Khám phá ngôi nhà của vị vua Minh Mạng tại Sài Gòn

Bảo tàng chứng tích chiến tranh (quận 3) - nơi sinh của vua Minh Mạng vào năm 1791 khi chúa Nguyễn Ánh đang bị quân Tây Sơn truy đuổi.

Trải nghiệm hành trình đến nơi vua Minh Mạng ra đời

Theo sách Biên niên sử Phật giáo Gia Định – Sài Gòn 1600-1992, chùa Khải Tường được xây dựng từ năm 1744 bởi Thiền sư Phật Linh – Ý Nhạc tại ấp Tân Lộc, huyện Bình Dương.

Khám phá lịch sử của chùa Khải Tường và chùa Từ Ân gần đó, 2 ngôi chùa cổ nổi tiếng của Sài Gòn, là nơi vua Gia Long từng ẩn náu quân Tây Sơn, và chính là nơi hoàng tử Đảm (vua Minh Mạng) ra đời.

Năm 1788, Nguyễn Ánh tái chiếm Gia Định từ tay Tây Sơn, đặt nền móng cho việc xây dựng thành phố Sài Gòn thành trung tâm chính trị của triều Nguyễn.

Sau hai năm, khi Gia Định mới được xây dựng, hoàng gia và quan lại ở đây phải tạm trú tại hai ngôi chùa lớn gần nhau là chùa Từ Ân và chùa Khải Tường. Vào ngày 25/5/1791, Nguyễn Phúc Đảm – hoàng tử và sau này là vua Minh Mạng – đã chào đời tại chùa Khải Tường.

Năm 1802, khi trở thành vua, Gia Long đã trùng tu lại hai ngôi chùa này. Nhằm bày tỏ lòng biết ơn và che chở, vua đã dâng cúng tượng Phật A-Di-Đà cao 2,5 mét, làm từ gỗ mít vàng son, trên tòa sen.

Sách Lược Khảo Phật giáo sử Việt Nam của Vân Thanh ghi nhận: “Chùa Khải Tường, tọa lạc tại Thôn Hoạt Lột, huyện Bình Dương, được xây dựng vào năm 1791, hiện nay là Trường Đại Học Y Khoa cũ, đường Trần Quý Cáp, do Nguyễn Vương Phúc Ánh sáng lập để ghi nhận nơi sinh của Hoàng tử Đảm (hay Đảm, sau này là vua Minh Mạng)”.

Nhà nghiên cứu Vương Hồng Sển cũng ghi lại trong sách Sài Gòn năm xưa: “Chùa này là nơi hoàng tử Đảm (sau này là vua Minh Mạng) ra đời vào năm 1791, trong lúc tránh nạn Bình Tây Sơn. Vào năm 1804, vua Gia Long tặng chùa một cốt Phật Thích Ca lớn, làm từ gỗ mít vàng tinh xảo để tạ ơn Phật đã che chở mấy năm bôn ba”.

Sau khi Gia Long qua đời vào năm 1820, Minh Mạng lên ngôi vua. Năm 1832, sau khi tìm được địa chỉ nơi cha mẹ từng sống và nơi sinh ra mình, vua Minh Mạng đã trùng tu lại chùa và đổi tên thành Quốc Ấn Khải Tường. Đồng thời, vua cũng ban phước cho “mộ sư đến ở, cấp ruộng tự điền” để tổ chức lễ tiết hàng năm (Khải Tường tượng trưng cho điều tốt lành. Đây là nơi vua sinh ra, là nơi được phúc phát phúc lâu dài và rộng lớn). Chùa Từ Ân cũng được ban Sắc Tứ Từ Ân.

Chùa Quốc Ấn Khải Tường bao gồm lầu chuông ba gian hai chái từ bên ngoài, điện Phật ba gian, hai hành lang dài nối với Tăng xá và nhà ăn ba gian hai chái. Sau khi hoàn thành, chùa đã tiếp đón hai mươi nhà sư, được trang bị đất ruộng để tổ chức các nghi lễ hàng năm. Với sự hướng dẫn của các Cao Tăng Trụ trì, chùa trở thành biểu tượng của Phật giáo, ảnh hưởng lớn đến cộng đồng Phật tử ở khắp Nam kỳ.

Vào năm 1859, quân Pháp xâm lược Gia Định, chiếm đóng chùa Khải Tường và nhiều ngôi chùa khác như Từ Ân, Kim Chương, Kiểng Phước, Mai Sơn… để thành lập phòng tuyến quân sự chống lại người Việt.

Chùa Khải Tường, dưới sự chỉ huy của đại úy thủy quân lục chiến Pháp Barbé, bị cưỡng bức và quân Pháp đem tượng Phật ra khỏi chùa. Ngày 7/12/1860, quân Việt tiến hành phục kích giết chết Barbé trên đường từ chùa Khải Tường đến đền Hiển Trung.

Theo nhà văn Sơn Nam, khoảng năm 1867 chùa Khải Tường trở thành trường sư phạm nam. Sau 13 năm, chùa bị tháo dỡ và trường chuyển sang trường Chasseloup Laubat mới xây vào khoảng năm 1877.

Khi chùa bị tháo dỡ, tấm hoành phi “Quốc ân Khải Tường tự” được chuyển sang chùa Từ Ân, còn tượng Phật A-Di-Đà được trưng bày tại Viện bảo tàng Quốc gia Sài Gòn (nay là Bảo tàng Lịch sử Việt Nam – TP.HCM).

Sau này, trên nền đất của chùa bỏ hoang này, người Pháp xây dựng một dinh thự dành cho quan chức trong bộ máy cai trị. Trước năm 1963, nó được sử dụng làm Trường Đại học Y dược, sau đó là nơi trú đóng của các cố vấn quân sự sau khi chế độ của Tổng thống Ngô Đình Diệm bị lật đổ. Sau năm 1975, nơi này trở thành Bảo tàng Chứng tích chiến tranh.

Theo Doanh Nhân Sài Gòn

***

Tham khảo: Hướng dẫn du lịch trên Mytour