Khám phá nghệ thuật làm gốm tại Làng gốm Bàu Trúc mà không cần sử dụng bàn xoay

Ninh Thuận là vùng đất ven biển nhiều nắng gió. Người dân ở đây thường rất bền bỉ và chịu khó, đặc biệt là người Chăm. Dân tộc này vẫn giữ được những đặc điểm đó trong tính cách, thể hiện rõ trong đời sống của các làng nghề. Và một trong số đó là làng gốm Bàu Trúc.

Một cái nhìn tổng quan về Làng gốm Bàu Trúc

1.1 Bàu Trúc nằm ở đâu?

Ninh Thuận là điểm tập trung đông đúc của người Chăm. Họ thường sinh sống ở các làng và thường cùng nhau thực hiện các nghề truyền thống để bảo tồn và phát triển văn hóa. Làng gốm Bàu Trúc là một trong những địa điểm như vậy.

Bên cạnh Làng dệt Mỹ Nghiệp và Làng thuốc Phước Nhơn, Làng gốm Bàu Trúc cũng là một trong ba làng nghề nổi tiếng ở Ninh Thuận, giữ gìn những giá trị văn hóa độc đáo của người Chăm.

Dọc theo Quốc lộ 1A từ Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm đi về phía Nam, bạn sẽ đến Làng gốm Bàu Trúc tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Bình Thuận (cách Bảo tàng Ninh Thuận khoảng 12 km). Nơi này nằm đối diện với Làng dệt Mỹ Nghiệp, là nơi sinh sống chính của cộng đồng người Chăm tại Ninh Thuận.

Khi nhắc đến nghề gốm, chúng ta thường nghĩ đến Bát Tràng ở Hà Nội, Minh Long ở Bình Dương hay Thanh Hà ở Quảng Nam. Đó là những làng gốm nổi tiếng về chất lượng sản phẩm và sức hút du lịch. Ngược lại, Làng gốm Bàu Trúc nằm yên bình trong cộng đồng người Chăm. Dù không đông đúc nhưng vẫn giữ được những nét đặc trưng trong văn hóa Chăm.

Các sản phẩm từ Làng gốm Bàu Trúc có vẻ đơn giản và chân thành, phản ánh tính cách hiền lành của người Chăm

Các nghệ nhân ở đây tận tâm bảo tồn và phát triển sản phẩm gốm như cách họ bảo tồn văn hóa dân tộc

Các chiếc chum ở Làng Bàu Trúc được chăm sóc kỹ lưỡng dưới ánh nắng để tạo ra sản phẩm chất lượng

Ý nghĩa đằng sau tên gọi Bàu Trúc

Bàu Trúc được đặt tên theo cảnh quan tự nhiên của làng. “Bàu” là một vùng nước đọng rộng lớn, thường hình thành một cách tự nhiên, không do con người tạo ra. Trong làng, có một cái bàu nước lớn, đặc biệt trong mùa mưa khi nước dâng cao, xung quanh có nhiều bụi trúc. Vì thế, làng gọi là Bàu Trúc.

Nguyên liệu làm gốm Bàu Trúc

Gốm Bàu Trúc thường được làm từ đất sét và cát mịn, được lấy từ ruộng lúa ven sông Quao. Để lấy đất sét, người dân phải đào sâu ba lớp đất trên bề mặt.

Sau khi đào, đất sét được phơi khô, đập vỡ và nhồi với nước để tạo độ dẻo. Nghệ nhân sau đó trộn đất sét với cát mịn để tạo thành nguyên liệu hoàn chỉnh cho sản phẩm gốm, tỷ lệ này phụ thuộc vào kích thước và mục đích sử dụng của sản phẩm.

Qua bao tháng năm, nghề gốm vẫn là biểu tượng của lòng yêu thương của đất mẹ, nuôi dưỡng con cháu qua nhiều thế hệ. Dù đất mẹ được đào xới và khai thác, nhưng vẫn sinh sôi, cung cấp nguyên liệu cho những mảnh gốm đặc biệt.

Đặc điểm độc đáo trong nghệ thuật làm gốm của người Chăm ở làng Bàu Trúc

2.1 Phương pháp làm gốm không cần bàn xoay

Sự khác biệt của nghệ thuật làm gốm tại làng Bàu Trúc chính là việc không sử dụng bàn xoay. Điều này làm cho người nghệ nhân phải di chuyển nhiều hơn và phải nặn gốm bằng tay, tạo ra những sản phẩm độc đáo và đẹp mắt.

Gốm ở làng Bàu Trúc không sử dụng bàn xoay vì đặc tính của đất sét ở đây. Đất sét dính chặt vào bàn xoay, do đó người nghệ nhân phải sử dụng phương pháp truyền thống là nặn bằng tay.

Các sản phẩm gốm được làm bằng tay tại làng Bàu Trúc đều chứa đựng rất nhiều công sức và tinh thần cẩn trọng của người dân. Việc làm gốm mà không sử dụng bàn xoay là một thách thức lớn đối với những nghệ nhân làm gốm. Điều này đòi hỏi họ phải có sự khéo léo, kiên nhẫn và bền bỉ trong quá trình chế tác và bảo tồn văn hóa gốm của dân tộc.

Gốm ở làng Bàu Trúc được nặn bằng tay mà không sử dụng bàn xoay

Hoa văn trên gốm là những hình ảnh đơn giản, thường gặp trong cuộc sống hàng ngày

Một chiếc bình gốm vừa mới được nung trong 'lò nung lộ thiên'. Ảnh: Vietnamnet