Buzz
1. Phân tích bài thơ 'Vội vàng' (Mẫu 1)
Xuân Diệu, với tình yêu mãnh liệt đối với thiên nhiên và cái đẹp, vẫn khiến người đọc cảm nhận sự chênh vênh và hụt hẫng trong thơ của ông. Tình yêu của ông không thể tách rời khỏi nỗi đau và sự mất mát, làm cho niềm vui trở nên ngắn ngủi và không thể vĩnh cửu. Qua góc nhìn phân tích, ta thấy rằng lòng khát khao sống trong 'Vội vàng' được chia thành hai tầng: một cách cảm nhận bi kịch và một cách tiếp cận tích cực.
Nhà thơ Xuân Diệu, mặc dù tràn đầy yêu mến với cuộc sống, lại nhận ra bi kịch trong sự sống khi nhìn lại. Cảm nhận của ông về cuộc sống luôn mang tính bi kịch, phản ánh sự xung đột giữa tình yêu và nỗi đau, cũng như giữa cảm xúc và nhận thức.
Tình yêu cuộc sống mãnh liệt thấm sâu trong huyết mạch của nhà thơ, khiến ông cảm nhận cuộc sống quanh mình như một thiên đường. Có một câu hỏi lớn đã thúc đẩy nhân loại tìm kiếm: Vẻ đẹp cuộc sống nằm ở đâu? Đạo Thiên Chúa tìm vẻ đẹp ở thiên đàng vĩnh hằng. Đạo Phật tìm thấy vẻ đẹp trong cõi Niết bàn an bình. Còn Xuân Diệu, thiên đường chính là ngay trên mặt đất này:
Cánh cửa của ong và bướm đang mở ra trong mùa trăng mật
Đây là những đóa hoa xanh mướt của đồng nội
Đây là những chiếc lá của cành non đang lay động
Đây là bản tình ca của chim yến đang say đắm
Mỗi sớm mai, thần Vui đều đến gõ cửa
Tháng Giêng tươi ngon như làn môi đang gần kề
Cuộc sống trở nên tươi đẹp và đáng sống biết bao khi mỗi buổi sáng thần Vui gõ cửa. Điệp ngữ ‘Này đây’ lặp lại bốn lần là tiếng reo vui đầy ngạc nhiên của tác giả khi phát hiện ra những vẻ đẹp kỳ diệu của cuộc sống. Mỗi tiếng reo là một phần của cuộc sống hiện ra, giản dị mà say đắm: sự đắm say tình tứ của ong bướm, của chim yến; sự đắm say màu xanh bát ngát của đồng nội; sự đắm say non tơ của cành lá… Từ những hình ảnh cụ thể, tiếng reo dâng lên một cảm xúc tổng hợp và lạ lùng trước thiên nhiên: Tháng Giêng ngon như làn môi đang gần kề.
Câu thơ này được xem là độc đáo trong thơ ca Việt Nam, khi tác giả so sánh vật hữu hình với vô hạn của thời gian. Câu thơ lấp lánh ba vẻ đẹp độc đáo. “Tháng Giêng” tượng trưng cho khởi đầu năm mới, mùa xuân tươi mơn mởn là biểu hiện của vẻ đẹp cuộc sống. Hình ảnh “cặp môi gần” gợi hình ảnh làn môi tươi hồng của thiếu nữ đang hé mở đón chờ.
Phép so sánh đã kết hợp mùa xuân với tuổi trẻ, tạo nên vẻ đẹp tổng hợp của cuộc sống. Quan điểm thẩm mỹ mới mẻ của Xuân Diệu đưa cặp môi thiếu nữ vào trung tâm của vũ trụ, làm con người trở thành chuẩn mực vẻ đẹp của thiên nhiên. Xuân Diệu nổi bật với sự táo bạo và mới lạ trong từ “ngon” đầy cảm giác thể xác, thể hiện tình yêu cuộc sống bằng cả linh hồn lẫn thể xác. Vẻ đẹp của khổ thơ thật trẻ trung và nồng nhiệt.
Xuân Diệu không bao giờ tìm được sự yên bình vì tình yêu luôn dẫn đến nỗi đau. Dòng thơ vui tươi đang tuôn chảy bỗng nhiên bị chặn lại bởi một dấu chấm giữa câu thơ:
Tôi cảm thấy hạnh phúc.
Nhưng chỉ là nửa vời.
Cuộc sống đẹp đẽ và đầy ý nghĩa bao nhiêu thì nhà thơ lại cảm nhận bi kịch càng sâu sắc bấy nhiêu. Bi kịch cuộc sống được tụ tập trong câu thơ. Nỗi bi kịch xuất phát từ một nhận thức triết lý về thời gian:
Xuân đang đến, tức là xuân đang qua
Xuân còn trẻ, có nghĩa là xuân sẽ già đi
Khi xuân kết thúc, cũng là lúc tôi phải ra đi.
Đây là một quan điểm mới lạ so với cách nhìn truyền thống. Thời kỳ trung đại thường coi thời gian là tuần hoàn, lặp lại (Tháng chạp là lúc trồng khoai, tháng Giêng trồng đậu, tháng Hai trồng cà). Nhịp thời gian không đổi tạo nên sự ổn định nội tâm khiến con người có phần thụ động và chậm chạp.
Ngược lại, thời gian hiện đại được hiểu là tuyến tính (đi không trở lại), dẫn đến sự hủy diệt trong sự tồn vong ngắn ngủi và gấp gáp. Xuân Diệu thể hiện nhận thức này qua các cặp từ như tới – qua, non – già… Cuộc sống vận động trong quá trình vừa khẳng định vừa phủ định, với sự phủ định nằm ngay trong sự khẳng định.
Những suy ngẫm triết học này tinh tế và sâu sắc, đáp ứng phần nào trí tuệ của độc giả, đặc biệt là người trẻ tuổi yêu thích thơ Xuân Diệu. Tuy nhiên, Xuân Diệu có phần thiên về cái ‘qua’, cái ‘già’ (tức là cái phủ định), dẫn đến quan niệm sống của ông thiếu bình tĩnh và ổn định, thường nghiêng về sự ‘vội vàng’ đầy lo lắng và cuống quýt, tạo nên hơi thở gấp gáp trong thơ của ông.
Do đó, bi kịch trong nhận thức xâm nhập vào tâm hồn, Xuân Diệu cảm nhận thấy sự mất mát và chia li ở mọi nơi:
Hương vị tháng năm đang ngậm ngùi chia ly
Khắp mọi sông núi đều lặng lẽ tiễn biệt.
Nỗi đau thấm vào từng cơn gió, tiếng chim, nhưng nỗi đau lớn nhất là tuổi trẻ nhạy cảm đang khát khao sự sống:
Nói làm gì về việc xuân vẫn tiếp tục tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ không thể sống lại lần thứ hai
Trời đất còn đó nhưng tôi thì không mãi mãi.
Nhìn chung, nỗi đau vừa đối lập với tình yêu tạo thành bi kịch, vừa là kết quả của tình yêu. Bởi vì, nếu không yêu cuộc sống mãnh liệt và sâu sắc như vậy, làm sao cảm nhận được sự xót xa khi hiểu rằng thời gian luôn trôi đi, không có gì là vĩnh cửu, đặc biệt là sự hữu hạn của mùa xuân, tuổi trẻ và cuộc đời. Vì thế, sự vội vàng chính là nỗi đau lớn của một tình yêu sâu đậm.
Bốn câu thơ trong phần đầu thể hiện khát vọng chống lại quy luật tự nhiên: “Tôi muốn tắt nắng – Để màu sắc không phai – Tôi muốn giữ gió lại – Để hương không bay mất”. Đây là khổ thơ duy nhất Xuân Diệu sử dụng thể ngũ ngôn để tạo một giọng điệu ngắn gọn, quyết liệt, thể hiện ý chí mạnh mẽ muốn ngăn cản bước chân của thời gian. Nhưng làm sao ý chí cá nhân có thể vượt qua quy luật khách quan. Do đó, dù thơ mạnh mẽ, nhưng bên trong vẫn cảm thấy hụt hẫng, bất lực…
Tuy nhiên, Xuân Diệu không chấp nhận thất bại. Ông tìm cách khác: tận hưởng cuộc sống. Đây là nội dung chính của đoạn kết: “Ta muốn ôm trọn sự sống mới bắt đầu tươi trẻ, Ta muốn cảm nhận mây bay và gió lướt – Ta muốn say đắm cánh bướm và tình yêu – Ta muốn thu trong một nụ hôn nhiều – Và non nước, cây cỏ đều rạng rỡ – Để choáng ngợp với mùi thơm, ngập tràn ánh sáng – Để thỏa mãn sắc thanh của thời kỳ tươi đẹp – Ôi xuân hồng, ta khát khao ôm trọn ngươi!”
Hệ thống từ như: ôm, riết, say, thâu, cắn tạo nên một cảm xúc mãnh liệt, diễn tả khát vọng sống mạnh mẽ và tràn đầy. Trái tim yêu thương của Xuân Diệu như muốn chứa đựng toàn bộ vũ trụ. Câu kết của bài thơ đẹp rực rỡ. Cuộc sống tươi trẻ, căng tràn hấp dẫn như trái xuân hồng. Thi sĩ khao khát ‘cắn’ vào quả đời ấy để cảm nhận trọn vẹn mọi hương vị của cuộc sống. Chỉ có Xuân Diệu mới tạo ra những cảm xúc táo bạo, mới mẻ và tinh khiết như vậy.
Nhờ trí tưởng tượng sáng tạo và táo bạo của Xuân Diệu, nhiều người trong chúng ta mong muốn trở lại tuổi trẻ để sống hết mình với thiên nhiên tươi đẹp, với chốn thiên đường ngay trên mặt đất. Thi sĩ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp mà còn gửi gắm lời khuyên cho thế hệ trẻ không nên để tuổi trẻ trôi qua lãng phí, hãy sống để có ích cho bản thân và xã hội, để tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc đời.
Sống vội vàng không đồng nghĩa với sống gấp gáp hay ích kỉ trong hưởng thụ. “Vội vàng” thể hiện một tâm hồn yêu đời, sống cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời gian, quý trọng tuổi trẻ và yêu thương; tình yêu lứa đôi và tình yêu tạo vật. Quan niệm này thể hiện một cách nhìn mới mẻ và tiến bộ về cuộc sống.
Hơn bảy thập kỉ sau khi bài thơ “Vội vàng” ra đời, nhiều câu thơ của Xuân Diệu vẫn khiến không ít người ngạc nhiên! Xuân Diệu đã sống ‘Vội vàng’ như vậy. Với hơn 50 tác phẩm và hơn 400 bài thơ tình, ông đã góp phần làm phong phú và đẹp đẽ nền thi ca Việt Nam hiện đại.
2. Phân tích bài thơ Vội vàng (Mẫu 2)
Xuân Diệu là một tên tuổi nổi bật với những tác phẩm thơ ca đặc sắc về mùa xuân và tuổi trẻ trước cách mạng tháng Tám, cũng như những bài thơ về Tổ Quốc, nhân dân, Đảng, Bác Hồ và các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, cùng sự nghiệp xây dựng đất nước sau cách mạng. Trong số các tác phẩm về mùa xuân và tuổi trẻ, bài thơ ‘Vội vàng’ nổi bật với thông điệp mãnh liệt về việc sống trọn vẹn, quý trọng từng khoảnh khắc của cuộc đời, đặc biệt là trong những năm tháng của tuổi trẻ.
Xuân Diệu yêu thiên nhiên và cái đẹp một cách mãnh liệt, nhưng trong thơ của ông vẫn ẩn chứa một cảm giác chênh vênh và hụt hẫng. Tình yêu luôn gắn liền với nỗi đau, niềm vui luôn đi đôi với nỗi buồn, và niềm vui ấy không thể kéo dài mãi mãi. Thế Lữ đã nói: “Xuân Diệu là một con người của đời, một người giữa loài người. Lầu thơ của ông xây dựng trên nền tảng của một tấm lòng trần gian.” Bài thơ ‘Vội vàng’ phản ánh tâm trạng say mê của một người đang đắm chìm trong tình yêu với những cung bậc cảm xúc đa dạng.
‘Vội vàng’ mang đến hình ảnh của một thiên đường ngay trên mặt đất. Xuân Diệu đã phát hiện và khẳng định rằng mùa xuân cùng mọi cảnh đẹp xung quanh chính là một thế giới thần tiên. Những câu đầu của bài thơ thể hiện rõ nét cái tôi lãng mạn với cách thể hiện rất độc đáo:
“Tôi muốn tắt nắng đi
Để màu sắc không phai nhạt;
Tôi muốn giữ gió lại
Để hương thơm không bị cuốn đi.”
Những ước muốn “tắt nắng” và “buộc gió” thật kỳ lạ, chỉ có thể thấy ở một thi sĩ. Nhưng làm sao có thể chống lại quy luật tự nhiên, làm sao có thể kéo dài những điều vốn dĩ ngắn ngủi và mong manh? Những khao khát “phi lý” này tạo nên một cái tôi vô cùng ấn tượng và hấp dẫn. Tác giả không dùng “ta” mà chọn “tôi” để khẳng định bản thân và khát khao mãnh liệt muốn chiếm hữu thiên nhiên.
Xuân Diệu cố gắng chống lại quy luật tự nhiên và những chuyển động của đất trời. Đây là tiếng nói của một cái tôi đầy tự hào với khát vọng kỳ lạ, thể hiện sự vươn lên của con người để ngang tầm với tạo hóa. Thiên đường – mùa xuân đó mang vẻ đẹp rực rỡ: sức sống của mọi vật đều tươi mới, nở rộ một cách trẻ trung.
Tình yêu đối với cuộc sống tràn ngập trong huyết quản của nhà thơ, và ông cảm nhận cuộc sống của mình như một thiên đường hiện hữu:
Đây là hình ảnh của ong bướm trong những ngày tháng mật
Đây là hoa đồng nội xanh mướt
Đây là lá của cành tơ rung rinh
Đây là khúc tình của yến anh
Và đây là ánh sáng chớp loáng trên mặt nước
Mỗi buổi sáng, thần Vui đều gõ cửa chào đón;
Tháng giêng ngọt ngào như một đôi môi gần gũi.”
Đây là bức tranh mùa xuân rực rỡ, mới mẻ, tinh khiết và đầy âm thanh tình tứ. Mùa xuân là thời điểm cây cối đâm chồi nảy lộc, mùa của sự sinh sôi và tràn đầy hạnh phúc. Khu vườn xuân trong bài thơ như vội vàng dâng hiến sắc hương và mật ngọt. Ong bướm vui tươi giữa những đóa hoa xuân khoe sắc nổi bật trên cánh đồng xanh mướt.
Những cành tơ mơn mởn vươn lên những chồi búp nõn nà trong bức tranh xuân. Ánh sáng bình minh lan tỏa màu hồng đào, bừng sáng. Chim yến, chim oanh đang vui vẻ cất tiếng hát những bài ca mùa xuân. Điệp từ “Này đây” lặp lại bốn lần là sự ngạc nhiên vui mừng của tác giả khi phát hiện ra những vẻ đẹp kỳ diệu của cuộc sống. “Tháng giêng” là khởi đầu của năm mới, khởi đầu của mùa xuân – mùa xuân tươi mới là biểu tượng của vẻ đẹp cuộc sống.
Hình ảnh “cặp môi gần” gợi lên làn môi tươi tắn của thiếu nữ đang hé mở đón chờ. Khác với các nhà thơ khác thường lấy thiên nhiên làm chuẩn mực cho cái đẹp, Xuân Diệu lại lấy con người giữa mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu làm chuẩn mực. Vì vậy, tháng Giêng như tràn đầy nhựa sống, rực rỡ như xuân hồng.
Xuân Diệu cảm nhận thế giới bằng sự tinh tế sâu sắc của một tâm hồn yêu đời đầy khao khát, vì thế mà sự sống hiện lên như một bức tranh xuân sắc. Xuân Diệu có những mong mỏi và khát khao mãnh liệt vì ông là một nhà thơ nhạy cảm với sự trôi chảy của thời gian. Xuân Diệu khẳng định rằng:
“Khi xuân đến, cũng có nghĩa là xuân đang qua đi
Xuân còn trẻ, cũng có nghĩa là xuân sẽ trở nên già nua
Và khi xuân kết thúc, có nghĩa là tôi cũng sẽ ra đi.”
Khác với quan niệm cũ cho rằng “xuân vẫn tiếp tục tuần hoàn”, Xuân Diệu lại nghĩ rằng:
“Có cần gì phải nói rằng xuân luôn quay lại,
Khi tuổi trẻ không thể trở lại lần thứ hai!
Dù trời đất còn đó, nhưng tôi thì không vĩnh viễn,
Nên tôi cảm thấy tiếc nuối cả đất trời.”
Mùa xuân gắn liền với con người, với chính tôi. Thời gian là thước đo của tuổi trẻ. Thời gian trôi qua không bao giờ quay lại, cũng như tuổi trẻ vậy. Trong cái bao la của đất trời và vô hạn của thời gian, sự hiện diện của con người thật ngắn ngủi và hạn chế.
“Hương tháng năm mang vị chia xa,”
Khắp sông núi vẫn lặng lẽ tiễn biệt…”
Sự tinh tế của Xuân Diệu nằm ở chỗ: ông cảm nhận sự tàn phai ngay khi mọi thứ còn đang rực rỡ. Thi sĩ cảm thấy như cơn gió lướt qua mọi thứ. Khi vạn vật ở thời kỳ tươi đẹp, cũng là lúc phải đối mặt với sự tàn úa sắp tới. Thời gian như chứa đựng mùi vị chia ly. Cả đất trời, sông núi đều vang lên âm thanh chia biệt, tiễn đưa. Vạn vật đang than thở, ngậm ngùi, tiễn đưa phần đời của chính nó. Tất cả khiến nhà thơ cảm thấy hụt hẫng và tiếc nuối.
Khi không thể giữ gió, không thể ngăn nắng, cũng không thể kiểm soát thời gian, cách thực tế nhất là chạy đua với thời gian, tranh thủ sống: “Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa…”
Nếu như trong hai khổ thơ đầu, Xuân Diệu thể hiện tình yêu mãnh liệt với thế gian của mình, và ở khổ thơ thứ ba đưa ra quan điểm mới về thời gian – mùa xuân đi rồi sẽ không trở lại, với con người và tuổi trẻ là chuẩn mực của cái đẹp, thì ở khổ thơ thứ tư lại là lời kêu gọi sống vội vàng, cuống cuồng của tác giả.
Mở đầu khổ thơ, Xuân Diệu viết: “Nhanh lên, mùa chưa chuyển chiều tối!”. Đây là lời thúc giục sống nhanh chóng, sống sao cho có ý nghĩa khi còn trẻ vì thời gian trôi qua quá nhanh. Xuân Diệu đã gợi ra một cách sống tích cực hơn: tận hưởng từng khoảnh khắc, sống hết mình với các giác quan, và tận hưởng cuộc sống ở thời kỳ tươi đẹp nhất.
Trong đoạn thơ cuối, tác giả sử dụng một chuỗi động từ tăng tiến để diễn tả cảm xúc mãnh liệt của mình:
“Ta khao khát ôm,”
Cả sự sống vừa mới bắt đầu rạng ngời,”
“Ta muốn say sưa với mây bay và gió lượn.”
Ta khao khát ôm trọn cánh bướm và tình yêu
Ta muốn thu hết trong một nụ hôn dài.
Trong phần mở đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” để diễn tả cảm xúc cá nhân, nhưng ở đoạn kết, tác giả chuyển sang xưng “ta” để đối diện với cuộc sống hiện thực. Điều này thể hiện sự gấp gáp, bối rối, và khao khát của Xuân Diệu trong việc giữ lại vẻ đẹp tươi mới của cuộc sống: từ sự sống mới bắt đầu, đến mây và gió, dù cố gắng ôm giữ mà không thể hoàn toàn nắm giữ. Trái tim yêu của Xuân Diệu muốn chứa đựng cả vũ trụ, thúc đẩy một lối sống hối hả và vội vã.
Phân tích bài thơ Vội vàng (Mẫu 3)
Xuân Diệu luôn mang đến một cá tính thơ phong phú và độc đáo, có thể coi là duy nhất trong nền thơ Việt Nam. Ông đã mở đầu “Vội vàng” bằng bốn câu thơ ngũ ngôn, có vẻ như không liên kết chặt chẽ với toàn bộ bài thơ.
Tôi khao khát làm ngừng ánh nắng
Để màu sắc không phai nhạt
Tôi mong muốn kiềm chế cơn gió
Để hương thơm không bay đi
Ngay từ câu thơ đầu tiên, Xuân Diệu đã bộc lộ một khát vọng mãnh liệt, gần như điên rồ. Nắng và gió là những yếu tố tự nhiên, tuân theo quy luật của chúng. Việc muốn dừng nắng và giữ gió quả thực là một ý tưởng không tưởng và đầy mộng mơ.
Dưới vẻ ngoài ngông cuồng và táo bạo, thực chất là một tình yêu sâu sắc và khắc khoải với cuộc sống. Xuân Diệu khao khát ngừng ánh nắng để màu sắc không phai nhạt, muốn kìm hãm cơn gió để hương không bay đi. Như vậy, nhà thơ mong muốn lưu giữ mãi vẻ đẹp trong trẻo của cuộc đời và khoảnh khắc tươi đẹp.
Với đôi mắt “xanh non biếc rờn” và tình yêu sâu sắc đối với cuộc sống, Xuân Diệu đã nhận ra những vẻ đẹp rực rỡ và tươi mới nhất trên trần gian:
“Ong bướm đang ngọt ngào trong tuần trăng mật
Hoa đồng nội đang khoe sắc xanh mướt
Lá non trên cành đang rung rinh trong gió
Tiếng chim yến đang cất lên khúc tình mê mẩn
Và ánh sáng lấp lánh như chớp qua hàng mi
Xuân Diệu vẽ nên một bức tranh sống động với hình ảnh, màu sắc, âm thanh và những chuyển động tinh tế của vạn vật. Điệp từ “này đây” thể hiện sự háo hức của nhà thơ khi khám phá vẻ đẹp trần gian – nơi mà tình yêu của thi sĩ dành cho cuộc sống trở nên mãnh liệt.
Những hình ảnh như ong bướm, hoa cỏ, đồng nội, cành tơ, yến anh, và ánh sáng đều là những cảnh vật đẹp đẽ và tươi mới của cuộc sống. Qua lăng kính lãng mạn của nhà thơ, những hình ảnh quen thuộc này trở nên rực rỡ và hấp dẫn như cảnh sắc thiên đường.
Trong thơ Xuân Diệu, thiên nhiên và sự sống luôn tràn đầy sức sống và quyến rũ. Điểm nổi bật trong cảm nhận của thi sĩ là cách so sánh “Tháng giêng ngon như cặp môi gần”, làm cho mùa xuân trở nên tươi ngon và hấp dẫn như một nụ hôn gần gũi.
Việc lấy con người làm thước đo cho vẻ đẹp của tự nhiên không chỉ thể hiện sự sáng tạo độc đáo của nhà thơ mà còn phản ánh một quan niệm mới trong sáng tác. Trong khi trước đây, người ta thường lấy thiên nhiên làm chuẩn mực đánh giá vẻ đẹp con người, thì Xuân Diệu đã đảo ngược quan niệm đó, đưa con người lên làm trung tâm của vũ trụ và khẳng định rằng con người chính là chuẩn mực của mọi vẻ đẹp.
Với trái tim luôn đầy ắp tình yêu cuộc sống, Xuân Diệu thường xuyên cảm thấy lo lắng và bất an trước sự trôi qua của thời gian. Càng yêu và trân trọng điều gì, người ta càng lo sợ rằng nó sẽ biến mất trong sự vô hình. Xuân Diệu cũng vậy, càng yêu đời, ông càng cảm thấy bất an và lo lắng:
“Khi xuân đang đến cũng là lúc xuân sắp qua
Khi xuân còn trẻ cũng đồng nghĩa với việc xuân sẽ già
Và khi xuân tàn cũng là lúc tôi sẽ mất đi”
Tâm hồn tôi rộng lớn, nhưng thời gian lại cứ như giam hãm trong một không gian chật hẹp
Thời gian của tuổi trẻ không được kéo dài trong đời người
Xuân Diệu đã tinh tế nhận ra dấu hiệu của sự tàn phai ngay cả khi sự sống còn đang ở giai đoạn tươi đẹp. Mặc dù mùa xuân đang rực rỡ, chính trong vẻ đẹp ấy lại ẩn chứa sự kết thúc: “Xuân đương tới có nghĩa là xuân cũng sắp qua”. Tuổi trẻ cũng thế, một khi trôi qua sẽ không bao giờ trở lại. Do đó, khi xuân tàn, cũng là lúc chúng ta mất đi một phần của chính mình.
Xuân Diệu đã liên kết tuổi trẻ với mùa xuân và chia sẻ quan điểm về thời gian: Tuổi trẻ, mùa xuân, tình yêu đều đẹp nhưng không tồn tại mãi mãi, mà chỉ là những khoảnh khắc ngắn ngủi. Để cuộc sống và tình yêu có ý nghĩa và được tận hưởng trọn vẹn, Xuân Diệu khuyên chúng ta nên sống “vội vàng”
“Ta khao khát được ôm lấy”
Mọi sự sống bắt đầu tươi mới và rực rỡ
Tôi muốn hòa mình vào những đám mây và gió lướt qua
Tôi khao khát được đắm say trong tình yêu như những cánh bướm
Tôi muốn nắm bắt tất cả trong một nụ hôn dài
Và cảnh vật, và cây cối, và những thảm cỏ tươi sáng
Xuân Diệu đã dùng những động từ mạnh mẽ như “Ôm, riết, thâu” để thể hiện sự khao khát chiếm lĩnh vẻ đẹp của thời tươi mới. Khi không thể làm thời gian ngừng lại, hãy sống hết mình, tận hưởng từng khoảnh khắc để không phải hối tiếc khi thời gian trôi qua. Quan niệm sống “vội vàng” của Xuân Diệu chính là lời khuyên chân thành đến độc giả: Hãy sống có ý nghĩa, sống trọn vẹn để không để thời gian trôi qua một cách lãng phí.
Bài thơ kết thúc với câu thơ đầy cảm xúc: “Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi”. Câu thơ này không chỉ thể hiện tình yêu và sáng tạo của tác giả mà còn gợi lên hình ảnh mùa xuân tươi mới, hấp dẫn. Hành động “cắn” tượng trưng cho sự chiếm lĩnh mãnh liệt. Nếu “xuân hồng” đại diện cho phần đẹp nhất của cuộc đời, thì nhà thơ muốn tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp ấy.
4. Phân tích bài thơ Vội vàng (Mẫu 4)
Xuân Diệu, còn được biết đến với bút danh Trảo Nha, sinh ra ở Bình Định nhưng trưởng thành tại Quy Nhơn. Ông là một thành viên quan trọng của nhóm Tự lực văn đoàn và là người khởi đầu phong trào Thơ mới ở Việt Nam. Một số tác phẩm nổi bật của ông bao gồm Thơ Thơ (1938) và Gửi hương cho gió (1945). Tham gia phong trào Cách mạng năm 1944, Xuân Diệu trở thành một cây bút nổi bật với các tác phẩm ca ngợi cách mạng, với phong cách thơ hùng tráng và đầy chất chính luận, cũng như tự sự trữ tình. Bài thơ “Vội vàng” nằm trong tập Thơ Thơ (1938), phản ánh tâm hồn yêu đời và những khám phá mới mẻ về triết lý cuộc sống.
Mở đầu bài thơ, tác giả dẫn dắt người đọc vào không khí vui tươi và yêu đời trước vẻ đẹp của mùa xuân. Cảnh vật thiên nhiên hiện lên như một bức tranh đa sắc với những hình ảnh thơ mộng, đẹp đến nao lòng. Trước mắt nhà thơ, cuộc sống đang tràn đầy sức sống và sự tươi mới.
“Tôi ước có thể làm tắt ánh nắng
Để màu sắc không bị phai nhạt
Tôi mong muốn giữ lại cơn gió
Để hương sắc không bị bay mất.
Đây là khoảng thời gian mật ngọt của ong bướm
Đây là những bông hoa xanh mướt của đồng nội
Đây là lá cành tơ nhẹ nhàng rung rinh
Đây là những bản tình ca của yến anh
Và đây là ánh sáng lấp lánh trên hàng mi
Mỗi sáng sớm, thần Vui luôn gõ cửa
Tháng giêng ngọt ngào như đôi môi quyến rũ
Có lẽ vì quá đắm chìm trong niềm hạnh phúc tuyệt vời, tác giả đã nghĩ ra những ý tưởng táo bạo như “tắt nắng” và “buộc gió”. Nắng và gió là những yếu tố vô hình mà chúng ta chỉ cảm nhận được qua mắt nhưng không thể chạm vào bằng tay. Nghệ thuật điệp từ “tôi muốn” kết hợp với các động từ mạnh mẽ đã thể hiện niềm đam mê mãnh liệt và khát vọng chinh phục vẻ đẹp của tạo hóa của nhà thơ. Đoạn thơ ngũ ngôn mở đầu cho tác phẩm vừa súc tích ý nghĩa vừa đầy cảm xúc.
Khung cảnh thiên nhiên rực rỡ sắc màu được Xuân Diệu miêu tả qua những câu thơ bay bổng và sống động. Cảnh non nước hiện lên như một “thiên đường trần gian”. Những hình ảnh như “ong bướm”, “hoa đồng nội”, “lá cành tơ”, “yến anh” dưới cái nhìn của người nghệ sĩ tài hoa hiện ra thật quyến rũ và đẹp đẽ. Cuộc sống như một bữa tiệc chào đón với hương vị ngọt ngào của “tuần tháng mật”, hương thơm trong lành của “đồng nội xanh rì” và âm thanh trầm bổng như “khúc tình si”. Tình yêu lứa đôi làm cho cuộc sống thêm ấm áp và hạnh phúc tràn ngập.
Xuân Diệu sử dụng cấu trúc “này đây” một cách tài tình, như một lời mời gọi, phô bày vẻ đẹp tinh túy của cuộc sống. Mỗi sáng sớm, khi “thần Vui hằng gõ cửa”, ta chào đón một ngày mới đầy niềm vui và rạng rỡ. Câu thơ so sánh “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” tạo hình ảnh tháng giêng như đôi môi căng mọng tuyệt đẹp của một người con gái đang ở độ xuân thì.
Xuân Diệu nhìn nhận vẻ đẹp thiên nhiên qua lăng kính của cái đẹp con người, tạo nên một cái nhìn mới mẻ và độc đáo. Câu thơ này thể hiện giá trị nghệ thuật lớn lao. Tác giả, trong niềm vui sướng và khát khao của mình, đã vội vàng theo nhịp sống hối hả, không thể chờ đợi “nắng hạ” vì tâm hồn ông luôn rực rỡ như mùa xuân.
Xuân Diệu yêu cuộc sống mãnh liệt nhưng lại sống vội vàng và không ngừng khao khát, cảm xúc lo âu và khắc khoải luôn hiện hữu trong lòng ông. Dù cuộc đời vô hạn, nhưng đời người lại quá ngắn ngủi, những trăn trở hiện lên trong tâm hồn tác giả: Làm sao để giữ gìn thanh xuân? Làm sao để tận hưởng trọn vẹn cuộc đời?
“Tôi cảm thấy hạnh phúc. Nhưng sống vội vàng một nửa
Tôi không đợi đến khi nắng hạ mới hoài niệm về mùa xuân.
Mùa xuân đang đến, có nghĩa là mùa xuân cũng đang ra đi
Mùa xuân còn non, có nghĩa là mùa xuân sẽ dần già đi
Khi mùa xuân tàn, cũng là lúc tôi mất đi.
Tâm hồn tôi rộng lớn, nhưng thời gian lại cứ hẹp hòi,
Không thể kéo dài thời gian tuổi trẻ của nhân gian,
Có cần thiết phải nói rằng mùa xuân vẫn luân hồi,
Khi tuổi trẻ không bao giờ trở lại lần thứ hai
Dù trời đất vẫn còn đó, nhưng tôi không thể mãi mãi tồn tại,
Vì thế, tôi cảm thấy tiếc nuối cho cả trời và đất;
Hương vị của tháng ngày đều mang nỗi buồn chia ly,
Sông núi cũng thì thầm tiễn biệt trong sự lặng lẽ...
Cơn gió nhẹ nhàng thì thầm qua những lá xanh
Có phải vì nỗi lo phải rời đi
Tiếng chim vui bỗng dưng ngừng reo,
Có phải lo sợ sự phai tàn đang gần kề?
Chưa bao giờ, ôi! Chưa bao giờ nữa…
Tác giả cảm thấy vui sướng nhưng cũng đầy lo lắng, băn khoăn. Ông sợ rằng tuổi trẻ sẽ trôi qua nhanh như thời gian. Câu thơ “Xuân đến nghĩa là xuân đi” nghe có vẻ nghịch lý, nhưng lại phản ánh quan điểm nhân sinh sâu sắc của tác giả. Mỗi mùa xuân đến mang theo hy vọng và niềm tin, nhưng cũng mang theo nỗi buồn khi tuổi thanh xuân dần qua đi.
Đã từng có câu hát vang vọng: “Mỗi mùa xuân đến, mẹ tôi lại thêm tuổi”, dù lòng người bao la nhưng không thể vượt qua quy luật tự nhiên, mùa xuân cứ đến rồi đi, chỉ có con người là ngày một già đi. Những câu thơ mang chút trách móc của tác giả: “Nói làm gì rằng xuân cứ tuần hoàn/Nếu tuổi trẻ không thể trở lại”, thời gian thì vô tận nhưng đời người lại chỉ là thoáng qua, rồi ai cũng trở về với bụi cát.
Mối quan hệ mâu thuẫn giữa thiên nhiên vĩnh cửu và con người hữu hạn đã được Xuân Diệu nhận thức rõ. Ông cảm thấy đau đớn, tuyệt vọng và khao khát được sống mãi với đời. Nghệ thuật lặp từ “xuân”, cấu trúc đối xứng “rộng”, “hẹp” làm cho nhịp thơ thêm dồn dập, gấp gáp, tăng cường cảm xúc thu hút người đọc. Các từ ngữ như: “Tiếc, chia tay, biệt ly, đứt, phai tàn”, kết hợp với dấu chấm than, dấu hỏi, và các cặp vần liên tiếp, tạo nên một không gian buồn bã, u ám, đau khổ và đầy nuối tiếc.
Đoạn thơ cuối bộc lộ khát vọng sống mãnh liệt, mong muốn được hòa mình vào cuộc đời. Nhịp sống vội vã, dồn dập được Xuân Diệu thể hiện qua những câu thơ đầy cảm xúc và nhiệt huyết:
“Nhanh lên nào! Mùa chưa chuyển chiều,
Ta muốn ôm lấy...
Mọi sự sống mới vừa chớm nở rạng rỡ
Tôi muốn hòa mình vào mây và gió bay bổng,
Tôi muốn say đắm cánh bướm trong tình yêu,
Tôi muốn lưu giữ trong một nụ hôn đầy đam mê
Và núi non, cây cối, và cỏ xanh tươi
Đem đến sự choáng ngợp bởi hương thơm và ánh sáng rực rỡ
Đem lại sự thỏa mãn với vẻ đẹp của thời kỳ tươi mới
- Ôi xuân hồng, ta muốn thưởng thức ngươi đến tận cùng!”
Những lời kêu gọi vội vàng “Nhanh lên nào!”, cùng với đại từ nhân xưng “ta” được lặp đi lặp lại thể hiện cái tôi mạnh mẽ của nhà thơ. Hàng loạt hình ảnh thơ mộng, trữ tình như “sự sống mới mẻ”, “mây bay và gió lướt”, “cánh bướm đắm say tình yêu”, kết hợp với những động từ mạnh mẽ như “ôm”, “say đắm”, “thu” tạo nên một giọng thơ nồng nàn, đầy cảm xúc. Câu thơ “Ôi xuân hồng, ta muốn thưởng thức ngươi” mang một sự táo bạo, mới mẻ, với động từ “cắn” gợi cảm giác xuân thật quyến rũ, khiến ta muốn chiếm hữu vẻ đẹp tinh túy của thiên nhiên.
5. Phân tích bài thơ Vội vàng – Mẫu 5
Trong cuốn Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh viết rằng: 'Thơ Xuân Diệu mang đến một nguồn sống dạt dào chưa từng thấy ở miền đất yên tĩnh này - Xuân Diệu đắm chìm trong tình yêu, mê mẩn cảnh vật, sống nhanh chóng, sống cuống quýt, muốn tận hưởng trọn vẹn cuộc đời ngắn ngủi của mình'. Thơ Xuân Diệu thể hiện một tâm hồn trẻ trung, nồng nàn và tình yêu cuộc sống mãnh liệt, điều này đặc biệt rõ nét trong bài thơ Vội vàng. Bài thơ cũng phản ánh quan niệm nhân sinh của Xuân Diệu trước Cách mạng tháng Tám.
Về cấu trúc bài thơ: Bài thơ là một phép biện chứng của tâm hồn, thể hiện sự yêu quý cuộc sống và tuổi trẻ của Xuân Diệu, nhưng cũng không tránh khỏi sự lo lắng về việc mất đi nó, từ đó phát sinh nỗi tiếc nuối và buồn bã. Để không lãng phí vẻ đẹp của cuộc sống, nhà thơ đua tranh với thời gian, vội vàng tận hưởng tất cả những gì cuộc đời mang lại. Đây chính là lý lẽ của thái độ sống “vội vàng”. Bài thơ bộc lộ cái tôi trữ tình với nhiều cảm xúc phức tạp, từ yêu mãnh liệt đến sự dỗi hờn, buồn chán và tuyệt vọng, rồi bừng lên một tình yêu sôi nổi để tận hưởng vẻ đẹp của cuộc đời.
Bài thơ chủ yếu khám phá mối quan hệ giữa thời gian với vẻ đẹp của cuộc sống và tuổi trẻ, và cách thời gian dẫn đến một lối sống và thái độ sống đặc biệt.
Nhận thức về sự trôi chảy của thời gian khiến tác giả nảy sinh khát vọng nghệ sĩ mãnh liệt, muốn níu giữ thời gian:
Tôi muốn ngăn nắng lại
Để màu sắc không phai nhạt,
Tôi muốn giữ chặt gió
Để hương không bị cuốn đi.
Trong thơ Xuân Diệu, gió và dòng nước thường tượng trưng cho thời gian. Ở bài thơ này, nắng và gió là hình ảnh cụ thể của thiên nhiên, đồng thời là biểu tượng của thời gian. Hương và màu sắc là hình ảnh cụ thể nhưng cũng đại diện cho mùa xuân - vẻ đẹp.
Tác giả sử dụng các động từ mạnh như: tắt (nắng), buộc (gió) để thể hiện khát vọng chiếm quyền từ thiên nhiên, mong muốn giữ lại màu sắc và hương vị của mùa xuân. Việc chống lại quy luật tự nhiên để duy trì vẻ đẹp của cuộc sống là một khát vọng nghệ sĩ, phản ánh tình yêu cuộc sống mãnh liệt, vượt qua mọi quy tắc. Câu thơ ngắn và giọng điệu mạnh mẽ cũng thể hiện sự vội vã, tâm hồn trẻ trung, đầy năng lượng của tác giả.
Tác giả khao khát chiếm đoạt quyền lực của tạo hóa để giữ mãi mùa xuân, vì vẻ đẹp của mùa xuân thật tuyệt vời:
Những tháng ngày ngọt ngào của ong bướm đây
Những đóa hoa xanh tươi của đồng cỏ đây
Những chiếc lá nhẹ nhàng của cành non đây
Khúc tình yêu của chim yến đây
Xuân Diệu miêu tả mùa xuân theo cách rất độc đáo. Câu thơ đầu tiên và thứ tư sử dụng cấu trúc mới, đảo lộn trật tự câu để nhấn mạnh hương vị và âm thanh của mùa xuân: thời gian ngọt ngào, không gian như nhạc khúc. Tác giả không chỉ chú trọng cảnh vật và âm thanh mà còn thể hiện sự phong phú và dày đặc của hình ảnh. Nhà thơ cảm nhận mùa xuân qua nhiều giác quan: tuần lễ mật ngọt, màu xanh rì, cành tơ, khúc tình si… làm nổi bật vẻ đẹp mùa xuân vừa tươi mới, nồng nàn, tràn đầy sức sống lại vừa duyên dáng và vui tươi. Vẻ đẹp mùa xuân còn được cảm nhận qua sự thích thú:
Và đây ánh sáng chớp lấp ló trên hàng mi
Mỗi sáng sớm, thần Vui nhẹ nhàng gõ cửa
Tháng giêng ngọt ngào như đôi môi gần gũi
Ánh nắng xuân làm mắt cảm thấy vui vẻ, làm cho cái nhìn trở nên thích thú. Sự so sánh độc đáo và táo bạo: tia nắng bình minh như hàng mi của thiếu nữ, khi bình minh vừa thức dậy và chỉ cần một vài chớp mắt là ánh sáng tinh khôi đã lan tỏa khắp mọi nơi và gõ cửa từng nhà! Trong một bài thơ khác, nhà thơ có một so sánh trái ngược:
Chiếc áo mới cũng say đắm trong gió và nước
Hàng mi dài rung rinh dưới ánh sáng vui vẻ
(Xuân đầu)
Chỉ có Xuân Diệu mới cảm nhận mùa xuân một cách tinh tế qua ánh sáng rạng rỡ và vui tươi.
Tóm lại, mùa xuân hiện lên với vẻ đẹp hồng hào, tươi tắn, nồng nàn như đôi môi quyến rũ của người con gái mà tác giả khao khát tận hưởng. Khác với các thi pháp cổ điển, Xuân Diệu đề xuất một quan điểm thẩm mỹ mới, cho rằng vẻ đẹp của con người mới là chuẩn mực tuyệt vời nhất cho mọi vẻ đẹp của tạo hóa.
Thủ pháp nghệ thuật nổi bật trong đoạn thơ là việc lặp lại cụm từ: ‘này đây’ một cách dồn dập, liệt kê hàng loạt vẻ đẹp của mùa xuân, thể hiện sự phong phú không giới hạn của thiên nhiên như một bàn tiệc đầy ắp món ngon cho con người. Tác giả mong muốn tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp mà tạo hóa ban tặng, không để lỡ cơ hội rồi phải nuối tiếc.
Tôi không đợi đến khi nắng tắt mới tiếc nuối mùa xuân.
Đây chính là tư tưởng chủ đạo của bài thơ: nắm bắt thời gian, tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống dẫn đến thái độ sống vội vàng. Nhạc điệu của đoạn thơ là sự sôi nổi và si mê.
Tác giả đã nhận thức rõ ràng sự trôi chảy quyết liệt của thời gian:
Xuân đang đến, có nghĩa là xuân đang qua
Mùa xuân còn non trẻ, tức là xuân sẽ lão hóa
Và khi mùa xuân kết thúc, nghĩa là tôi cũng sẽ mất.
Thay vì mô tả thời gian trôi chảy như thơ cổ điển: 'Đông qua, xuân đến, hè sang, thu về', Xuân Diệu với nhịp điệu thơ nhanh nhạy thấy được trong vẻ đẹp đang dần tàn phai. Nhà thơ đồng thời cảm nhận xuân đến và xuân đi. Việc lặp lại cụm từ 'nghĩa là' làm nổi bật quy luật tàn phai: Thời gian trôi nhanh, cái đẹp rồi sẽ mất, và tuổi trẻ sẽ qua. Tác giả tiếc nuối vẻ đẹp và tuổi trẻ nên giọng thơ trở nên đầy hờn dỗi:
Tâm hồn tôi rộng lớn, nhưng khoảng trời vẫn cứ hẹp
Không cho phép tuổi trẻ kéo dài mãi,...
Dù trời đất còn đó, nhưng tôi không thể mãi mãi tồn tại,
Vì thế tôi bâng khuâng tiếc nuối cả vũ trụ;
Sự tiếc nuối mùa xuân và tuổi trẻ chính là tiếc nuối sự sống. Đây là dấu hiệu của lòng yêu đời và sự ý thức về giá trị cuộc sống. Việc tiếc mùa xuân khi nó đang hiện diện, tiếc tuổi trẻ khi còn trẻ, phản ánh sự nhận thức về cái đẹp vô giá của cuộc sống và nhấn mạnh việc cần tận dụng thời gian, sống ý nghĩa và xứng đáng với cuộc đời. Quan niệm này phản ánh sự đối kháng giữa thời gian tàn phá lạnh lùng và con người, nơi lòng tôi rộng lớn nhưng trời lại chật hẹp, và khi cái đẹp phai tàn, cả thiên nhiên cũng mất đi sự vui vẻ vốn có:
Mùi tháng năm đậm đà vị chia ly
Khắp các sông núi đều lặng lẽ than vãn tiễn biệt...
Gió nhẹ nhàng thì thầm qua lá xanh mướt,
Có phải vì nỗi buồn phải bay đi mà hờn dỗi?
Mùa xuân và tuổi trẻ đều trôi theo dòng chảy của thời gian và nhịp điệu vũ trụ. Tác giả cảm thấy bất lực trước sự ra đi của cái đẹp và sự hữu hạn của đời người, khiến câu thơ trở nên u sầu:
Chẳng bao giờ, ôi! Chẳng bao giờ nữa.
Dù vậy, tác giả không cam chịu với sự sắp đặt của số phận mà quyết liệt vùng lên, tranh thủ từng khoảnh khắc, dẫn đến một cách sống đặc biệt:
Nhanh lên nào! Mùa xuân chưa tắt nắng chiều
Ta khao khát ôm trọn
Mới chỉ là lúc sự sống bắt đầu rạng ngời
Ta muốn mãi cùng mây bay và gió thổi,
Ta muốn say mê cùng cánh bướm và tình yêu,
Ta khao khát đắm chìm trong một nụ hôn tràn đầy
Và cả núi rừng, cây cối, cỏ dại đều tươi mới
Để say sưa trong hương thơm ngọt ngào và ánh sáng rực rỡ
Để tận hưởng sắc thái tươi sáng của thời gian hiện tại
- Ôi mùa xuân rực rỡ, ta khao khát được nếm trải tất cả!
Câu thơ 'Ta muốn ôm' nổi bật riêng biệt, nhấn mạnh niềm khát khao mãnh liệt của tác giả, như một hình ảnh người dang tay muốn ôm trọn mọi vẻ đẹp vào lòng để tận hưởng trọn vẹn. Nhờ tình yêu sống cuồng nhiệt, tác giả đã kịp thu nhận vẻ đẹp mùa xuân trước khi thời gian tàn phá. Vẻ đẹp vẫn đầy tươi mới và sức sống. Giọng thơ gấp gáp, sôi nổi với điệp ngữ 'Ta muốn' diễn tả sự khao khát cuồng nhiệt, vội vàng. Các động từ mạnh như ôm, riết, thâu, cắn thể hiện sự nhanh chóng và cảm giác mãnh liệt. Tác giả như muốn vồ vập, tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp cuộc sống, thể hiện tình yêu sống mãnh liệt. Tác giả mở rộng mọi giác quan để sống trọn vẹn mùa xuân và tuổi trẻ:
Sống với toàn bộ tâm hồn và sức sống
Sống bằng cả cơ thể và mọi giác quan.
Bài thơ Vội vàng phản ánh sự nhận thức sâu sắc về giá trị cuộc sống, đặc biệt là mùa xuân và tuổi trẻ. Tác giả thể hiện tình yêu mãnh liệt và say mê với cuộc sống và tuổi trẻ - một cái đẹp hiện hữu trên trần thế, không phải là một ảo tưởng xa vời.
Hy vọng bài viết từ Mytour đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích. Cảm ơn sự quan tâm và theo dõi của quý bạn đọc.
