Khám Phá Kiến Trúc Đông Dương: Hành Trình Qua Các Thế Kỷ

Phong cách kiến trúc Đông Dương nổi bật với sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Kiến trúc Đông Dương mang đến những không gian ấm cúng, độc đáo và tinh tế. Cùng Mytour khám phá kiến trúc Indochine qua bài viết dưới đây.

Kiến trúc Đông Dương là gì?

Kiến trúc Đông Dương là sự kết hợp độc đáo giữa văn hóa phương Đông và phương Tây, đặc biệt là từ Trung Quốc và Ấn Độ. Trong thiết kế nội thất, Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Trung Quốc do sự chiếm đóng kéo dài 1000 năm. Lào và Campuchia cũng mang ảnh hưởng văn hóa Ấn Độ. Sự giao thoa tuyệt vời giữa hai nền văn hóa này đã tạo nên phong cách Indochine.

Nói một cách khác, kiến trúc Đông Dương chính là sự kết hợp hài hòa giữa bản sắc văn hóa Việt Nam và phong cách tân cổ điển của Pháp. Kiến trúc này thể hiện vẻ đẹp độc đáo giữa hai nền văn hóa Tây – Đông. Indochine Style, được ví như “nụ hôn kiểu Pháp trên làn da Á Đông”, vừa mang tính lãng mạn vừa giữ được bản sắc văn hóa truyền thống.

Lối kiến trúc này góp phần tôn vinh nghệ thuật kiến trúc dân tộc và khuyến khích các kiến trúc sư Việt Nam tiếp tục theo đuổi nghệ thuật, làm phong phú thêm bản sắc văn hóa quê hương.

Lịch sử hình thành và sự phát triển

Kiến trúc Đông Dương được sáng tạo bởi các kiến trúc sư người Pháp. Ban đầu, phong cách thiết kế này không phù hợp với lối sống của người Việt, không thích nghi với khí hậu ẩm ướt, và cũng không tương thích với thẩm mỹ và cảnh quan địa phương. Tuy nhiên, những yếu tố “không tương thích” này đã mở đường cho sự phát triển của kiến trúc Đông Dương.

Vào những năm 30 – 40 của thế kỷ XX, sự ảnh hưởng của đế quốc Pháp tại Việt Nam bắt đầu giảm sút. Để thu hút sự ủng hộ từ người dân, một số kiến trúc sư Pháp đã đến Trường Mỹ Thuật Đông Dương để giảng dạy và đề xuất những ý tưởng thiết kế sáng tạo mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Một trong những kiến trúc sư Pháp có tầm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của kiến trúc Đông Dương là Ernest Hébrard. Ông vừa là giáo sư tại Trường Mỹ Thuật Đông Dương, vừa là một quan chức cấp cao. Ông được chính phủ Pháp cử đến Việt Nam với nhiệm vụ quy hoạch cho ba quốc gia Đông Dương. Ông đã đặt tên cho phong cách này là “phong cách Đông Dương” và nhận được nhiều giải thưởng danh giá.

Kiến trúc Đông Dương có thể xem như một sự giao thoa giữa văn hóa Á và Âu, không chỉ phản ánh những đặc điểm kiến trúc của ba quốc gia Đông Dương mà còn mang theo những chi tiết từ kiến trúc Trung Quốc. Một trong những công trình tiêu biểu của phong cách Đông Dương do Ernest Hébrard thiết kế là Trường Đại Học Tổng Hợp Hà Nội.

Những đặc trưng nổi bật của kiến trúc Đông Dương

Hãy cùng Mytour khám phá các đặc điểm làm nên những công trình kiến trúc Đông Dương độc đáo qua phần tiếp theo.

Vật liệu và kỹ thuật xây dựng

Một trong những nét đặc trưng của kiến trúc Đông Dương là hệ khung thường được làm từ bê tông cốt thép, có khả năng chịu lực rất tốt. Khung thường được xây dựng từ thép tiền chế, đồng thời sử dụng sứ sành màu, ngói ardoise (ngói đá xám) và gạch hoa văn caro để tạo ra những chi tiết độc đáo và ấn tượng.

Trong quá trình thiết kế, các phương tiện kỹ thuật không ngừng được cải tiến để phù hợp với văn hóa và khí hậu của Việt Nam. Những yếu tố như cột thu lôi, đèn điện và cổng sắt uốn thường được kết hợp để tạo nên diện mạo đặc trưng và hòa hợp với môi trường xung quanh.

Giải pháp kiến trúc

Để thích ứng với khí hậu Việt Nam, kiến trúc Đông Dương tại Sài Gòn đã áp dụng các biện pháp thông gió và cách nhiệt. Hành lang trong các tòa nhà và giàn pergola được thiết kế rộng rãi, kéo dài theo công trình. Lam gió được lắp đặt gần trần nhà để tăng cường thông thoáng và tận dụng ánh sáng tự nhiên.

Các giếng trời, sân trong và tiểu cảnh cũng được tích hợp vào thiết kế để đảm bảo sự thông thoáng và tạo điểm nhấn thẩm mỹ cho kiến trúc. Hầu hết các công trình đều có khuôn viên rộng bên trong, mang lại không gian thoáng đãng và dễ chịu.

Kiến trúc Indochine chú trọng vào việc tạo hình khối lập thể, với bố cục tự do và không bị gò bó. Thay vì dựa vào chi tiết đối xứng, nó tập trung vào các đường nét ngang, cửa sổ thẳng và các góc vuông rõ ràng. Thiết kế thường được lập kế hoạch tỉ mỉ từ mọi góc độ và được sắp xếp hợp lý.

Hình khối kiến trúc

Trong kiến trúc Đông Dương, một điểm nhấn đặc trưng là việc tạo ra hình khối lập thể tổ chức tự do, kết hợp giữa phong cách Á Đông và phương Tây. Điều này cho phép hình thành một sự hòa quyện độc đáo giữa hai nền văn hóa kiến trúc.

Trên bề mặt kiến trúc, các hình khối này thường được sắp xếp cân đối và đối xứng, mang đến sự đồng nhất và hài hòa cho mặt tiền của công trình.

Các yếu tố như con sơn, con tiện, mái đua và mái chống hắt cũng được sử dụng để tạo điểm nhấn và nét đặc trưng cho kiến trúc Đông Dương. Những chi tiết này thể hiện sự tỉ mỉ và tinh tế trong thiết kế, tạo ra một cái nhìn độc đáo và ấn tượng.

Hệ mái đặc trưng

Mái là một yếu tố thiết yếu trong kiến trúc Đông Dương, phản ánh sự khác biệt với các phong cách kiến trúc khác. Trong truyền thống kiến trúc Việt Nam, mái ngói thường được dùng cho các công trình nhỏ, trong khi mái bằng được áp dụng cho các công trình lớn hơn.

Để thích ứng với khí hậu nắng gắt và mưa nhiều ở Việt Nam, mái thường được thiết kế nhô ra để che chắn hiệu quả cho cả nắng và mưa. Đặc biệt, phần sê nô (hạc) trên đỉnh mái có chức năng thu nước, giúp giảm thiểu việc thấm nước vào trong công trình.

Một số công trình kiến trúc Đông Dương cũng được thiết kế với mái cong ở các góc, nơi các góc mái chồng diêm lên nhau theo kiểu truyền thống. Điều này tạo ra vẻ đẹp độc đáo và trang nhã cho mái, đồng thời các họa tiết hoa văn được trang trí tại đỉnh và góc mái cong, làm tăng thêm tính thẩm mỹ cho công trình.

Cửa sổ lớn và dày

Trong kiến trúc Đông Dương, việc thiết kế nhiều cửa sổ lớn giúp tạo ra không gian thông thoáng cho ngôi nhà. Những cửa sổ này không chỉ cung cấp ánh sáng tự nhiên mà còn hỗ trợ thông gió, đảm bảo không khí lưu thông trong nhà ngay cả khi cửa đóng.

Cửa lá sách là kiểu cửa rất phổ biến trong các công trình kiến trúc Đông Dương. Chúng được thiết kế để cho phép gió tự nhiên dễ dàng đi vào và ra khỏi ngôi nhà, tạo ra không khí mát mẻ và thông thoáng bên trong. Khi mở, cửa lá sách cũng giúp kết nối hài hòa giữa không gian nội thất và bên ngoài.

Hành lang trong kiến trúc Đông Dương thường được thiết kế với nhiều cửa sổ, cho phép ánh sáng tự nhiên và gió mát vào nhà. Điều này không chỉ tăng cường sự thông thoáng mà còn tạo cảm giác thoải mái cho không gian sống.

Đặc điểm nổi bật của kiến trúc Đông Dương

Phong cách Đông Dương là một trong những xu hướng thiết kế nội thất phổ biến trong kiến trúc nhà ở. Những ngôi nhà theo phong cách này không chỉ phản ánh nét đẹp văn hóa đặc trưng mà còn mang đến vẻ sang trọng, ấm cúng và tinh tế.

Màu sắc chủ đạo trong thiết kế

Trong phong cách Indochine, những gam màu trung tính như vàng nhạt, vàng kem, nâu và đen được sử dụng để tạo nên sự sang trọng và ấm áp cho không gian nội thất. Các màu sắc này thường xuất hiện trên những bề mặt chính như tường, sàn và các món đồ nội thất lớn.

Ngoài ra, để tạo điểm nhấn và thể hiện tính nghệ thuật, phong cách Indochine thường sử dụng các tông màu nổi bật như vàng cam, đỏ, và xanh nhạt. Những màu sắc này thường được áp dụng cho các chi tiết trang trí như gối, rèm cửa, màn trần hoặc các món đồ nội thất nhỏ.

Màu sắc tự nhiên từ gỗ, tre và nứa cũng đóng vai trò thiết yếu trong phong cách Indochine. Việc sử dụng những chất liệu này giúp tạo nên một không gian gần gũi với thiên nhiên, mang lại vẻ ấm áp và mộc mạc cho nội thất.

Bằng cách kết hợp gam màu trung tính, màu sắc nổi bật và sắc thái tự nhiên, phong cách Indochine tạo ra sự cân bằng và hài hòa, mang đến một không gian nội thất ấm cúng, trang nhã và đầy tinh tế.

Chất liệu sử dụng

Gỗ là một trong những vật liệu chủ đạo trong thiết kế nội thất theo phong cách Đông Dương. Với đặc tính tự nhiên, gỗ mang đến vẻ ấm áp, mộc mạc và sang trọng cho không gian. Nó có thể được sử dụng cho nhiều bề mặt như tường, sàn, cửa, tủ, giường, bàn và các chi tiết trang trí khác như phù điêu hoặc họa tiết hình tròn.

Tre cũng là một vật liệu quen thuộc trong thiết kế nội thất phong cách Đông Dương. Tre không chỉ mang lại vẻ tự nhiên và thanh lịch mà còn tạo sự gần gũi với thiên nhiên. Nó thường được dùng để làm các chi tiết trang trí, tường treo, rèm tre, màn chắn và nhiều món đồ nội thất khác.

Gạch cũng giữ vai trò quan trọng trong thiết kế nội thất phong cách Đông Dương. Gạch bông và gạch nung thường được sử dụng cho các bức tường, sàn nhà và nhiều bề mặt khác. Gạch bông thường có màu sắc trung tính và được chế tác với các họa tiết hoa văn tinh tế, mang đến vẻ đẹp sang trọng và tao nhã cho không gian. 

Nội thất trang trí

Các món đồ nội thất như tủ, phản, bình phong… là những món đồ truyền thống mang tính biểu tượng, không thể thiếu trong trang trí nhà cửa theo phong cách Đông Dương. Những món đồ này thường được làm từ gỗ tự nhiên và được chế tác một cách tinh xảo, tạo nên vẻ đẹp cổ điển và đậm chất văn hóa Việt Nam.

Đèn bàn, quạt trần và đồng hồ quả lắc được sử dụng như những điểm nhấn hiện đại, mang đến tính thực tiễn và tiện nghi cho không gian nội thất. Sự kết hợp này tạo ra chiều sâu và điểm nhấn đặc biệt cho ngôi nhà theo phong cách Indochine.

Họa tiết hoa văn sử dụng

Hoa văn và họa tiết có vai trò rất quan trọng trong thiết kế theo phong cách Đông Dương. Dưới đây là một số họa tiết và hoa văn phổ biến trong phong cách này:

• Họa tiết Kỷ Hà: Đây là loại họa tiết lưới hình lục giác, thường được dùng để trang trí các đồ vật như tranh vẽ, lọ hoa, đèn treo… Họa tiết này tạo nên vẻ đẹp hài hòa và thu hút nhờ sự cách điệu và sắp xếp khéo léo của các hình lục giác, tam giác.
• Họa tiết hình chữ nhật: Chịu ảnh hưởng từ văn hóa Trung Quốc, họa tiết này thường bao gồm các chữ Hán như Hỷ, Phúc, Lộc, Thọ. Các đường nét đơn giản được kết hợp và sắp xếp trong hình chữ nhật, tạo nên một mẫu hoa văn độc đáo.
• Họa tiết tĩnh vật: Họa tiết này thường sử dụng hình ảnh của trái châu và bát bửu làm điểm nhấn. Trái châu thường được trang trí với hai con rồng cách điệu ở hai đầu mái. Bát bửu gồm các đồ vật như quả bầu, quạt, đàn, bút, phất trần, gươm, quyển sách, cây sao…

• Họa tiết hoa quả, cây lá: Đại diện cho sự tươi mới và sức sống, họa tiết này bao gồm các loại hoa quả và cây như tùng, sen, cúc, trúc, mai, cũng như biểu trưng cho Tứ Quý của bốn mùa trong năm.
• Họa tiết hình thú: Sử dụng hình ảnh các con vật mang lại may mắn theo quan niệm Á Đông. Những họa tiết này thường không đứng riêng lẻ mà kết hợp với các họa tiết khác như hình kỷ hà, hồi văn, hình chữ. Tứ Linh (Long, Lân, Quy, Phụng) là một trong những họa tiết phổ biến.

Phù điêu truyền thống Việt Nam

• Tượng Phật: Trong Phật giáo, tượng Phật là biểu tượng cho sự tỉnh thức, lòng từ bi và bình yên tâm hồn. Nó cũng có thể đại diện cho những thành tựu và mục tiêu cao cả trong việc giải thoát khỏi khổ đau và đạt tới giác ngộ.
• Con rối: Hình ảnh dân gian thường thấy trong các vở kịch, trò chơi và lễ hội, con rối mang tính giải trí và được làm từ nguyên liệu đơn giản như gỗ, vải, da. Nó có thể đại diện cho nhân vật trong câu chuyện và thường được dùng để truyền tải các giá trị văn hóa và thông điệp đạo đức.
• Tứ linh: Khái niệm trong văn hóa truyền thống của Trung Quốc và Đông Á, Tứ linh biểu thị bốn con vật may mắn: Long (rồng), Lân (hưu), Quy (rùa), và Phụng (phượng). Chúng được xem như linh vật mang lại may mắn, thành công và điềm lành trong cuộc sống.

• Hoa sen: Hoa sen giữ vị trí quan trọng trong Phật giáo, được xem là biểu tượng của sự thanh tịnh và tinh khiết. Hoa sen thường mọc lên từ bùn lầy mà không bị ô uế, tượng trưng cho khả năng vượt qua khó khăn và tìm đến tự do.
• Hoa cúc: Trong văn hóa Á Đông, hoa cúc biểu thị sự kín đáo, giản dị và bền bỉ. Nó thể hiện tinh thần tĩnh lặng, sự kiên nhẫn và lòng trắc ẩn.
• Bồ đề: Hoa bồ đề thường gắn liền với Phật giáo, hình ảnh của nó thường được sử dụng để biểu trưng cho sự giác ngộ của Đức Phật.

Các công trình kiến trúc Đông Dương nổi tiếng

Hãy cùng Mytour khám phá một số công trình kiến trúc Đông Dương nổi tiếng.

Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn tìm được phong cách kiến trúc Đông Dương phù hợp với sở thích cá nhân. Hãy theo dõi Mytour.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin về nhà đất, thuê căn hộ, thuê phòng trọ và nhiều thông tin hữu ích khác nhé!