Khám phá ký sinh trùng: Tác hại khi bị ký sinh trùng xâm nhập

1. Các dạng ký sinh của ký sinh trùng

Ký sinh trùng là sinh vật sống ký sinh trong cơ thể vật chủ, lấy dinh dưỡng từ vật chủ để tồn tại. Chúng có thể ký sinh trên thực vật, động vật có vú, bao gồm cả con người, gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng vật chủ. Các dạng ký sinh gồm:

• Ký sinh hoàn toàn: loại ký sinh trùng không thể sống nếu xa rời vật chủ như giun đũa, giun móc. Ký sinh không hoàn toàn như côn trùng hút máu như ve, muỗi.

• Nội ký sinh: sống bên trong cơ thể người như sán dây, sán lá gan. Ngoại ký sinh: sống bên ngoài cơ thể, dưới da, bám vào da hoặc hút máu.

• Ký sinh trùng có thể chỉ ký sinh trên một vật chủ duy nhất và không thể sống nếu xa vật chủ; Hoặc có thể ký sinh trên nhiều vật chủ như sán lá gan, sán lá phổi,...

Giun đũa gây bệnh ký sinh ở người

2. Các triệu chứng khi bị nhiễm ký sinh trùng

Để hiểu rõ hơn về ký sinh trùng, cần nhận biết các triệu chứng khi bị nhiễm. Các triệu chứng này thường không rõ ràng, nhiều trường hợp giống với thiếu máu hoặc thiếu hormone.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm: ngứa, ảnh hưởng đến hậu môn hoặc âm đạo, đau bụng, sụt cân, thèm ăn, khó ngủ, tiêu chảy, nôn, mất nước, phát hiện giun sán trong phân và chất nôn, đau cơ, đau khớp, khó chịu, dị ứng, mệt mỏi, căng thẳng. Những triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với viêm phổi và ngộ độc thực phẩm.

3. Quá trình sinh sản và phát triển của ký sinh trùng

Sự sinh sản của ký sinh trùng bao gồm:

• Sinh sản vô tính: tạo ra cá thể mới bằng cách phân chia tế bào mẹ thành hai tế bào con. Hình thức này thường gặp ở ký sinh trùng đơn bào hoặc đa bào như trùng roi, amip, vi sinh vật gây sốt rét.

• Sinh sản hữu tính: kết hợp giữa hai cá thể đực và cái để tạo ra trứng như giun đũa, giun móc, giun kim hoặc tự thụ tinh giữa cơ quan đực và cái trên cùng một cá thể như sán lá gan, sán dây,...

• Sinh sản đa phôi: kết quả của sinh sản hữu tính, trứng sau quá trình này trở thành ấu trùng, sau đó là nang ấu trùng rồi đến ấu trùng thế hệ thứ 2, tiếp đó là ấu trùng thế hệ thứ 3. Khi gặp vật chủ thích hợp, chúng sẽ ký sinh và phát triển thành ký sinh trùng trưởng thành, tạo ra nhiều ký sinh trùng khác. Quá trình này thường gặp ở sán lá và sán dây.

Cá chứa ấu trùng sán lá gan

Chu kỳ phát triển của ký sinh trùng:

Vòng đời của ký sinh trùng là chìa khóa để hiểu rõ chúng. Các ký sinh trùng trải qua chu kỳ từ trứng đến giai đoạn trưởng thành, sau đó sinh sản và bắt đầu chu kỳ mới. Mỗi loài ký sinh trùng có vòng đời khác nhau. Hãy cùng Mytour giải mã ký sinh trùng và tác động của chúng lên con người.

Vòng người <–> môi trường ngoại giới:

Chứng của ký sinh trùng trong cơ thể người được thải ra ngoài qua phân và chất nôn. Trong môi trường ẩm ướt, chúng nhanh chóng phát triển thành ấu trùng và xâm nhập vào cơ thể người qua nguồn nước hoặc thực phẩm. Điều này thường thấy ở nhiều chủng ký sinh trùng amip gây bệnh như: kiết lỵ, viêm não, viêm màng não, viêm giác mạc, và thậm chí tử vong.

Vòng người -> môi trường -> vật chủ trung gian -> người:

Ấu trùng ký sinh theo chất thải của người ra ngoài môi trường, sau đó ký sinh và phát triển trên các loài như: ốc, dưới lớp thịt của cá. Người ăn phải thực phẩm chứa ấu trùng sẽ bị nhiễm ký sinh trùng, gây ra các bệnh như: sán lá gan.

Vòng người -> vật chủ trung gian -> người:

Muỗi hút máu từ người nhiễm bệnh, sau đó truyền bệnh sang người khác. Ấu trùng giun chỉ bám trên đầu kim muỗi sẽ thâm nhập vào cơ thể mới, phát triển thành ký sinh trùng trưởng thành nhờ bạch huyết. Giun chỉ gây bệnh chân voi, làm đau đớn và biến dạng chi nghiêm trọng cho người bệnh.

Vòng người -> người:

Ký sinh trùng có thể lây trực tiếp từ người sang người qua đường tình dục. Điển hình là trùng roi âm đạo và ký sinh trùng gây bệnh ghẻ. Trùng roi âm đạo gây ngứa, viêm âm đạo cấp tính ở nữ, viêm đường tiết niệu và viêm bàng quang ở nam giới.

Bệnh nhân bị phù chân voi (bệnh giun chỉ bạch huyết) do nhiễm ký sinh trùng giun chỉ

Các bệnh do ký sinh trùng gây ra thường tự khỏi sau một thời gian nếu không bị tái nhiễm. Tuy nhiên, cần cẩn trọng vì chúng rất nguy hiểm.

4. Cách phòng ngừa ký sinh trùng

Theo Viện SR-KST Việt Nam, cứ 10 người thì có đến 7 - 8 người mắc ký sinh trùng. Nguyên nhân chính là do môi trường vệ sinh kém và thói quen ăn đồ sống, tạo điều kiện cho ký sinh trùng xâm nhập.

Nhiễm ký sinh trùng gây ra những bệnh nguy hiểm, làm chậm phát triển ở trẻ em và ảnh hưởng đến các cơ quan trong cơ thể. Nhiễm trùng nặng có thể gây tử vong. Vì vậy, bên cạnh việc tìm hiểu về ký sinh trùng, mỗi người cần biết những điều sau:

• Ăn chín uống sôi: tránh các món như tiết canh, thịt sống, nem chua, rau sống, gỏi cá, chứa nguy cơ ký sinh trùng.

• Thường xuyên vệ sinh nơi ở, khử trùng nguồn nước để diệt ấu trùng ký sinh trùng.

• Thường xuyên xét nghiệm ký sinh trùng để kịp thời phát hiện và điều trị.

Những món ăn yêu thích nhưng ẩn chứa nhiều nguy cơ từ ký sinh trùng

Ký sinh trùng tuy nhỏ bé, nhưng khi xâm nhập vào cơ thể nếu không kịp thời phát hiện và điều trị sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Hãy bảo vệ bản thân và gia đình, cùng tìm hiểu về ký sinh trùng để chúng không còn là nỗi lo sợ.