Buzz
Phân tích bài thơ 'Mưa xuân' của Nguyễn Bính - Chọn lọc mẫu số 1
Mùa xuân không chỉ là thời điểm của những lễ hội rực rỡ và những đôi tình nhân mà còn là mùa của những cảm xúc thơ mộng và sâu lắng. Khác với vẻ đẹp rực rỡ trong thơ Xuân Diệu, mùa xuân trong các tác phẩm của Nguyễn Bính lại toát lên vẻ đẹp thanh bình và giản dị, như chính tâm hồn yên ả của làng quê Việt Nam.
Câu chuyện mưa xuân được mở đầu bằng hình ảnh một thiếu nữ:
'Em là cô thợ dệt lụa,
Làm việc bên khung cửi cùng mẹ già suốt cả năm.
Tâm hồn em như tấm lụa trắng nguyên sơ,
Chưa từng rời khỏi tay mẹ để ra chợ xa.'
Hình ảnh cô gái trẻ làm nghề dệt lụa hiện lên như một biểu tượng của vẻ đẹp thuần khiết và tinh tế. Cô được so sánh với 'tấm lụa trắng' còn nguyên sơ, chưa được mẹ gả đi, thể hiện sự thanh khiết và đáng yêu trong thơ Nguyễn Bính.
Khi nghĩ về sự gắn bó sâu sắc, tôi lập tức nhớ đến câu 'Thôn Đoài ngồi nhớ Thôn Đông' từ bài thơ 'Tương Tư'. Điều này được thể hiện rõ hơn trong bốn câu thơ tiếp theo, với hình ảnh của Thôn Đoài được tái hiện trong một buổi chiều mưa xuân:
'Lúc ấy, mưa xuân lả tả rơi,
Hoa xoan lác đác rụng trên con đường.
Đoàn hát chèo làng Đặng đi qua lối,
Mẹ nói: 'Thôn Đoài hát tối nay'.'
Sau khi khắc họa hình ảnh con người, Nguyễn Bính tiếp tục miêu tả mưa xuân, rơi nhẹ nhàng trong một buổi chiều. Nhà cửa giản dị chỉ còn mẹ con trở nên rạng rỡ trong cảnh vật này. Mưa xuân như rải rác, làm cho không khí mùa xuân trở nên sinh động hơn. Dường như không chỉ là mưa xuân rơi rải rác, mà chính là tâm trạng 'em' đang lan tỏa sắc xuân ấy.
Mùa xuân như thổi vào hồn 'em' một sắc thái 'rải rác' tươi mới, khiến hoa xoan nở rộ, báo hiệu mùa xuân đã đến. Cảnh quan yên bình bị phá vỡ bởi 'hội chèo làng Đặng đi qua lối'.
Âm thanh trống hội làng vang lên, hòa cùng tiếng loa của 'hội chèo' và lời mẹ bảo: 'Thôn Đoài hát tối nay', đã khiến 'vuông lụa trắng' vui mừng khi dệt bên khung cửi. Hay chính là lòng thiếu nữ đang hồi hộp chờ đợi để hòa cùng tiếng hát?
Lòng cảm thấy dệt nên một mối tình
Em ngừng tay thoi giữa lúc xinh đẹp
Hai má của em dường như đỏ bừng lên
Có thể em đang nghĩ về anh
Ba câu trước mô tả tâm trạng vừa rối bời vừa chờ đợi, vui mừng nhưng lại ngượng ngùng, e lệ, thể hiện rõ nét của cô gái mới biết yêu. Không rõ là 'mưa xuân lác đác', 'hội chèo qua ngõ' hay lời mẹ dặn đã khiến 'vuông lụa trắng' phải 'dừng dệt'.
Liệu việc tay xinh ngừng dệt có phải vì lòng đang có tình cảm? Tâm hồn chỉ mới có tình cảm mà sao 'hai má em lại hồng tươi'? Tất cả các câu hỏi được giải đáp trong câu thơ cuối, vì anh, vì nghĩ về anh: 'Có lẽ vì đã nhớ anh'.
Câu chuyện về mưa xuân tiếp tục với tâm trạng hồi hộp, bối rối khi nhớ đến anh của cô gái thôn nữ:
Xung quanh, đèn của hàng xóm đã sáng lên
Em đưa bàn tay ra dưới mái hiên,
Mưa rơi xuống tay em từng giọt lạnh lẽo,
Làm sao anh ấy lại không ghé thăm
Tâm hồn đang yêu làm cho mùa xuân thêm phần sống động, vì 'vuông lụa trắng' hồi hộp khi nghĩ về 'anh ấy', vì thế mà không ngại dẫu trời đang mưa:
'Em xin phép mẹ và đi ngay,
Mẹ dặn về phải kể cho mẹ nghe,
Mưa bụi nhẹ nên em không bị ướt áo,
Thôn Đoài chỉ có một con đê duy nhất.'
Từ 'vội vã' trong đoạn thơ thực sự rất phù hợp, phản ánh rõ ràng tâm trạng của cô gái đang yêu. Đọc đoạn thơ, nhịp điệu dường như nhanh hơn một chút vì từ 'vội vã'; có cảm giác em đang 'vội vã' đến Thôn Đoài, không phải chỉ để hát, mà để gặp anh, để thấy anh.
Thôn Đoài chìm trong tiếng hát suốt đêm dài ...
Lạnh lùng, em cảm thấy tủi thân với đêm khuya.
Dù buổi hát chưa kết thúc, đêm vẫn chưa tàn. Trong đoạn thơ trước, với tâm trạng 'rải rác', khoảng cách đến Thôn Đoài có vẻ gần gũi, chỉ một con đê duy nhất khiến mưa xuân không làm ướt áo em; giờ đây, con đê ấy trở nên vô cùng xa vời.
Trong đêm mưa xuân, hoa xoan đã rụng dưới chân giày, hội chèo làng Đặng đã lặng lẽ, và Thôn Đoài vẫn chưa hát xong, đôi tình nhân đã trở về.
Các câu thơ cuối với hình ảnh 'hội chèo làng Đặng lặng im, Thôn Đoài chưa hát, đôi ấy đã về' thực sự rất hòa hợp với cảnh mùa xuân. Cũng như tâm trạng của em, vẫn chưa thể tìm thấy hạnh phúc, còn đầy cô đơn sau hôm ấy.
Phân tích bài thơ 'Mưa xuân' của Nguyễn Bính - Tuyển tập hay nhất, mẫu số 2
Nguyễn Bính được biết đến như một trong những nhà thơ nổi bật của làng quê Việt Nam. Thơ của ông thường mang đậm tính trữ tình, chân chất như chính bản chất của những người nông dân hiền hòa. Bài thơ 'Mưa xuân' từ tập Lỡ bước sang (1940) rõ ràng phản ánh phong cách nghệ thuật đặc trưng của ông.
'Mưa xuân' kể về câu chuyện tình yêu của một cô gái bên khung cửi, đang nhớ về người yêu của mình. Những tâm tư chân thành của cô gái được thể hiện rất cảm động:
Em là cô gái bên khung cửi
Dệt lụa quanh năm cùng mẹ già,
Lòng cô còn tươi mới như lụa trắng,
Mẹ già vẫn chưa mang hàng ra chợ xa…
Cô gái tự ví mình như một người phụ nữ dệt lụa suốt ngày bên khung cửi, bên cạnh mẹ già. Tấm lòng cô như tấm lụa trắng vẫn chưa được bán đi. Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng êm ả, và một ngày nọ:
Hôm ấy, mưa xuân rơi bay phấp phới
Hoa xoan rụng dày dưới chân, lớp lớp đầy vơi
Những câu thơ này thật sự tinh tế và sâu lắng. Mưa xuân thường mang đến cảm giác dịu nhẹ, êm ái, như khơi dậy sự rung động trong lòng người đọc. Xuân về với hoa xoan rơi lớp lớp, tạo nên một bức tranh quê hương tuyệt đẹp. Và để làm tăng thêm vẻ ấm áp, một sự kiện bất ngờ xảy ra:
Hội chèo làng Đặng đi ngang qua, mẹ bảo: 'Thôn Đoài hát tối nay'...
Nếu hoa xoan thêm sắc thái cho câu thơ, thì sự xuất hiện của 'hội chèo làng Đặng' lại mang đậm hương vị quê hương, không thể nhầm lẫn. Hội chèo chỉ diễn ra một lần trong năm vào mùa xuân, đặc biệt ở các vùng quê như Thái Bình, Nam Định. Trong đêm hội chèo đó, 'em' đã gặp 'anh'. Cuộc gặp này chỉ thoáng qua nhưng đủ để người đọc cảm nhận được sự kiện đặc biệt.
Lòng cảm nhận một mối tình như sợi tơ đang dệt
Em dừng tay giữa lúc dệt lụa, tay vẫn đang khéo léo
Có vẻ như hai má em đỏ hồng
Có lẽ vì em đang nghĩ về anh…
Chính xác, hội chèo đã khắc sâu vào trái tim em những sắc thái của tình yêu đầu tiên. Mối tình đầu đang nở rộ đã khiến 'hai má em đỏ hồng' khi em 'nghĩ về anh'. Những câu thơ tiếp theo dường như giải thích nguyên nhân, hay chỉ đơn giản là bộc lộ những cảm xúc sâu kín trong lòng.
Chỉ mình em lặng lẽ trở về
Một dải đê cũng chẳng dài gì
Áo em che chắn dưới mưa nặng hạt.
Cảm giác lạnh lùng thêm phần cô đơn giữa đêm khuya
Từ cảm giác bối rối của tình yêu giờ đã chuyển thành nỗi buồn đơn độc. Chỉ còn một mình cô gái trên con đường trở về. Mưa xuân đã chuyển thành mưa nặng hạt, không còn mang lại cảm giác tươi mới như trước, mà chỉ làm tăng thêm sự cô đơn và nỗi buồn trong đêm. Khoảng cách giữa 'em' và 'anh' giờ đây không còn là 'thôi đê' mà là 'một dải đê' xa xôi.
Ngày đó mưa xuân đã ngại bay
Hoa xoan đã vương vãi dưới chân giày
Hội chèo làng Đặng lướt qua ngõ nhỏ,
Mẹ bảo: “Ngày xuân đã gần hết”…
Cảnh vật ngày đó có mưa xuân, hoa xoan và hội chèo làng Đặng, nhưng lần này lại đối lập hẳn. Mưa xuân đã không còn tươi mới, hoa xoan đã tàn, và hội chèo làng Đặng chỉ lướt qua. Mẹ nói rằng mùa xuân đã gần kết thúc, giống như tình yêu của cô gái vậy. Từ 'cạn' không chỉ báo hiệu sự kết thúc mà còn mở ra một khởi đầu mới…
Anh ơi! Ngày xuân đã sắp tàn…
Từ một cuộc hẹn không thành, mối tình này sẽ trôi dần vào quên lãng. Nỗi đau đầu đời như một vết thương sâu trong lòng cô gái. Dù có vẻ như mùa xuân và tình yêu đều tan biến, nhưng không phải vậy, thơ kết thúc lại thể hiện sức cháy mãnh liệt của tình yêu trong em.
Khi nào em mới có dịp gặp anh đây?
Khi nào đoàn Đăng sẽ đi qua con phố này?
Có phải mẹ em sẽ hát vào tối nay?
Bài thơ 'Mưa xuân' không chỉ vẽ nên bức tranh phong cảnh quê hương mà còn là tiếng lòng của những người trẻ yêu đời, là hình ảnh của những chàng trai, cô gái tại quê nhà, và chính là tâm hồn của người viết thơ.
