Buzz
Thuyết minh về làng tơ Cổ Chất - Mẫu tham khảo số 1
“Cô ơi, thắt vải lưng xanh,”
Nếu có dịp về Nam Định, xin hãy ghé thăm cùng tôi.
Nam Định nổi tiếng với bến Đò Chè
Tại đây có tàu Ngô Khách và nghề ươm tơ.
Mỗi khi nghe câu thơ này, tôi không khỏi xúc động, nhớ về sắc vàng rực rỡ của tơ làng Cổ Chất. Dù thời gian đã trôi qua, làng vẫn gìn giữ truyền thống lâu đời, trở thành một trong những làng nghề nổi tiếng tại vùng Thành Nam với tên gọi Làng Tơ Cổ Chất.
Cổ Chất nằm yên bình tại xã Phương Đình, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định. Từ trung tâm thành phố, chỉ cần đi theo quốc lộ 21 hoặc dọc sông Hồng khoảng 20km về phía Đông Nam, bạn sẽ bước vào không gian đậm chất truyền thống của đồng bằng Bắc Bộ - đó chính là làng Tơ Cổ Chất. Ngôi làng này thơ mộng, hiền hòa, bên dòng sông Ninh dịu êm.
Lịch sử đã ghi dấu làng với nghề trồng dâu, nuôi tằm và dệt lụa. Mặc dù không ai nhớ rõ nghề này bắt đầu từ khi nào, nhưng theo các bậc cao niên, vào đầu thế kỷ XX, người Pháp đã xây dựng một nhà máy ươm tơ tại làng Cổ Chất để khai thác lao động và lợi thế vùng dâu tằm ven sông Ninh. Năm 1942, ông Phạm Ruân, một người con của làng, đã đưa tơ tới Hà Nội tham gia cuộc thi và nhận danh hiệu 'Cửu phẩm công nghệ' từ Phủ Thủ Hiến Bắc Kỳ, từ đó, tơ Cổ Chất trở nên nổi tiếng.
Nhìn lại quá khứ, các bậc cao niên trong làng vẫn nhớ rõ thời kỳ huy hoàng của làng. Thương nhân từ khắp nơi đã đến để mua tơ lụa, rồi đưa chúng về bến Đò Chè, một cảng sầm uất của Nam Định trước năm 1945.
Hiện nay, làng Cổ Chất có khoảng 500 hộ dân chuyên nghề ươm tơ. Sợi tơ nơi đây nổi tiếng với chất lượng vượt trội, sợi mảnh và mềm mại, với màu sắc rực rỡ. Người dân ươm cả tơ vàng và tơ trắng, sử dụng kén tằm được tuyển chọn từ các tỉnh lân cận như Thanh Hóa, Hà Nam, và Thái Bình. Khi đặt chân đến làng, bạn sẽ thấy sợi tơ vàng và trắng phơi trên những thanh tre khắp nơi. Dưới ánh nắng mặt trời, tơ vàng lấp lánh, tạo nên cảnh tượng tuyệt đẹp. Công nghệ đã tiến bộ, và sản phẩm của làng Cổ Chất giờ đây được sản xuất bằng cả phương pháp thủ công lẫn máy móc, mang đến những sản phẩm tơ đa dạng và chất lượng.
Khi vào xưởng kéo tơ, bạn sẽ ngạc nhiên bởi làn khói mờ mịt từ nồi luộc kén. Đằng sau lớp khói là hình ảnh những người phụ nữ chăm chỉ đưa kén tằm vào nồi và khuấy đều bằng đôi tay khéo léo. Một chút sau, sợi tơ bắt đầu xuất hiện và được kéo thành những sợi tơ vàng và trắng.
Đi dạo quanh làng, bạn sẽ thấy Vạn Cổ Hương và chùa Phổ Quang, được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa của làng Cổ Chất. Đây là những công trình được Bộ Văn hóa bảo tồn. Ngoài ra, bạn còn có thể nghe những câu chuyện thú vị về các di tích này.
Trong làng có một chùa thờ Phật và đền thờ bốn vị Thánh tổ đã góp công xây dựng làng Cổ Chất. Hằng năm vào ngày mồng 6 tháng 3 âm lịch, cả làng tổ chức lễ hội dâng hương, đón tiếp du khách từ khắp nơi. Người dân cũng tổ chức các trò chơi dân gian để mở đầu mùa tơ vàng mới, mùa lúa bội thu và cầu chúc cho cuộc sống thịnh vượng và an khang.
Làng Tơ Cổ Chất đã từ lâu trở thành biểu tượng của nghề truyền thống ở Nam Định, là nguồn cung cấp những sợi tơ tằm nổi tiếng trên toàn quốc. Những sợi tơ này, nhờ bàn tay khéo léo của các nghệ nhân làng Cổ Chất, đã đi khắp nơi, trở thành nguyên liệu cho những bộ trang phục tinh tế. Tơ Cổ Chất không chỉ là nguồn kinh tế quan trọng của làng, mà còn là di sản văn hóa đáng tự hào. Khi thăm làng, bạn sẽ được gặp gỡ những người dân chân thành, hiền hòa, gắn bó với nghề ươm tơ, dệt lụa, và thưởng thức những cảnh sắc tuyệt đẹp.
Dù trải qua bao biến động của lịch sử, từ quá khứ đến hiện tại, Làng Tơ Cổ Chất vẫn giữ vững vị trí trong lòng các thế hệ hiện tại và tương lai.
Thuyết minh về làng tơ Cổ Chất - Mẫu số 2
Trải qua nhiều thế kỷ, nghề ươm tơ ở làng Cổ Chất (xã Phương Đình, huyện Trực Ninh, Nam Định) đã trở thành một phần không thể thiếu trong câu chuyện của vùng đất này. Chỉ cách thành phố Nam Định khoảng 20 km về phía Đông Nam, hành trình đến làng dệt lụa Cổ Chất là một trải nghiệm đáng giá cho du khách khám phá.
Với lịch sử hàng trăm năm, Cổ Chất đã đồng hành cùng nghề dâu tằm, trở thành một làng nghề nổi tiếng, nơi mỗi gia đình như một cơ sở ươm tơ. Người dân Cổ Chất nổi tiếng với phong thái nhã nhặn, chăm chỉ bên những nong dâu và nong tằm, nuôi kén.
Ngày xưa, nghề dâu tằm ở Cổ Chất còn rất đơn giản, với việc người dân sử dụng tơ tằm để đánh bắt cá trên sông. Theo thời gian, họ đã cải tiến kỹ thuật để dệt lụa, biến Cổ Chất thành một làng nghề tơ tằm danh tiếng như hiện nay.
Sắc màu và hương thơm của làng Cổ Chất được ẩn chứa trong từng bó tơ vàng, tơ trắng phơi trên những thanh tre. Trong các xưởng kéo tơ, hình ảnh những bà, những chị làm việc chăm chỉ giữa làn khói từ nồi luộc kén là rất quen thuộc. Kén tằm được đưa vào bàn kéo sợi, sau đó sợi tơ chui qua lỗ nhỏ và quấn vào guồng quay. Từ đây, những bó tơ trắng và vàng được dệt thành những bộ trang phục mềm mại, làm nổi bật vẻ đẹp của người con gái Việt.
Làng Cổ Chất không chỉ sản xuất tơ trắng mà còn cả tơ vàng, được nhập từ các vùng lân cận hoặc xa hơn như Thanh Hóa, Hà Nam, và Thái Bình. Sau khoảng 20-25 ngày, kén tằm trưởng thành có thể được sử dụng để kéo sợi. Tơ sau khi phơi khô sẽ được phân loại và đưa đến các xưởng dệt hoặc xuất khẩu sang Lào, Thái Lan, hoặc Campuchia. Đặc biệt, con nhộng sau khi tuốt kén cũng trở thành món ăn ngon và bổ dưỡng, đóng góp một phần thu nhập quan trọng cho làng.
Lịch sử nghề tơ tằm ở Cổ Chất đã bắt đầu từ thời Trần và phát triển mạnh mẽ tại thôn Cự Trữ nhờ vào vùng đất màu mỡ bên sông Ninh Cơ. Ngoài nghề dệt, thôn Cổ Chất còn phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm và kéo sợi, cung cấp nguyên liệu quý giá cho ngành dệt. Vùng đất này đã được tặng một tấm áo lụa từ Bác Hồ, biểu trưng cho sự tinh hoa của nghề làm tơ ở Cổ Chất.
Mặc dù trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, nghề tơ tằm ở Cổ Chất vẫn duy trì và phát triển mạnh mẽ. Tơ lụa Cổ Chất có thể được sản xuất bằng tay hoặc bằng máy, với chất lượng luôn xuất sắc. Sợi tơ mảnh mai, mềm mại nhưng bền chắc và có màu sắc rực rỡ. Ngày nay, người già trong làng vẫn làm tơ bằng phương pháp thủ công như một phần của truyền thống, trong khi thế hệ trẻ đầu tư vào công nghệ và xây dựng xưởng sản xuất để nâng cao năng suất.
Hiện tại, Cổ Chất sở hữu hơn 800 khung dệt, 50 máy xe và 180 bếp ươm tơ, tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 1.500 người, mang lại thu nhập đáng kể. Đây không chỉ là nguồn thu nhập quan trọng mà còn là niềm tự hào của cư dân địa phương và của cả vùng Nam Định. Các sản phẩm như khăn ăn, khăn tắm, khăn trải bàn, thổ cẩm, màn tuyn và băng gạc y tế đều được sản xuất tại làng Cổ Chất để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.
Quá trình làm tơ tằm truyền thống, từ khi tằm ăn lá dâu đến khi hình thành kén và kéo sợi, kéo dài hơn 30 ngày. Tơ sau khi kéo được cuốn vào ống và phơi khô, sẵn sàng để sử dụng. Cổ Chất không chỉ đóng góp vào thu nhập của nhiều gia đình trong làng mà còn là minh chứng cho sự bền bỉ của một nghề truyền thống quý báu của địa phương.
Làng dệt Cổ Chất là nguồn cảm hứng về nghệ thuật làm tơ và sự tinh xảo của tơ lụa. Khi đến thăm làng, du khách có cơ hội chứng kiến các thợ thủ công ươm tơ, kéo kén và dệt lụa trên những khung cửi gỗ truyền thống. Họ cũng có thể tham quan các hoạt động chăn tằm và tạo sợi tơ độc đáo. Sản phẩm từ làng nghề Cổ Chất không chỉ là quà lưu niệm lý tưởng cho du khách mà còn là niềm tự hào của người dân Nam Định và cả đất nước.
