Khám phá những điều kỳ thú về vượn cáo – Biểu tượng độc đáo của Madagascar

Vượn cáo (Lemur) là loài động vật đặc trưng của Madagascar, một hòn đảo nhỏ ở Đông Phi, hiện đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng theo danh sách Sách Đỏ. Loài vật này nổi bật với ngoại hình đặc biệt, cơ thể nhỏ nhắn nhưng lại rất nhanh nhẹn và linh hoạt. Ngoài ra, vượn cáo còn sở hữu những tính cách và hành vi cực kỳ thú vị.

Mytour – khám phá thế giới động vật kỳ thú cùng chúng tôi.

Vượn cáo – loài động vật biểu tượng của Madagascar. @Shutterstock

Chi tiết thú vị về loài vượn cáo

Giới thiệu về loài vượn cáo – biểu tượng của Madagascar

Vượn cáo (Lemuroidea) là loài động vật có vú thuộc họ linh trưởng, được chia thành 8 họ, 15 chi và khoảng 100 loài. Loài này có nhiều điểm chung với các nhóm linh trưởng khác, ngoại trừ loài khỉ người (Apes) và khỉ (Monkeys). Tên gọi “lemur” trong tiếng Latin có nghĩa là “linh hồn” hoặc “bóng ma”.

Vượn cáo là một trong những nhóm linh trưởng cổ xưa nhất trên Trái Đất, xuất hiện từ khoảng 70 triệu năm trước, lâu trước khi loài người ra đời. Vào thời kỳ đó, các loài vượn cáo và khủng long chính là những sinh vật thống trị trên lục địa châu Phi.

Vượn cáo sống chủ yếu trên cây và có chế độ ăn bao gồm hoa, lá và trái cây. @Shutterstock

Hiện nay, vượn cáo sinh sống chủ yếu tại Madagascar, một hòn đảo đặc biệt nằm ở phía Đông châu Phi, nơi chúng được coi là báu vật của quốc gia này. Chúng có thể tồn tại ở nhiều môi trường khác nhau, từ rừng lá rộng đến rừng ngập mặn. Tuy nhiên, việc phá rừng đã khiến số lượng vượn cáo ngày càng giảm và trở thành loài động vật đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Chúng chủ yếu sống trên cây và hoạt động về đêm, với chế độ ăn đa dạng gồm lá, hoa, trái cây, côn trùng, vỏ cây và nhựa cây.

Các loài vượn cáo phổ biến

Trên thế giới hiện có khoảng 100 loài vượn cáo còn tồn tại, trong đó một số loài nổi bật như sau:

Vượn cáo đuôi vòng (tên khoa học: Lemur Catta) là loài linh trưởng mũi ướt thuộc họ Lemuridae, duy nhất trong chi Lemur. Điểm nổi bật của chúng là chiếc đuôi dài cong hình vòng cung đặc trưng. Vượn cáo đuôi vòng được xem là một trong những loài linh trưởng thông minh nhất trên đảo Madagascar và hiện đang nằm trong nhóm nguy cấp theo Sách Đỏ.

Chiếc đuôi cong hình vòng cung đặc trưng là đặc điểm nhận diện dễ dàng nhất của loài vượn cáo này. @Shutterstock

Lemur Catta dễ dàng sinh sản trong môi trường nuôi nhốt và có số lượng lớn nhất trong các loài vượn cáo. Hiện có khoảng 2.000 cá thể Lemur Catta sống tại các vườn thú. Tuổi thọ trung bình của chúng là từ 16 đến 19 năm trong tự nhiên, và có thể sống lên tới 27 năm khi sống trong điều kiện nuôi nhốt.

Indri là loài vượn cáo lớn nhất, đồng thời là loài linh trưởng Strepsirrhini lớn nhất còn tồn tại. Chúng sống thành các nhóm nhỏ từ 10 cá thể, chủ yếu ở các khu rừng nhiệt đới phía đông bắc Madagascar. Về ngoại hình, vượn cáo Indri sở hữu bộ lông đặc biệt với màu đen và trắng, bờm dài và đuôi rất ngắn.

Vượn cáo Indri có thân hình to lớn và bộ lông đặc trưng màu đen trắng. @Shutterstock

Vượn cáo chuột Berthe là loài linh trưởng nhỏ nhất trên hành tinh, được đặt tên theo một nhà bảo tồn thiên nhiên người Madagascar. Chúng có bộ lông màu nâu vàng, với vằn đen chạy dọc giữa lưng và đuôi ngắn màu hung.

Vượn cáo chuột Berthe, loài linh trưởng nhỏ nhất thế giới. @Shutterstock

Vượn cáo cổ khoang đỏ thuộc họ Lemuridae, bộ linh trưởng, và hiện đang nằm trong danh sách các loài động vật nguy cấp. Chúng có bộ lông dày màu đỏ gỉ sắt, chân, tay và đuôi màu đen, và một chỏm lông nhỏ màu trắng trên đỉnh đầu.

Đặc điểm ngoại hình của vượn cáo

Vượn cáo có kích thước cơ thể nhỏ gọn, mũi nhọn và đôi mắt to tròn. Loài vượn cáo chuột Berthe, loài nhỏ nhất, chỉ nặng khoảng 30g. Ngược lại, vượn cáo Indri, loài lớn nhất, có trọng lượng từ 6 đến 9,5kg, tương đương với trọng lượng của một đứa trẻ.

Dù có ngoại hình nhỏ bé, vượn cáo lại cực kỳ nhanh nhẹn và hoạt bát. @Shutterstock

Thú vị hơn, theo các nghiên cứu khảo cổ học, loài vượn cáo đã tuyệt chủng Megaladapis Edwardsi ở Madagascar từng có trọng lượng lên đến 85kg, tương đương với một con khỉ đột. Đặc biệt, loài này còn sở hữu đôi mắt màu xanh dương – một đặc điểm hiếm gặp trong thế giới linh trưởng, nổi bật nhất là loài vượn cáo đen mắt xanh Sclater.

Tập tính đặc trưng của vượn cáo

Vượn cáo là loài động vật với nhiều thói quen thú vị, dưới đây là một số ví dụ điển hình:

Vượn cáo

Dù con cái thống trị trong bầy, vượn cáo lại sống theo chế độ đa thê. Mỗi nhóm vượn cáo thường có nhiều cá thể thuộc cả hai giới tính, với một con đực alpha chịu trách nhiệm giao phối với phần lớn con cái, kể cả con cái thủ lĩnh. Trong mùa sinh sản, các con đực sẽ giao đấu quyết liệt để giành quyền giao phối, và điều đặc biệt là cả đực lẫn cái đều tham gia vào cuộc chiến này.

Trong mùa sinh sản, những con đực vượn cáo sẽ chà xát tuyến mùi trên cổ tay và đuôi để phát ra một mùi hương quyến rũ con cái. Đây là hành vi “tán tỉnh hóa học” với mùi hương tựa trái cây, được tạo ra từ ba hợp chất pheromone: 12-methyl tridecanal, aldehyd-dodecanal, và tetradecanal.

Chúng sử dụng mùi hương không chỉ để thu hút bạn tình mà còn để xác định ranh giới lãnh thổ của mình. @Shutterstock

Những con vượn cáo đực khi đạt độ tuổi trưởng thành sinh dục sẽ tiết ra nhiều pheromone hơn. Điều này xảy ra do sự suy giảm chức năng sản xuất testosterone ở những cá thể vượn cáo lớn tuổi.

Mùi hương không chỉ có tác dụng thu hút bạn tình mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh dấu lãnh thổ và giao tiếp giữa các cá thể. Khi có xung đột lãnh thổ, vượn cáo sẽ dùng mùi hương để tấn công đối thủ. Trận chiến chỉ kết thúc khi một trong hai bên chấp nhận thua cuộc và rút lui.

Vượn cáo đóng một vai trò không thể thiếu trong việc phát tán hạt giống và phấn hoa. Dù không có ý thức làm việc này, nhưng trong quá trình tìm kiếm thức ăn, phấn hoa và hạt giống thường xuyên dính vào lông của chúng. Khi di chuyển, chúng vô tình phát tán chúng ra khắp nơi.

Các vườn thú tại Việt Nam đang tham gia bảo tồn loài vượn cáo

Hiện tại, chỉ có hai vườn thú tại Việt Nam đang tham gia vào công tác bảo tồn loài vượn cáo. Nếu bạn muốn chiêm ngưỡng loài động vật quý hiếm này, có thể ghé thăm những địa điểm sau.

1. Vườn King’s - VinWonders Nha Trang

King’s Garden, hay còn gọi là Vườn Quý Vương, là vườn thú mở đầu tiên và duy nhất tại Nha Trang, trực thuộc VinWonders Nha Trang. Với diện tích lên đến 50.000m2, nơi đây là nơi sinh sống của hàng trăm loài động thực vật, trong đó có những loài quý hiếm như hổ Bengal, báo hoa mai, vượn má vàng, khỉ mặt đỏ… Đặc biệt, King’s Garden còn là nơi bảo tồn loài vượn cáo trắng đen – một loài động vật đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng (CR) trong Sách Đỏ.

Loài vượn cáo trắng đen quý hiếm hiện đang được bảo tồn tại King’s Garden. @Shutterstock

Với thiết kế vườn thú mở, du khách có thể dễ dàng quan sát các hoạt động hàng ngày của những chú vượn cáo, như ăn uống, đu cây hay nhảy cành. Bên cạnh đó, vào một số thời điểm cố định, vườn thú tổ chức các chương trình biểu diễn đặc sắc, trong đó nổi bật nhất là các show diễn của các loài chim như hồng hoàng, vẹt xanh, đại bàng bụng trắng…

2. Thảo Cầm Viên Sài Gòn

Thảo Cầm Viên là một trong những công viên bảo tồn động vật và thực vật lâu đời nhất ở Việt Nam, nổi tiếng với sự đa dạng của các loài động vật hoang dã. Nơi đây hiện đang chăm sóc nhiều loài động vật quý hiếm và đang bị đe dọa, như tê giác trắng, linh dương sừng xoắn, hà mã lùn, cò đỏ…

Thảo Cầm Viên là nơi sinh sống của những chú vượn cáo đuôi vòng đáng yêu. @Shutterstock

Điều đặc biệt là Thảo Cầm Viên Sài Gòn là một trong những vườn thú hiếm hoi tại Việt Nam đang tham gia bảo tồn loài vượn cáo đuôi vòng. Du khách khi đến đây có thể chiêm ngưỡng những chú vượn cáo trong môi trường tự nhiên, tiếp cận gần và tìm hiểu về đời sống cũng như thói quen của chúng.

Những kinh nghiệm và lưu ý khi tham quan vượn cáo

Cách di chuyển đến khu vực ngắm vượn cáo

Để không bỏ lỡ những khoảnh khắc thú vị trong tour ngắm vượn cáo, hãy lên kế hoạch ngay từ bây giờ để đến các safari, vườn thú được giới thiệu ở trên. Bạn có thể lựa chọn di chuyển bằng xe khách hoặc phương tiện cá nhân như ô tô, xe máy. Nếu muốn tiết kiệm thời gian, máy bay sẽ là lựa chọn tối ưu cho bạn.

Dưới đây là một số tuyến bay bạn có thể tham khảo:

Vé máy bay đến Nha Trang

Vé máy bay đến TP HCM

Việc di chuyển bằng máy bay giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức. @Shutterstock

Ngoài ra, để chuyến đi tham quan của bạn thêm thuận tiện, bạn có thể đặt dịch vụ đưa đón sân bay của Mytour, giúp bạn dễ dàng di chuyển đến các địa điểm cần đến.

Khách sạn gần các địa điểm ngắm vượn cáo

Khi đã chọn được vườn thú mà mình muốn đến, đừng quên truy cập Mytour để đặt phòng khách sạn gần điểm tham quan, giúp chuyến đi của bạn trở nên dễ dàng hơn. Dưới đây là những khách sạn chất lượng và giá hợp lý do Mytour gợi ý:

Lưu trú gần các điểm tham quan sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian di chuyển. @La Vague Hotel Nha Trang

Những điều cần lưu ý khi tham quan vượn cáo tại Việt Nam

Để có một chuyến tham quan vườn thú trọn vẹn và vui vẻ, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây:

Ứng dụng Mytour