Tổng quan về Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu là tòa lầu nằm ngay trên trục chính của Hoàng Thành Huế, bên ngoài mặt tiền của Kinh thành Phú Xuân, tức phường Phú Hòa - thành phố Huế hiện nay. Từ Kỳ Đài hướng ra sông Hương bạn có thể quan sát thấy 2 công trình kiến trúc điểm tô cho diện mạo của kinh thành, 1 trong 2 chính là Phu Văn Lâu (phu: trưng bày, văn: văn thư, lâu: lầu) – lầu trưng bày văn thư của triều đình.
- Địa chỉ: Lê Duẩn, Phú Thuận, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế
- Giờ mở cửa: Mở suốt ngày
Phu Văn Lâu nằm ngay trên trục đường chính của kinh thành Huế. Ảnh: redsvn
Mặc dù nhỏ bé về kiến trúc, nhưng Phu Văn Lâu mang trong mình ý nghĩa lịch sử và văn hóa sâu sắc. Không chỉ là nơi niêm yết, công bố các chiếu thư của các vua chúa thời Nguyễn, nó còn là nơi danh dự của giới nho sinh, là địa điểm để xướng danh và ghi tên của các vị thi đậu tiến sĩ ngày xưa.
Hai bên mặt trước có hai khẩu súng thần công làm từ đồng, hướng về phía nhau. Ảnh: redsvn
Hướng dẫn đến Phu Văn Lâu
Từ đường Lê Lợi, bạn đi lên cầu Trường Tiền và rẽ phải qua đường Trần Hưng Đạo. Khi đến ngã ba gặp cầu Phú Xuân, tiếp tục đi thẳng sang đường Lê Duẩn, nhìn sang bên phải bạn sẽ nhìn thấy Phu Văn Lâu đối diện với Nghinh Lương Đình.
Đi đến đây cũng khá dễ dàng. Ảnh: redsvn
Lịch sử của Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu được xây dựng vào năm 1819 dưới triều vua Gia Long. Trước đây, nó được sử dụng để niêm yết các chỉ dụ quan trọng của hoàng đế và triều đình, hoặc kết quả của các kỳ thi được tổ chức bởi triều đình. Năm 1829, vua Minh Mạng đã chọn địa điểm này làm nơi tổ chức cuộc đấu giữa voi và hổ. Sau đó, vào năm 1830, vua lại tổ chức yến tiệc linh đình kéo dài 3 ngày tại đây để mừng sinh nhật của mình.
Các chi tiết tuyệt đẹp trên mái ngói của Phu Văn Lâu. Ảnh: redsvn
Vào thời kỳ của vua Gia Long (1802-1819), đây chỉ là một tòa nhà nhỏ được gọi là Bảng đình, nơi công bố các chỉ dụ của hoàng đế hoặc các bảng thi Hội, thi Đình cho dân chúng. Đến năm 1819, Bảng đình này đã được thay thế bằng một tòa nhà 2 tầng, mái 16 cây cột, xung quanh không có vách ngăn màu mỡ và được đổi tên thành Phu Văn Lâu. Ngoài ra, đây còn là nơi phát lịch và tổ chức các hoạt động vui chơi cho dân chúng do triều đình tổ chức...
Bậc cầu phía trước của lầu có lan can hình rồng. Ảnh: redsvn
Theo sử sách truyền lại từ thời Minh Mạng, sau khi các chỉ dụ tuyên bố ở cổng Ngọ Môn hoặc điện Thái Hoà được đọc, chúng sẽ được đặt trên long đình, che bởi lọng và quân lính sẽ đưa ra niêm yết tại Phu Văn Lâu. Các quan hàng tỉnh và lão hương cần đến quỳ lạy trước chỉ dụ.
Vào năm 1928, trước lầu đã diễn ra một cuộc đấu giữa voi và hổ cho vua Minh Mạng xem. Vào các dịp lễ hàng tuần và hàng tháng của vua, nhiều sự kiện vui vẻ khác cũng được tổ chức, và sau này, các vua Thiệu Trị và Tự Đức cũng tiếp tục duy trì phong tục này vào ngày khanh thọ của mình. Vua Thiệu Trị đã ghi nhận sông Hương và lầu Phu Văn là một trong 20 cảnh đẹp của Thần Kinh.
Bia đá khắc “khuynh cái hạ mã” ý là bất kỳ ai đi qua đều phải cởi mũ và xuống ngựa. Ảnh: redsvn
Bão trong năm Giáp Thìn (1904) đã làm Phu Văn Lâu bị phá hủy, vua Thành Thái đã ra lệnh xây dựng lại nó giống như cũ. Năm 1916, Trần Cao Vân và Thái Phiên đã giả vờ ngồi câu cá ở bến Phu Văn Lâu để gặp vua Duy Tân và thảo luận về kế hoạch khởi nghĩa. Tuy nhiên, kế hoạch không thành, và vua Duy Tân đã bị quân Pháp bắt giữ và đày ra đảo Réunion.
Khám phá các di tích Huế được in trên tờ tiền Việt Nam
4.1 Kiến trúc độc đáo của lợp ngói lưu ly của Phu Văn Lâu
Phu Văn Lâu được xây dựng hoàn toàn từ khung cột bằng gỗ lim quý hiếm, có 2 tầng mái lợp ngói hoàng lưu ly. Tầng trệt có lan can cao 65m, được phủ một lớp vôi màu vàng nhạt. Ngoại trừ những thời điểm khi sử dụng để niêm yết các chỉ dụ, dụ chỉ và kết quả của các kỳ thi khoa bảng, không gian bên trong thường được để trống hoàn toàn.
Từ năm 1821, sau khi truyền lô, danh sách các khoa danh tiến sĩ cũng được niêm yết tại đây. Để thể hiện sự tôn kính đối với triều đình, ngoài lề đường còn có đặt bia đá với dòng chữ: 'Khuynh cái hạ mã', để nhắc nhở những người đi ngang qua Phu Văn Lâu phải 'nghiêng nón xuống ngựa'.
Cửa sổ hình vuông trên tầng và lan can bằng gỗ. Ảnh: redsvn
Tầng trên của lầu được bao phủ bằng ván gỗ, mặt trước có cửa sổ hình vuông và hai mặt bên cũng có cửa sổ, biểu tượng cho khái niệm yin và yang. Xung quanh bên ngoài là hệ thống lan can bằng gỗ được làm tỉ mỉ. Ngoài ra, trước triều đình ngày xưa còn được sắp xếp với hai khẩu súng thần công nhỏ bằng đồng ở hai bên của lầu, hướng về trung tâm.
Trước đây, đây là nơi để niêm yết văn bản và tổ chức nhiều hoạt động cộng đồng. Ảnh: redsvn
Gần phía bên phải vẫn còn một tấm bia được khắc bài thơ “Hương giang hiểu phiếm”. Ảnh: redsvn
Bậc cầu thang dẫn lên lầu ở Phu Văn Lâu. Ảnh: redsvn
4.2 Nghinh Lương Đình xuất hiện cùng trên tờ tiền 50,000đ
Di tích Nghinh Lương Đình (hay còn được gọi là Nghênh Lương Đình) trước đây là công trình Lương Tạ tọa lạc trong hành cung Hương Giang. Kiến trúc đình này được thiết kế dưới dạng 1 gian 4 chái, với nhà vỏ cua dài phía trước và sau, cùng phần khung gỗ trên trạm trổ được chế tác tỉ mỉ. Mái chính của Nghinh Lương Đình được lợp bằng ngói ống lưu ly vàng, còn hai nhà vỏ cua thì lợp bằng ngói men vàng.
Sân được lát gạch bằng gạch vồ và đá thanh, cao 90cm, và phía bờ sông có 13 bậc cầu dẫn xuống một hành lang sát mặt nước sông Hương. Khu vực này ngày xưa cũng được sử dụng để đón tiếp các vị vua nhà Nguyễn đến thư giãn và lên thuyền thưởng ngoạn sông Hương và vùng cảnh quan xung quanh.
Nghinh Lương Đình là điểm ngắm cảnh sông Hương tuyệt đẹp. Ảnh: Lê Huy Hoàng Hải
Khung cảnh xung quanh đình rất rộng lớn và thơ mộng, thường được sử dụng để ngắm cảnh và tận hưởng không khí, đặc biệt là vào lúc bình minh, hoàng hôn hoặc trong đêm trăng sáng. Với ý nghĩa lịch sử và văn hóa cùng vẻ đẹp kiến trúc vĩnh cửu, Phu Văn Lâu và Nghinh Lương Đình đã được chọn để in trên tờ tiền polymer 50.000 đồng.
4.3 Bến Văn Lâu
Ở bờ sông Hương đối diện với Phu Văn Lâu là Bến Văn Lâu (thường được gọi là Bến Văn Lâu). Có một câu hát nổi tiếng liên quan đến địa danh này:
“Chiều chiều trước bến Văn Lâu,
Ai ngồi, ai câu, ai buồn, ai suy tư?
Ai nhớ, ai tưởng, ai hẹn, ai đợi?
Thuyền nào nhỏ nhẹ bên sông,
Nghe tiếng mái chèo kêu, rí rỉ nước non!”
Bến Văn Lâu và nhà hàng thuyền trên sông. Ảnh: TS. Phan Thuận Thảo
Trong những năm gần đây, không gian trên bến đã trở nên sôi động hơn, trở thành một điểm nhấn quan trọng trên con đường bờ bắc của sông Hương. Nếu bạn dừng chân tại bến vào buổi chiều tà, bạn sẽ cảm nhận được vẻ đẹp hiền hòa của thiên nhiên, nhấn mạnh bởi sâu thẳm của lịch sử. Từ đây, bạn cũng có cảm giác như đang đứng tại một nơi rất linh thiêng, khi nó nằm trên trục chính của Kinh thành Huế, nối liền với đàn Nam Giao, và phía trước mắt là Kỳ đài. Đây được coi là điểm 0 của Huế, là điểm tham chiếu để đo lường quãng đường về phía bắc và phía nam.
Địa điểm check-in gần Phu Văn Lâu
5.1 Kỳ Đài Huế
Kỳ đài hay “Cột cờ Phu Văn Lâu” được xây dựng cùng lúc với việc xây dựng Kinh thành vào năm 1807 và là nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng. Rất nhiều du khách ghé thăm nơi này để chụp ảnh kỷ niệm.
5.2 Cầu Trường Tiền
Cầu Trường Tiền, biểu tượng của Huế cổ kính, là điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi thăm thành phố. Nơi đây không chỉ là cây cầu lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học, âm nhạc và sự kiện văn hóa.
Phu Văn Lâu, dù đã trải qua nhiều biến cố, vẫn giữ nguyên vẻ đẹp kiến trúc thời Nguyễn. Địa điểm này là biểu tượng của văn hóa và sự thanh bình của Huế cổ kính. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những điều đặc biệt của Phu Văn Lâu.
Thụy Anh
Nguồn: Tổng hợp.