gồm Tam quan, Tiền đường, Thiêu hương và Thượng điện.
Bức tranh sống động về Chùa Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)
Khám phá hành lang tượng 18 vị A La Hán (Ảnh: Sưu tầm)
Bức bia Thanh Hư với bút tích của vua Trần Duệ Tông - “Bảo vật Quốc gia” (Ảnh: Sưu tầm)
Khám phá vẻ đẹp thần bí tại chùa Côn Sơn, bạn không chỉ thưởng thức các kiến trúc tinh tế mà còn có cơ hội hiểu rõ hơn về giếng Ngọc. Nằm ở chân núi Kỳ Lân, giếng Ngọc là điểm đến hấp dẫn trên đường lên Bàn Cờ Tiên và Đăng Minh bảo tháp - nơi lưu giữ xá lị Huyền Quang tôn giả. Dân gian tin rằng giếng Ngọc là mạch máu của núi Côn Sơn và là đôi mắt của Kỳ Lân. Nước luôn trong veo ở giếng Ngọc, biểu tượng cho sự bền vững của di tích. Từ đỉnh Côn Sơn, bạn có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của núi non một cách trọn vẹn.
Bức tranh sống động về Giếng Ngọc chùa Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)
Vào năm 1330, Đệ Tam Thánh Tổ Huyền Quang đã mở rộng chùa Côn Sơn và thành lập Cửu phẩm Liên Hoa. Trải qua sự tôn tạo công phu, năm 2017, Cửu phẩm Liên Hoa đã trở thành một tuyệt tác kiến trúc, làm phong phú thêm cảnh đẹp thanh tịnh và linh thiêng tại Côn Sơn. Tòa Cửu phẩm Liên Hoa bao gồm cây Phẩm 9 tầng và nhà Phẩm. Nhà Phẩm được xây dựng hoàn toàn từ gỗ lim, gỗ vàng tâm, đá xanh Thanh Hóa, ngói mũi hài phục chế và hàng nghìn viên gạch Bát Tràng. Cấu trúc với 3 tầng, 12 mái tạo nên hình ảnh của một bông sen thanh thoát, mở cánh mãn khai. Tháp Cửu phẩm Liên Hoa, hình bát giác 9 tầng và cao 10.3 m, rực rỡ với các chi tiết chạm trổ và điêu khắc tinh xảo. Một tác phẩm nghệ thuật độc đáo duy nhất tại Việt Nam.
Khám phá tòa Cửu phẩm Liên Hoa tinh tế (Ảnh: Sưu tầm)
Đền thờ Nguyễn Trãi
Một điểm độc đáo tại khu di tích danh thắng Côn Sơn là đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi với tên gọi quen thuộc “Ức Trai linh từ”. Ngôi đền nằm dưới chân núi Ngũ Nhạc, Kỳ Lân, tạo nên hình ảnh tả thanh long, hữu bạch hổ. Đền gồm các công trình như đền Chính, Tả vu, Hữu vu, Nghi môn nội, Nghi môn ngoại, cầu Thấu Ngọc, miếu Giải oan,… phản ánh phong cách kiến trúc hậu Lê. Suối Côn Sơn, chảy rì rầm quanh đền, âm nhạc tự nhiên như tiếng đàn cầm vang vọng giữa thiên nhiên tươi tắn, đi vào thơ ca và lưu giữ trong sử sách.
“Dòng suối Côn Sơn reo rắt
Nghe như tiếng đàn êm đềm…”
Tại Hậu cung đền Chính, có bức tượng đồng Nguyễn Trãi cao 1.4m, nặng 600kg và tượng song thân phụ mẫu của ông. Đền thờ Nguyễn Trãi là ngôi đền gìn giữ tâm hồn và tài năng của vị Danh nhân văn hóa thế giới này.
Tam quan của đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi (Ảnh: Sưu tầm)
Bức tranh sống động tại đền thờ Côn Sơn (Ảnh: Sưu tầm)
Khám phá cầu Thấu Ngọc - Nơi nối liền thần tiên và thiên nhiên (Ảnh: Sưu tầm)
Chân dung đền Kiếp Bạc
Đền Kiếp Bạc nằm khoảng 5km từ khu di tích Côn Sơn, là nơi tôn vinh vị anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Tên Kiếp Bạc xuất phát từ vị trí đền, thuận lợi giữa làng Vạn Yên (làng Kiếp) và Dược Sơn (làng Bạc). Tọa lạc trên thung lũng, đền nhìn ra sông Thương, hướng về núi Rồng, cùng với núi Bắc Đẩu và núi Nam Tào tạo nên không khí linh thiêng. Đền Kiếp Bạc có các công trình như Tam quan, giếng Ngọc, và các tòa điện thờ Hưng Đạo Vương, Phạm Ngũ Lão, công chúa Thiên Thành – phu nhân Hưng Đạo Vương và hai con gái Nhị vị Vương cô. Hiện đền lưu giữ 7 tượng đồng có giá trị lớn về văn hóa và tâm linh.
Khám phá vẻ đẹp truyền thống tại cổng Tam quan đền Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu tầm)
Đền Kiếp Bạc - Nơi gặp gỡ tâm linh và di tích lịch sử (Ảnh: Sưu tầm)
Đám đông hân hoan trong Lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc
Hàng năm, Lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc diễn ra 2 lần, thu hút đông đảo du khách bằng những hoạt động tín ngưỡng truyền thống, tạo nên không khí sôi động, quyến rũ đầy màu sắc văn hóa. Mùa xuân và mùa thu, người ta tụ tập tại đây để tham gia lễ hội, được chứng kiến những nghi thức tôn giáo và thưởng thức vẻ đẹp truyền thống của lễ hội.
Hội xuân Côn Sơn – Kiếp Bạc
Hội xuân diễn ra từ ngày 16 đến ngày 23 tháng Giêng theo lịch âm lịch, là dịp để tưởng nhớ ngày viên tịch của Đệ Tam Thánh tổ Huyền Quang tôn giả. Trong những ngày hội, nhiều nghi lễ truyền thống như Lễ Mông sơn thí thực, lễ tế trời đất, rước nước, đua thuyền trên Lục Đầu Giang, pháo đất, cờ người, chọi gà,… được tổ chức.
Khung cảnh tươi vui của hội xuân tại khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu tầm)
Hội thu Côn Sơn – Kiếp Bạc
Hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc diễn ra từ ngày 15 đến ngày 20 tháng Tám theo lịch âm lịch mỗi năm, nhằm tưởng nhớ ngày mất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi. Lễ hội có nhiều sự kiện như lễ rước cỗ tiến Thánh, duyệt quân trên sông Lục Đầu, cầu an, ban ấn của Đức Thánh Trần, hội hoa đăng và nhiều trò chơi dân gian, thu hút sự tham gia của cả người dân địa phương lẫn du khách.
Hội mùa thu Côn Sơn – Kiếp Bạc (Ảnh: Sưu tầm)
Những giá trị lịch sử, văn hóa của vùng đất Côn Sơn – Kiếp Bạc sẽ luôn tồn tại vĩnh cửu, gắn bó chặt chẽ với đất nước Việt Nam.