Khám phá lễ hội cấp sắc của người Dao Đỏ tại vùng Tây Bắc

Việt Nam, đất nước với hàng nghìn năm lịch sử, tự hào về văn hóa độc đáo. Cùng chúng tôi điểm mặt những đặc trưng quý báu tạo nên bản sắc của dân tộc Việt Nam. Hãy đồng hành và khám phá lễ cấp sắc của người Dao Đỏ tại khu vực cao nguyên Bắc.

Lễ cấp sắc là một nghi lễ tuyệt vời, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của nó.

Là lễ hội truyền thống quan trọng trong văn hóa đồng bào vùng cao, Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ mang ý nghĩa to lớn đối với mỗi người con của dân tộc. Đây là điểm dừng chân quan trọng đánh dấu bước chuyển từ tuổi trẻ sang tuổi trưởng thành, đồng thời làm phong phú thêm tinh thần văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng. Sự quyến rũ của lễ hội không chỉ thu hút cộng đồng địa phương mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với du khách đến từ mọi miền đất nước và thế giới.

Người Dao Đỏ sinh sống chủ yếu tại các tỉnh như Lào Cai, Hà Giang, Sơn La, Yên Bái, tạo nên một cộng đồng đậm đà văn hóa và tinh thần đồng đội.

Lễ cấp sắc không chỉ là một nghi lễ truyền thống mà còn là bước quan trọng đánh dấu sự trưởng thành và trách nhiệm của mỗi người con Dao Đỏ.

Theo đạo lý của người Dao, lễ cấp sắc là nghi lễ không thể thiếu đối với mỗi quý ông. Chỉ những người được trải qua lễ cấp sắc mới được xem là người trưởng thành. Ngược lại, dù sống tới bao nhiêu tuổi, họ vẫn được coi là chưa đạt đến tuổi trưởng thành.

Điều này đồng nghĩa với việc họ không có quyền tham gia vào các sự kiện quan trọng trong làng. Ngược lại, những người đã trải qua lễ cấp sắc, dù là trẻ tuổi, vẫn có thể tham gia vào các nghi lễ quan trọng của gia đình và cộng đồng. Điều này tạo ra một thách thức đặc biệt với người Dao Đỏ vì chi phí tổ chức lễ hội là rất lớn.

Điều này làm cho Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ trở thành một truyền thống phổ biến và không thể thiếu đối với mọi người đàn ông trong dòng họ. Họ đặt rất cao giá trị của ngày lễ này, và ngay từ khi mới sinh, mong muốn được trải qua lễ cấp sắc đã hiện rõ trong tâm hồn mỗi người con trai.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ với nghi thức và tổ chức đặc biệt

Trước khi thực hiện lễ cúng, thầy cúng phải tiến hành tẩy uể nhà cửa người được cấp sắc. Gia chủ chọn ngày lành, tháng tốt và thầy cúng có uy tín, am hiểu luật tục để điều hành buổi lễ. Phụ nữ Dao Đỏ khi chồng tham gia lễ cấp sắc phải trùm đầu kín đáo bằng khăn màu đỏ suốt buổi lễ.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ được chia thành 2 phần chính: lễ quá tăng với các giai đoạn như trình diễn, cấp đèn, hạ đèn, đặt pháp danh, và qua cầu; phần lễ tẩu Slai (lễ thăng cấp) bao gồm lễ lên đèn, ban mũ, trình diễn Ngọc Hoàng, lễ tơ hồng, và lễ thăm thiên đình. Thời gian diễn ra thường kéo dài 1-5 ngày, bà con dựng lều trại tại địa điểm làm lễ.

Cấp sắc được chia thành nhiều bậc, mỗi bậc có số lượng quân âm binh được cấp khác nhau. Ví dụ, cấp sắc 3 đèn chồng được cấp 36 quân âm binh, vợ được cấp 24 quân âm binh; còn cấp sắc 12 đèn, chồng được cấp 120 quân âm binh, vợ được cấp 60 quân âm binh. Lễ cấp sắc 12 đèn thường bao gồm lễ trình diễn, mổ lợn, và đề cúng tổ tiên, mang đến những giây phút trang trọng và đậm chất văn hóa của người Dao Đỏ.

Lễ đi âm - hành trình tâm linh và sự linh thiêng

Một trong những nghi thức mang đầy tính linh thiêng là “dẫn” các trò về âm... một phần quan trọng của lễ được biết đến là “lễ đi âm”.

Đây là phần lễ đặc biệt được mong đợi và tạo nên sự tò mò vì tại đây, bạn sẽ chứng kiến những hiện tượng có vẻ như 'kỳ bí' và mang đầy yếu tố tâm linh.

Ngay sau khi hoàn thành lễ và đạt được sự cân bằng âm dương, các thầy sẽ hướng dẫn học trò nằm thẳng và đeo mặt nạ cùng cầm đôi đũa. Các thầy sẽ đi 3 vòng quanh, đồng thời thực hiện nghi lễ và loại bỏ mặt nạ. Tiếp theo, từng thầy sẽ tiếp cận từng học trò, uống một ngụm nước chè và phun vào bụng, vỗ nhẹ vào ngực trước khi giúp họ ngồi trở lại ghế.

Kết thúc lễ, thầy trưởng sẽ dẫn học trò lên Tồ sên (Thiên đình) để nhận dấu ấn của Ngọc Hoàng và chính thức ra mắt cõi âm.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ là một tượng điệu văn hóa của dân tộc Dao Đỏ, mang đậm giá trị nhân văn, có ý nghĩa giáo dục về truyền thống, giúp con người nhận thức đúng đắn về nhân cách, đạo đức, trách nhiệm đối với gia đình và xã hội. Đồng thời, thể hiện rõ nét bản sắc văn hóa độc đáo của người dân tộc, nghi lễ giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của người Dao Đỏ, góp phần tô điểm cho bức tranh văn hóa cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam thêm đa dạng và lung linh sắc màu.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ: Một tác phẩm văn hóa tinh tế