Khám phá Lactose - Hiểu rõ về hợp chất đường trong sữa

Lactose, một hợp chất đường xuất hiện phổ biến trong thực phẩm hàng ngày, đặc biệt là trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn mơ hồ về đặc tính của Lactose. Bài viết này sẽ giúp làm sáng tỏ về khái niệm Lactose và vấn đề bất dung nạp Lactose ở một số người.

Đường Lactose và vai trò quan trọng trong sữa

Lactose, một loại đường đặc trưng trong sữa và sản phẩm từ sữa, đóng một vai trò quan trọng trong dinh dưỡng. Hợp chất này được phân giải thành glucose và galactose thông qua enzyme Lactase, giúp cơ thể hấp thụ nhanh chóng. Khám phá khái niệm Lactose và vai trò quan trọng của nó trong sữa.

Enzyme Lactase giúp phân giải Lactose thành glucose và galactose

Lợi ích của Lactose cho cơ thể

Mặc dù chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong sữa, nhưng Lactose mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe. Bạn đã biết những lợi ích này chưa?

Nguồn nguyên liệu quan trọng cho năng lượng cơ thể

Mỗi tế bào trong cơ thể cần chất dinh dưỡng để tạo năng lượng. Gluxit đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.

Gluxit tồn tại dưới dạng glucose, được chuyển hóa từ Lactose, cung cấp nguyên liệu cho sự sống và phát triển.

Ưu đãi cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh

Lợi khuẩn, theo WHO, đối thủ của vi khuẩn có hại, sản xuất enzyme và protein chống lại chúng, bảo vệ đường ruột khỏe mạnh.

Lactose không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn kích thích lợi khuẩn, hỗ trợ hệ tiêu hóa ở trẻ. Đặc biệt, nó bảo vệ đường ruột khỏi vi khuẩn và ký sinh trùng, giúp niêm mạc ruột trẻ khỏe mạnh.

Lactose hỗ trợ phát triển mô não và hệ thần kinh

Galactose, phát sinh từ Lactose, là chất cần thiết cho tổng hợp các đại phân tử quan trọng cho hệ thần kinh. Điều này đặc biệt quan trọng trong giai đoạn phát triển cơ bản của não.

Lactose đóng vai trò quan trọng trong hình thành mô não và hệ thần kinh ở trẻ, đặc biệt cần thiết cho trẻ dưới 12 tháng tuổi theo nghiên cứu của các nhà khoa học.

Hỗ trợ phát triển cấu trúc xương vững chắc

Khoáng chất Canxi và Phốt-pho đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và hấp thu xương. Chúng cũng là thành phần chủ yếu của hydroxyapatite (Ca5(PO4)3OH) - một cấu trúc hỗ trợ tăng cường khả năng chịu đựng cơ học cho xương.

Đường Lactose đóng vai trò quan trọng trong quá trình hấp thu Canxi và Phốt-pho, đặc biệt là ở những giai đoạn quan trọng như thai kỳ, sơ sinh và tuổi dậy thì ở trẻ. Việc bổ sung Lactose đúng thời điểm là cực kỳ quan trọng để đảm bảo phát triển chiều cao tối ưu.

Hiện tượng không dung nạp Lactose

Dị ứng Lactose, hay còn gọi là không thể chuyển hóa Lactose thành glucose và galactose, là một tình trạng bệnh lý thường xuyên xuất hiện ở những người không có khả năng chuyển hóa Lactose. Tình trạng này không chỉ xảy ra ở trẻ nhỏ mà còn có thể ảnh hưởng đến người trưởng thành và người cao tuổi. Hãy cùng khám phá nguyên nhân của hiện tượng dị ứng Lactose này!

Bạn có biết về hiện tượng dị ứng Lactose chưa?

Nguyên nhân gây ra bất dung nạp Lactose

Như chúng ta đã biết, để phân giải Lactose thành glucose và galactose, cơ thể cần enzyme đặc biệt gọi là Lactase. Enzyme này được sản xuất bởi tế bào chuyên biệt tại thành ruột non và quá trình này được kiểm soát bởi gen LCT.

Đột biến gen LCT là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến thiếu hụt men Lactase từ khi mới sinh, còn được gọi là Alactasia - một bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh. Ở người trưởng thành, hiện tượng thiếu hụt men Lactase thường xuất phát từ việc hoạt động của gen LCT giảm dần. Ngoài ra, viêm nhiễm đường ruột hoặc bệnh sử liên quan đến phẫu thuật ruột cũng là nguyên nhân tạm thời gây ra tình trạng thiếu hụt men Lactase.

Vì thiếu enzyme Lactase, Lactose trong thực phẩm không được xử lý khi đi qua dạ dày, dẫn đến việc vi khuẩn trong ruột biến chúng thành acid lactic và carbon dioxide, gây ra các triệu chứng của hiện tượng bất dung nạp Lactose.

Thiếu hụt Lactose là nguyên nhân gây ra hiện tượng bất dung nạp Lactose

Triệu chứng của người bất dung nạp Lactose là gì?

Tùy thuộc vào khả năng tiêu hóa, mức độ triệu chứng dị ứng Lactose có thể khác nhau. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, từ 30 phút đến 2 giờ sau khi ăn thực phẩm chứa Lactose, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như sau:

Triệu chứng của bất dung nạp Lactose thường không quá nghiêm trọng và thường tự giảm sau 2-3 ngày. Tuy nhiên, đối với trẻ em có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, cần sự theo dõi và chăm sóc đặc biệt từ bác sĩ chuyên khoa.

Khí và acid là nguyên nhân gây ra triệu chứng ở người bất dung nạp Lactose

Đồng thời, tiêu chảy và nôn liên tục có thể dẫn đến mất nước và thiếu chất điện giải. Do đó, người bệnh cần chú ý bổ sung nước và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

Cách nhận biết cơ thể dị ứng Lactose

Triệu chứng của dị ứng Lactose thường mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề đường tiêu hóa khác. Để xác định chính xác có dị ứng Lactose hay không, ta có thể thực hiện các bước sau:

Kiểm tra khả năng dung nạp Lactose

Trong xét nghiệm này, người bệnh sẽ đo lường lượng glucose trong máu sau khi uống một dung dịch chứa nhiều Lactose. Quá trình này giúp đánh giá phản ứng của cơ thể.

Kiểm tra dung nạp Lactose qua máu

Sau khoảng 2 giờ, lấy máu lần 2 để kiểm tra nồng độ glucose. Nếu glucose không tăng, đó có nghĩa là cơ thể không tiêu hóa và hấp thu Lactose.

Xét nghiệm Hơi thở Hydro

Vi khuẩn đại tràng khi tiếp xúc với Lactose tạo khí Hydro. Xét nghiệm này đo lượng khí Hydro trong hơi thở người bệnh.

Bắt đầu, bệnh nhân thổi vào quả bóng và đo nồng độ Hydro ở lần thở đầu tiên. Sau đó, ăn hoặc uống Lactose, mỗi 15 phút thổi vào quả bóng khác nhau để lấy mẫu thử. Mẫu được phân tích nồng độ Hydro trong 5 giờ để đánh giá tình trạng bất dung nạp Lactose.

Xét nghiệm Hơi thở Hydro

Kiểm tra axit trong phân

Kiểm tra thường dành cho trẻ, xác định axit lactic trong phân do Lactose không được tiêu hóa. Mẫu thường lấy khi thực hiện nội soi chẩn đoán.

Cách xử lý khi cơ thể bất dung nạp Lactose

Hiện tại, chưa có phương pháp y học nào có khả năng tăng enzyme Lactase cho người bất dung nạp Lactose. Để giảm các tình trạng khó chịu, có thể áp dụng các biện pháp sau:

Dùng sữa mẹ cho trẻ dưới 6 tháng tuổi

Trẻ dưới 6 tháng cần tiếp tục bú sữa mẹ, ngay cả khi có dấu hiệu dị ứng Lactose. Việc chuyển sang sữa công thức có thể gây tiêu chảy và suy dinh dưỡng nặng.

Theo nghiên cứu, sữa mẹ cung cấp đầy đủ dưỡng chất giúp trẻ hồi phục nhanh khi tiêu chảy. Các kháng thể trong sữa mẹ là yếu tố quan trọng hỗ trợ hệ thống miễn dịch của trẻ. Nucleotides trong sữa mẹ cũng hỗ trợ tái tạo niêm mạc ruột khi bị tổn thương do nhiễm trùng.

Giữ việc bú mẹ cho trẻ dưới 6 tháng

Bổ sung Lactase dạng giọt trước khi bú là cách tốt nhất, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước. Người mẹ cũng cần chú ý đến chế độ ăn uống để không ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ Lactose ở trẻ bú mẹ.

Tránh sử dụng sữa và sản phẩm từ sữa chứa Lactose

Đối với trẻ sử dụng sữa công thức, có thể xem xét sử dụng sữa không Lactose. Người trưởng thành và trẻ ăn dặm cần hạn chế các sản phẩm sữa như phô mai, kem, bơ,... Có thể kiểm soát thực phẩm chứa Lactose bằng cách đọc thành phần dinh dưỡng trên bao bì.

Ngừng sử dụng sữa và chế phẩm từ sữa chứa Lactose

Bổ sung canxi từ nguồn thực phẩm khác

Kiêng sử dụng sữa và sản phẩm từ sữa có thể dẫn đến thiếu hụt canxi và dưỡng chất quan trọng, ảnh hưởng đến sự hình thành và hoạt động của xương khớp. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ em, phụ nữ mang thai và người tập luyện thể thao.

Tuy nhiên, canxi không chỉ có trong sữa. Các thực phẩm như súp lơ xanh, trứng, thịt, cá, gan, và thậm chí sữa chua (đã phân giải Lactose) cũng là nguồn cung cấp chất này cho cơ thể.

Thực phẩm thay thế sữa bổ sung Canxi

Phân biệt bất dung nạp Lactose và dị ứng sữa

Nguyên nhân bất dung nạp Lactose là do sử dụng sữa và sản phẩm từ sữa, nhưng không có nghĩa là chúng ta dị ứng với sữa. Nhiều người vẫn chưa phân biệt đúng hai tình trạng này. Làm thế nào để nhận biết sự khác biệt giữa bất dung nạp Lactose và dị ứng sữa?

Hiểu rõ về dị ứng sữa và bất dung nạp Lactose

Bất dung nạp Lactose xảy ra khi thiếu enzyme Lactase trong ruột non, làm cơ thể không thể phân giải Lactose. Ngược lại, dị ứng sữa là phản ứng miễn dịch tiêu cực với protein trong sữa.

Nguyên nhân dị ứng sữa thường xuất phát từ protein alpha S1-casein trong sữa bò, nhưng sữa từ cừu, dê, trâu cũng có thể gây phản ứng tương tự.

Sự khác biệt theo độ tuổi của bệnh nhân

Không dung nạp Lactose có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, phổ biến ở nhóm người Châu Phi và Châu Á (60-80%), người Châu Mỹ (44%), và ít gặp ở người Châu Âu (5-17%). Ngược lại, dị ứng sữa thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi, giảm khi lớn và ít phổ biến sau 2 tuổi. Tuy nhiên, không có sự chênh lệch về tỷ lệ mắc giữa các chủng tộc và khu vực lãnh thổ.

Dấu hiệu và triệu chứng đặc biệt

Dấu hiệu ban đầu của dị ứng sữa và bất dung nạp Lactose khá tương đồng, dẫn đến nhầm lẫn. Tuy nhiên, phản ứng của dị ứng sữa có thể gây hậu quả nghiêm trọng hơn, bao gồm thở khò khè, nôn, phát ban và vấn đề tiêu hóa. Người dị ứng sữa còn đối mặt với nguy cơ sốc phản vệ, một phản ứng đe dọa tính mạng. Vì vậy, việc phân biệt giữa dấu hiệu dị ứng sữa và bất dung nạp Lactose là quan trọng để có xử lý kịp thời và tránh hậu quả nặng nề.

Dấu hiệu cụ thể có thể bao gồm thở khò khè, nôn, phát ban, và vấn đề tiêu hóa. Người dị ứng sữa còn đối mặt với nguy cơ sốc phản vệ, một phản ứng đe dọa đến tính mạng.

Hi vọng thông tin này đã giải đáp thắc mắc về Lactose và các vấn đề liên quan. Nếu bạn thấy hữu ích, hãy chia sẻ cho bạn bè và người thân. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết!

Tác giả: Liễu Bế

Tags: Lactose, Bất dung nạp Lactose, Kiến thức về Lactose