Buzz
1. Hành trình khám phá kim loại của con người
Khoảng thiên niên kỷ thứ IV trước công nguyên, người nguyên thủy đã tìm ra một nguyên liệu mới để chế tạo công cụ và vũ khí, thay thế các vật dụng làm bằng đá, đó chính là kim loại.
- Khoảng năm 3500 trước công nguyên: Người Tây Á và Ai Cập đã biết chế tạo và sử dụng đồng.
- Khoảng năm 200 trước công nguyên: Nhiều nền văn minh đã biết sử dụng đồng thau.
- Cuối thiên niên kỷ thứ II - đầu thiên niên kỷ thứ I trước công nguyên: Con người đã biết chế tạo công cụ bằng sắt.
2. Những thay đổi trong xã hội khi công cụ kim loại ra đời
2.1. Sự phát triển của xã hội nguyên thủy
a. Biến đổi trong đời sống vật chất
- Con người đã áp dụng công cụ kim loại để khai phá đất đai, mở rộng diện tích canh tác.
- Công cụ lao động kim loại giúp gia tăng hiệu quả công việc.
=> Con người không chỉ đủ ăn mà còn có thể tích lũy của cải dư dả.
- Các nghề như luyện kim, dệt vải, làm gốm, chế tác đồ gỗ,... dần trở thành những ngành sản xuất độc lập.
b. Những thay đổi trong xã hội
- Tại các thị tộc, nam giới dần đảm nhận các công việc nặng nhọc, do đó trở thành trụ cột chính trong gia đình. Đây là mô hình gia đình phụ hệ, nơi con cái sẽ mang họ của cha. Một số gia đình khác có xu hướng tách ra khỏi công xã thị tộc để tìm kiếm những khu vực sinh sống có điều kiện tốt hơn.
=> Công xã thị tộc dần bị thu hẹp lại.
- Với sự xuất hiện của cải dư thừa, xã hội bắt đầu phân chia thành các tầng lớp giàu nghèo. Xã hội nguyên thủy từ từ tan rã, tuy nhiên, quá trình này không đồng đều ở các khu vực khác nhau trên thế giới.
- Tại phương Đông (Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Quốc,...), xã hội nguyên thủy tan rã sớm hơn nhưng không hoàn toàn, bởi vì cư dân sống gần các con sông lớn. Họ phải hợp tác trong các cộng đồng công xã thị tộc để thực hiện các công trình thủy lợi và bảo vệ khỏi các mối đe dọa bên ngoài. Những giá trị cộng đồng và nhiều phong tục của xã hội nguyên thủy vẫn được gìn giữ. Do đó, xã hội nguyên thủy phân hóa sớm hơn ở khu vực này nhưng không triệt để.
2.2. Sự tan rã của xã hội nguyên thủy tại Việt Nam
a. Sự tan rã của xã hội nguyên thủy
- Xã hội nguyên thủy bắt đầu tan rã khi Người tối cổ tiến hóa thành Người tinh khôn. Người tinh khôn đã cải tiến công cụ đá để nâng cao hiệu quả lao động. Khi nhận thấy rằng năng suất vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu sống, họ đã phát hiện ra kim loại và chế tạo công cụ mới từ chất liệu này.
- Với sự xuất hiện của công cụ kim loại, con người có thể khai phá đất hoang và mở rộng diện tích trồng trọt một cách đáng kể. Công cụ bằng sắt giúp họ xẻ đá xây dựng nhà cửa và xẻ gỗ làm thuyền, dẫn đến sự dư thừa của cải không chỉ đủ để nuôi sống bản thân mà còn để tích trữ.
- Nhờ vào khả năng lao động và sự dư thừa của cải, một số người tích lũy được nhiều tài sản, trong khi một số khác lợi dụng quyền lực để chiếm đoạt của cải từ người khác. Điều này tạo ra sự phân hóa giữa người giàu và người nghèo, và xã hội dần hình thành các giai cấp, tầng lớp. Xã hội nguyên thủy bắt đầu tan rã khi các thành viên không còn có thể cùng chung sống và làm việc.
=> Nguyên nhân chính dẫn đến sự tan rã của xã hội nguyên thủy là sự xuất hiện của tư hữu về tài sản sản xuất. Sự phân chia này khiến cho các thành viên trong cùng một cộng đồng không còn có thể cùng chung sống và làm việc, dẫn đến sự hình thành các giai cấp xã hội. Từ đó, xã hội nguyên thủy bắt đầu tan rã.
b. Công xã nguyên thủy
- Công xã nguyên thủy là giai đoạn đầu tiên và kéo dài nhất trong lịch sử phát triển xã hội loài người, từ khi con người xuất hiện trên Trái Đất cho đến khi xã hội bắt đầu phân chia thành các giai cấp và hình thành Nhà nước.
+ Sự trì trệ trong quá trình phát triển của công xã nguyên thủy chủ yếu do điều kiện lao động và sinh sống chậm chạp. Trong toàn bộ giai đoạn này, nguyên liệu chính để chế tạo công cụ vẫn là đá, một vật liệu cứng và giòn, chỉ cho phép chế tạo những công cụ thô sơ nhất và gặp nhiều khó khăn trong quá trình chế tác.
+ Kỹ thuật ghè đẽo để phát triển thành kỹ thuật mài đá yêu cầu một quá trình tích lũy kinh nghiệm kéo dài hàng vạn năm. Vì hạn chế về trình độ và kỹ thuật, người nguyên thủy phải hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên. Điều này đã buộc con người phải hợp tác và kết nối để làm việc tập thể và đấu tranh sinh tồn.
=> Từ những điều đã nêu, có thể thấy rằng trong xã hội công xã nguyên thủy không tồn tại sự chiếm hữu tư nhân về tài sản sản xuất, không có tình trạng bóc lột, và cũng không có hệ thống chính quyền dưới bất kỳ hình thức nào. Sự không có giai cấp là bản chất của chế độ công xã nguyên thủy.
- Các giai đoạn của công xã nguyên thủy bao gồm:
+ Thứ nhất: Thị tộc và bộ lạc
Người tinh khôn có khả năng ăn tạp và sống dựa vào việc hái lượm trái cây và săn bắt thú hoang. Họ đã phát triển kỹ năng săn bắn bằng cách hợp tác để bao vây bầy thú, dồn chúng vào vực sâu, sau đó sử dụng đá và lao để tiêu diệt con mồi. Với số lượng cá thể nhất định, người tinh khôn đã kế thừa lối sống của tổ tiên, hình thành thị tộc - một nhóm người bao gồm vài chục gia đình có quan hệ gần gũi, thậm chí cùng mẹ (quan hệ huyết thống) - sống và làm việc cùng nhau để kiếm sống.
+ Thứ hai: Thời kỳ kim khí
Việc phát hiện và sử dụng kim loại để chế tạo công cụ lao động đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lịch sử phát triển của nhân loại. Trước đó, con người chỉ biết chế tạo công cụ thô sơ từ đá. Đến khoảng năm 4000 TCN, kim loại đồng được phát hiện. Đồng, vốn mềm, chủ yếu được dùng để chế tác trang sức. Sau một thời gian, con người đã biết hợp kim đồng với thiếc và chì để tạo ra đồng thau. Các công cụ kim khí như rìu, cuốc, thương, giáo, mũi tên, và trống đồng đã xuất hiện, giúp con người khai phá đất hoang, tăng năng suất lao động, sản xuất không chỉ đủ ăn mà còn dư thừa.
+ Thứ ba: Sự kết thúc của xã hội nguyên thủy
Sự xuất hiện của công cụ kim khí đã khiến một số người lao động giỏi tạo ra nhiều của cải hơn, dẫn đến tình trạng dư thừa tài sản và việc lợi dụng vị trí, uy tín để chiếm đoạt của cải của người khác. Những người này ngày càng trở nên giàu có, trong khi những người nghèo thì càng nghèo hơn. Chế độ làm chung, ăn chung và hưởng chung trong xã hội công xã thị tộc đã bị phá vỡ, mở đường cho sự hình thành giai cấp và Nhà nước.
Trên đây là toàn bộ thông tin mà Mytour có thể chia sẻ về chủ đề 'Quá trình con người phát hiện ra kim loại'. Hy vọng bài viết này giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về một trong những dấu mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của loài người và những thông tin được cung cấp sẽ có ích cho bạn.
