Khám phá phương pháp ăn uống thích hợp cho trẻ từ 18 tháng đến 12 tuổi

1. Giới thiệu về mô hình ăn uống phù hợp cho trẻ từ 18 tháng đến 12 tuổi

Bảo đảm cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, đa dạng thực phẩm, kích thích vị giác giúp trẻ thích thú với việc ăn, đây là ước mơ của các bậc phụ huynh trong mỗi bữa ăn cho bé. Để thực hiện điều này, mô hình tháp dinh dưỡng dành cho trẻ từ 18 tháng đến 12 tuổi là một công cụ quan trọng không thể thiếu trong gia đình.

Mô hình kim tự tháp dinh dưỡng cho trẻ dựa trên các nguyên tắc tương tự như người lớn

Kim tự tháp dinh dưỡng giúp phụ huynh nhận biết được nhóm thực phẩm nên ăn thường xuyên và nhóm chỉ nên ăn đôi khi. Điều này phụ thuộc vào vị trí của nhóm thực phẩm trong kim tự tháp. Càng gần đỉnh, thì càng ít tiêu thụ. Lưu ý rằng, không có thực phẩm nào bị cấm, chỉ có sự khác biệt về lượng và tần suất ăn.

2. Tìm hiểu về nhóm tinh bột, nhóm rau củ, và trái cây

Nhóm tinh bột bao gồm các loại bánh mì, khoai tây, gạo, mì ống, ngũ cốc,... Những thực phẩm này cần có mặt trong mọi bữa ăn và đủ lượng, bởi chúng là nguồn năng lượng chính cho trẻ.

Đặc tính dinh dưỡng quan trọng của nhóm thực phẩm này là cung cấp năng lượng từ carbohydrate phức hợp (đường) biểu hiện qua tinh bột. Ngoài ra, một số thực phẩm trong nhóm này còn chứa chất xơ, vitamin nhóm B và khoáng chất cần thiết hàng ngày cho trẻ.

• Ưu tiên sử dụng các sản phẩm làm từ bột nguyên cám, giàu chất xơ, vì những chất này tồn tại lâu trong cơ thể giúp trẻ cảm thấy no lâu hơn. 

• Có thể thay thế nhiều loại ngũ cốc ăn sáng nếu bé không thích bánh mì vào buổi sáng.

Tìm hiểu về nhóm rau củ và trái cây

Nhóm rau củ đặc trưng bởi ít calo và cung cấp chất xơ, nước, khoáng chất, chất chống oxy hóa và vitamin cho cơ thể. Rau rất giàu chất xơ, có tác dụng giúp no và giảm cảm giác đói, giúp trẻ không ăn vặt sau này. Vì vậy, trong thực đơn dinh dưỡng của trẻ nên bổ sung rau từ 2 đến 3 phần ăn trong ngày. 

Ưu tiên sử dụng các loại rau củ theo mùa và đa dạng, vì không phải tất cả các loại đều có thành phần giống nhau

Nhóm trái cây và nhóm rau đều cung cấp nhiều khoáng chất, vitamin, chất chống oxy hóa, nước và chất xơ. Tuy nhiên, nhóm trái cây có hàm lượng đường cao hơn. Đề xuất bổ sung nhóm này vào khẩu phần dinh dưỡng hàng ngày của trẻ qua các bữa chính hoặc món tráng miệng.

• Trái cây tươi và chín tự nhiên chứa nhiều vitamin và chất chống oxy hóa nhất. 

• Nước ép trái cây ít chất xơ hơn nhưng giúp giảm cảm giác đói nhờ hàm lượng chất xơ thấp và trạng thái lỏng của nó.

• Trái cây khô, mặc dù giàu vitamin và khoáng chất, nhưng không phù hợp với khẩu phần ăn của trẻ vì ít nước và nhiều đường.

3. Tìm hiểu về nhóm thực phẩm từ sữa, thịt, cá, trứng

Nhóm thực phẩm từ sữa bao gồm sữa, phô mai, sữa chua, sữa lên men và các thực phẩm thay thế giàu canxi như sữa đậu nành, sữa chua đậu nành,... Nhóm này cung cấp protein và canxi cần thiết cho sự phát triển xương của trẻ. 

Ưu tiên sử dụng sữa, sữa chua và phô mai tươi, vì chúng giàu nước và ít chất béo

Để đảm bảo lượng canxi cần thiết cho sự phát triển xương và răng của trẻ, trẻ nên tiêu thụ 2 phần thực phẩm từ sữa mỗi ngày cho đến khi 10 tuổi (3 phần từ 10 tuổi). 

• Một phần trong nhóm dinh dưỡng này tương đương với 1 ly sữa (200 ml) hoặc 125g sữa chua hoặc 100g bơ sữa hoặc 30g phô mai. 

• Một số đồ uống thực vật đôi khi có hàm lượng carbohydrate cao hơn so với sữa bò, ví dụ như sữa gạo, nên tiêu thụ chúng với lượng vừa phải.

Vai trò của nhóm thực phẩm từ thịt, cá, trứng

Nhóm này bao gồm thịt, gia cầm, cá, trứng, đậu (đậu lăng, đậu Hà Lan, đậu gà,...) và các loại thực phẩm thay thế như seitan, đậu phụ, quorn, tempeh, v.v. Những thực phẩm này cung cấp sắt (quan trọng cho chức năng não) và protein, bên cạnh đó còn là những chất cần thiết cho sự phát triển, tái tạo mô và hệ miễn dịch của trẻ.

 Tuy nhiên, một số loại thịt có chất béo cao: thịt băm nhỏ, thịt xông khói, thịt nguội,... Nên hạn chế tiêu thụ chúng tối đa một lần mỗi tuần. 

4. Nhóm chất béo và vai trò của nước đối với cơ thể trẻ

Nhóm chất béo trong tháp dinh dưỡng cho trẻ bao gồm đủ loại chất béo (dầu, mỡ thực vật, mỡ động vật, chất béo phết, bơ, mayonnaise và các chất dẫn xuất, kem,...) cũng như các loại trái cây có dầu (quả hạch, quả phỉ, hồ đào, hạnh nhân,...). 

Thực phẩm thuộc nhóm này cung cấp các vitamin tan trong chất béo (A, D, E và K), các axit béo thiết yếu và rất giàu chất béo. Đây là lý do vì sao chúng cần được tiêu thụ một cách điều độ. Ngoài ra nhóm cũng rất quan trọng để thúc đẩy sự phát triển tốt của bé (xây dựng não bộ, hệ thống miễn dịch hoạt động tốt, bảo vệ các cơ quan nội tạng và sức khỏe của da trẻ). Tuy nhiên, quan trọng nhất là phải lựa chọn đúng trong số các loại thực phẩm khác nhau, vì một số có chứa “chất béo tốt” và những loại khác chứa “chất béo xấu”. 

• Ưu tiên chất béo từ nguồn thực vật (dầu hạt cải dầu, dầu hướng dương, dầu ô liu, dầu lạc,...). 

• Nước sốt chế biến sẵn, kem tươi, bánh ngọt và bánh quy thường chứa “chất béo xấu” và do đó cần hạn chế. 

• Khi chế biến nước sốt cho trẻ, sử dụng sữa hoặc sữa chua để giảm lượng calo, cùng với thảo mộc hoặc gia vị thơm để tăng hương vị.

Nhóm thực phẩm không cần thiết bao gồm bánh ngọt, bánh quy, sô cô la, đồ ngọt, kem, khoai tây chiên giòn, đồ uống có đường,... Tất cả đều giàu năng lượng. Chúng không bị cấm, nhưng nên tiêu thụ với số lượng nhỏ và không quá thường xuyên.

Sử dụng quá nhiều đồ ngọt có thể gây thừa cân và ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng

Thức uống quan trọng nhất cho cơ thể là nước. Nước là chất dinh dưỡng cần thiết cho sự sống và chiếm hơn một nửa cơ thể của trẻ. 

Theo khuyến nghị, mỗi người nên uống khoảng 1,5 lít nước mỗi ngày. Tuy nhiên, nhu cầu có thể thay đổi tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe, đặc biệt khi gặp thời tiết nóng, vận động mạnh, bị tiêu chảy hoặc sốt. 

Các khuyến nghị cơ bản cho trẻ em như sau: Theo Khuyến nghị về Độ tuổi (EFSA 2010), trẻ từ 4 đến 8 tuổi nên uống từ 1,1 đến 1,3 lít nước mỗi ngày và trẻ từ 9 đến 13 tuổi nên uống từ 1,5 đến 1,7 lít nước mỗi ngày.

• Trà, cà phê và các loại nước tăng lực chứa caffeine, không phù hợp cho trẻ em. 

• Không khuyến khích trẻ em sử dụng đồ uống có đường.