Khám phá nguyên do khiến bé gái dậy thì sớm và biện pháp phòng ngừa

1. Dậy thì sớm ở bé gái là gì?

Dậy thì là giai đoạn đánh dấu sự phát triển của trẻ về cả mặt thể chất và tâm lý. Trong trường hợp dậy thì sớm, trẻ bắt đầu có những biến đổi về đặc tính sinh dục ở độ tuổi sớm hơn so với bình thường. Bé gái có dấu hiệu dậy thì trước 8 tuổi hoặc kinh nguyệt trước 9 tuổi sẽ được chẩn đoán là dậy thì sớm. Tuy nhiên, phụ huynh cần phân biệt sự khác biệt này với rối loạn vú phát triển sớm ở trẻ.

Hiện tượng dậy thì sớm ở các bé gái đang trở nên phổ biến hơn

Tuổi dậy thì ở bé gái đang ngày càng trở nên sớm hơn và là nguồn lo lắng của nhiều phụ huynh. Đa số trẻ dậy thì sớm thường có chiều cao hạn chế khi trưởng thành và gặp nhiều vấn đề đi kèm.

Khi bước vào giai đoạn dậy thì trước bạn bè, trẻ thường trải qua tâm lý e ngại, lo lắng, ảnh hưởng đến khả năng học tập. Một số bé dậy thì nhưng chưa được giáo dục về giới tính có thể gặp nguy cơ bị lạm dụng tình dục.

2. Các nguyên nhân gây ra dậy thì sớm ở bé gái

Theo các bác sĩ, dậy thì sớm chỉ là sự phát triển và trưởng thành xảy ra trước và sớm hơn so với độ tuổi tiêu chuẩn. Thường thì quá trình dậy thì ở trẻ không có nhiều khác biệt so với những trẻ dậy thì đúng tuổi.

Tuy nhiên, bố mẹ cũng không nên lơ là trước những dấu hiệu ở trẻ vì đôi khi chúng có thể liên quan đến các bệnh lý khác. Những bệnh này có thể gây biến đổi về cả mặt thể chất lẫn tâm lý ở trẻ, đặc biệt là sự rối loạn của bộ phận sinh dục. Vì vậy, các bác sĩ phân loại dậy thì trước tuổi thành hai loại.

2.1. Dậy thì trung ương

Dậy thì trung ương xuất hiện do nồng độ GnRH trong cơ thể bé gái tăng cao, làm cho việc bài tiết hormone sinh dục vượt quá mức bình thường. Tuy nhiên, đến thời điểm này, hầu hết các trường hợp này thường khó xác định lý do. Có một số trẻ có thể dậy thì sớm do những nguyên nhân sau:

• Hệ thống thần kinh trung ương xuất hiện khối u: có thể là khối u ở tủy sống hoặc trong não.

Dậy thì do các bất thường bẩm sinh liên quan đến não bộ

• Não bộ có thể có các bất thường từ khi sinh ra, như Hamartoma, não úng thủy.

• Trẻ mắc bệnh nhiễm phóng xạ ở tủy sống hoặc não.

• Não hoặc tủy sống bị tổn thương, thường do các tác động cơ học.

• Bệnh di truyền có thể gây ra các vấn đề về màu da, xương và hoạt động của nội tiết tố. Ví dụ như hội chứng McCune-Albright.

• Suy giáp: khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone cho cơ thể.

• Tăng tuyến sản thượng thận: một rối loạn hormone do tuyến thượng thận bị ảnh hưởng. 

2.2. Dậy thì sớm ngoại vi

Trường hợp này thường ít gặp hơn và chủ yếu do sự tăng cao nồng độ hormone sinh dục. Một số bệnh lý cũng có thể tăng sản xuất estrogen, như tuyến yên hoặc u nang buồng trứng. Có những trường hợp hiếm gặp do những nguyên nhân khác như:

• Tác động của môi trường: nghiên cứu chỉ ra rằng, dẫn chất Phtalat ở bé gái có thể gây dậy thì sớm. Những chất này thường xuất hiện trong đồ chơi, chai, bình sữa,... 

Dẫn chất Phtalat gây ra hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ

• Trẻ em tiêu thụ quá nhiều sữa bò hoặc các sản phẩm chế biến từ sữa bò, hoặc tiêu thụ quá nhiều thịt gà, thịt heo chứa hàm lượng hormone tăng trưởng cao. Nhiều trang trại áp dụng hormone tăng trưởng để kích thích sự phát triển của động vật chăn nuôi vì lợi ích kinh tế.

3. Các dấu hiệu nhận biết dậy thì sớm ở bé gái

Với tình trạng dậy thì sớm trở nên phổ biến ở trẻ, nhiều phụ huynh cảm thấy lo lắng và muốn biết thêm về các dấu hiệu để hỗ trợ con trẻ. Theo các bác sĩ, dấu hiệu dậy thì bao gồm sự phát triển nhanh chóng của cơ bắp và xương, làm thay đổi chiều cao và cân nặng của trẻ. Giai đoạn này cũng đánh dấu sự phát triển về khả năng sinh sản ở bé gái.

Thực tế, phụ huynh có thể theo dõi sự phát triển cơ thể của trẻ và nhận biết dấu hiệu dậy thì dựa trên việc mọc lông mu, sự phát triển của âm vật và ngực. Nhiều người cho rằng sự dậy thì bắt đầu khi trẻ có kinh nguyệt. Tuy nhiên, đó là một quan điểm sai lầm vì các biến đổi cơ thể có thể xuất hiện trước khi có kinh khoảng từ 1 năm đến 1 năm rưỡi. 

Ngực phát triển là dấu hiệu dễ nhận biết ở bé gái

Qua quan sát thông thường, bố mẹ cũng có thể nhận ra sự tăng chiều cao và cân nặng của trẻ diễn ra nhanh hơn so với bình thường. Tuy nhiên, ở trẻ dậy thì sớm, quá trình tăng chiều cao thường diễn ra sớm và kết thúc cũng nhanh hơn so với các bạn cùng trang lứa. Mặc dù trong giai đoạn dậy thì, trẻ có thể cao hơn nhưng khi trưởng thành, chiều cao của họ thường bị hạn chế hơn. 

4. Các biện pháp phòng ngừa dậy thì sớm cho trẻ

Mặc dù việc ngăn chặn dậy thì sớm cho con trẻ không phải lúc nào cũng thành công như mong đợi. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh vẫn nên tìm kiếm các giải pháp giúp giảm thiểu khả năng dậy thì xảy ra quá sớm. Dưới đây là một số gợi ý mà cha mẹ có thể tham khảo:

• Cung cấp bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, đồng thời đảm bảo cân đối. Tránh trẻ thừa cân hoặc béo phì.

Không nên để trẻ trở nên thừa cân hoặc béo phì

• Loại bỏ hoặc hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa hormone cao cho trẻ.

• Không cho trẻ sử dụng các thực phẩm, sản phẩm chăm sóc sức khỏe hoặc thuốc hỗ trợ sức khỏe sinh sản dành cho người trưởng thành.

• Nếu trẻ mắc các bệnh liên quan đến nội tiết, cần thăm khám và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

• Hạn chế tiếp xúc của trẻ với các thiết bị điện tử, máy móc có khả năng phát xạ hoặc tạo ra từ trường mạnh.

Dựa trên những chia sẻ trên đây, các bậc phụ huynh nắm vững hơn về một số nguyên nhân thường gây ra tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Mong rằng, họ sẽ tiếp tục hỗ trợ và bảo vệ sức khỏe của con cái, từ đó giảm thiểu nguy cơ dậy thì quá sớm. Đồng thời, giúp trẻ hiểu rõ hơn về giới tính một cách phù hợp với độ tuổi của mình.