Buzz
1. Phủ định là gì? Phủ định biện chứng có nghĩa là gì?
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, phủ định được định nghĩa là “hành động loại bỏ hoặc thay thế một sự vật, hiện tượng này bằng một sự vật, hiện tượng khác” trong quá trình phát triển và tiến hóa. Ví dụ, xe máy là sự phủ định của xe đạp, trong khi xe ô tô là sự phủ định của xe máy.
Ngoài ra, phủ định cũng có thể được hiểu là một thao tác logic, từ đó sinh ra một mệnh đề mới dựa trên mệnh đề đã cho. Nếu mệnh đề ban đầu là đúng, thì phủ định của nó sẽ là sai, và ngược lại, nếu mệnh đề ban đầu là sai, phủ định của nó sẽ là đúng.
Phủ định biện chứng, xét về mặt triết học, là khái niệm chỉ sự phủ định tạo điều kiện cho sự phát triển, mở đường cho sự xuất hiện của các sự vật, hiện tượng mới. Nó giúp các sự vật, hiện tượng mới thay thế các sự vật, hiện tượng cũ và giữ vai trò kết nối giữa cái cũ và cái mới. Nói cách khác, phủ định biện chứng là quá trình tự phủ định và tự phát triển của các sự vật, hiện tượng, đóng vai trò là “mắt xích” trong “chuỗi liên kết” dẫn đến sự hình thành của các sự vật, hiện tượng mới và tiến bộ hơn.
Phủ định biện chứng có hai đặc trưng chính: tính khách quan (sự vật, hiện tượng tự phủ định mình do những mâu thuẫn bên trong) và tính kế thừa (loại bỏ những yếu tố không còn phù hợp và cải thiện những yếu tố còn hữu ích từ sự vật, hiện tượng cũ để đưa vào sự vật, hiện tượng mới).
Mỗi sự vật và mỗi khái niệm đều có cách phủ định riêng. Như vậy, phương thức phủ định bao gồm hai bước chính: phủ định (bước đầu tiên) và phủ định của phủ định (bước thứ hai).
2. Quy luật phủ định của phủ định là gì?
Trong phép biện chứng duy vật, quy luật phủ định của phủ định chỉ ra xu hướng (tăng trưởng), hình thức (xoáy ốc) và kết quả (sự xuất hiện của các sự vật, hiện tượng mới từ sự vật, hiện tượng cũ) của sự phát triển, thông qua sự hòa quyện giữa tính thay đổi và tính kế thừa trong quá trình tiến hóa.
Nói một cách khác, quy luật phủ định của phủ định thể hiện sự hình thành của các sự vật, hiện tượng mới từ cái cũ, phát triển từ đơn giản đến phức tạp, từ mức độ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
3. Ý nghĩa quy luật phủ định của phủ định và ví dụ
Ý nghĩa của quy luật phủ định của phủ định theo chủ nghĩa Mác - Lênin được diễn đạt như sau:
Thứ nhất, quy luật phủ định của phủ định diễn tả rằng sự vận động và phát triển của sự vật trải qua hai lần phủ định biện chứng, có vẻ như trở về điểm khởi đầu nhưng ở một mức độ cao hơn.
Thứ hai, lần phủ định đầu tiên biến sự vật cũ thành cái đối lập của chính nó. Sau nhiều lần phủ định, sẽ xuất hiện sự vật mới với nhiều đặc điểm giống sự vật ban đầu (điểm xuất phát), nhưng không hoàn toàn giống, như thể là sự lặp lại ở một trình độ cao hơn.
Thứ ba, sự phủ định của phủ định đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ phát triển và đồng thời mở ra một chu kỳ mới, tạo thành vòng xoáy ốc trong quá trình tiến hóa. Mỗi vòng xoáy mới phản ánh một mức độ phát triển cao hơn, và chuỗi vòng xoáy biểu hiện tính vô tận của sự tiến bộ.
Thứ tư, ngoài hai đặc điểm cơ bản của phủ định biện chứng (tính khách quan và tính kế thừa), phủ định của phủ định còn có đặc trưng thêm là tính chu kỳ.
Thứ năm, trong thực tế, một chu kỳ phát triển của sự vật có thể bao gồm nhiều lần phủ định biện chứng.
Tóm lại, quy luật phủ định của phủ định phản ánh mối liên hệ và sự kế thừa qua trung gian giữa cái bị phủ định và cái phủ định; nhờ tính kế thừa, phủ định biện chứng không phải là sự phủ định hoàn toàn mà là điều kiện cho sự phát triển, giữ lại những yếu tố tích cực từ các giai đoạn trước và lặp lại những đặc điểm chủ yếu của cái ban đầu trên cơ sở mới và cao hơn. Vì vậy, sự phát triển thường theo đường xoáy ốc thay vì đường thẳng.
Ví dụ về quy luật phủ định của phủ định
Ví dụ 1:
- Một quả trứng ban đầu (trong điều kiện ấp) là sự khẳng định đầu tiên. Phủ định lần đầu tạo ra gà con. Sau đó, phủ định lần hai (gà con trưởng thành) dẫn đến việc tạo ra nhiều quả trứng.
- Một hạt thóc ban đầu (khi được gieo trồng) là sự khẳng định ban đầu. Phủ định lần đầu tạo ra cây lúa. Tiếp theo, phủ định lần hai (cây lúa trưởng thành) sinh ra nhiều hạt thóc.
Trong cả hai ví dụ, chúng ta quan sát thấy một chu kỳ phát triển: từ một quả trứng ban đầu đến nhiều quả trứng mới, và từ một hạt thóc ban đầu đến nhiều hạt thóc mới. Sự chuyển từ một thành nhiều chứng tỏ sự tiến bộ lên mức cao hơn.
Ví dụ 2:
Vòng đời của con tằm bao gồm các giai đoạn: Trứng - tằm - nhộng - ngài - trứng. “Tằm” xuất hiện đã thay thế “trứng”, do đó, tằm là phủ định của trứng. “Nhộng” xuất hiện và thay thế tằm, nên nhộng là phủ định của tằm. “Ngài” phát triển từ nhộng và thay thế nhộng, nên ngài là phủ định của nhộng. Cuối cùng, trứng mới xuất hiện từ ngài, bắt đầu một chu trình mới. Trứng mới chính là sự phủ định của ngài. Quá trình phát triển của tằm bao gồm 4 lần phủ định.
4. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật phủ định của phủ định
Quy luật phủ định của phủ định có các ý nghĩa phương pháp luận sau:
- Quy luật này giúp chúng ta hiểu rõ sự ra đời của cái mới và mối liên hệ giữa cái cũ và cái mới.
- Trong nhận thức và hoạt động thực tiễn, cần tránh thái độ phủ định hoàn toàn. Cần biết lựa chọn những yếu tố tích cực từ cái cũ.
- Cần chống lại thái độ hư vô và thái độ bảo thủ, không chấp nhận những cái đã lỗi thời và không phù hợp.
- Phải nhận thức rằng sự phát triển không diễn ra theo đường thẳng mà theo hình xoắn ốc, với nhiều khó khăn và phức tạp trong quá trình tiến hóa.
5. Áp dụng thực tiễn quy luật phủ định của phủ định
Dưới đây, Mytour sẽ giới thiệu về việc áp dụng quy luật phủ định của phủ định để giải thích sự phát triển trong ngành thời trang Việt Nam hiện nay.
Thời trang hiện tại giống như một vòng tuần hoàn, khi chúng ta sống ở thế kỷ XXI nhưng lại mặc những trang phục mang ảnh hưởng của các thế kỷ trước. Những bộ trang phục ngày nay là sự kế thừa từ những bộ trang phục cổ xưa, nhưng đã được cách tân để trở nên hiện đại và phù hợp hơn. Những bộ trang phục hiện tại mang sự sáng tạo và cải tiến để đáp ứng xu hướng thời đại và trở nên trẻ trung hơn.
Áo dài, trang phục truyền thống của người Việt Nam, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và cải tiến để phù hợp với từng thời kỳ. Quy luật phủ định của phủ định đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phát triển của áo dài qua các thời kỳ. Trong thế kỷ XVII, chiếc áo dài đầu tiên là áo giao lãnh bốn vạt, tiền thân của áo tứ thân. Áo giao lãnh khoác ngoài yếm lót, kết hợp với váy đen và thắt lưng màu tương tự như áo tứ thân, nhưng có hai vạt trước buông thả thay vì buộc trước bụng. Trong suốt thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XX, áo tứ thân đã được chế tác lại cho tiện lợi hơn trong lao động, với hai vạt trước có thể buộc lại và hai vạt sau may liền thành một tà áo. Áo tứ thân thường được làm từ vải tối màu để phù hợp với công việc, trong khi phụ nữ thành thị mặc áo ngũ thân để phân biệt với tầng lớp lao động nghèo. Áo ngũ thân có bốn vạt như áo tứ thân, nhưng được may liền thành hai tà trước và sau, với vạt thứ năm là một mảnh áo lót kín đáo. Đến những năm 1939 - 1943, áo dài “Le Mur” của họa sĩ Cát Tường đã cách tân kiểu dáng áo dài với phom ôm sát cơ thể, tay phồng, cổ hình trái tim và các chi tiết trang trí khác. Dù bị chỉ trích và chỉ được giới nghệ sĩ mặc, kiểu áo này vẫn góp phần hình thành nên kiểu dáng áo dài hiện đại. Năm 1960, áo dài với tay raglan và nút bấm dọc theo một bên hông đã giúp giảm nếp nhăn và tạo sự thoải mái khi vận động. Đầu những năm 1960, áo dài Bà Nhu với kiểu dáng hở cổ đã gây phản ứng mạnh mẽ nhưng ngày nay lại được yêu thích vì sự thoải mái và phù hợp với khí hậu.
Những năm 1960, áo dài chít eo đã thách thức quan điểm truyền thống và trở thành một xu hướng mới. Lúc bấy giờ, áo nịt ngực được sử dụng phổ biến, và phụ nữ thành thị với quan điểm cởi mở đã chọn kiểu áo dài chít eo để tôn lên đường cong cơ thể. Cuối thập kỷ 60, áo dài mini trở nên phổ biến trong giới nữ sinh nhờ vào sự tiện lợi và thoải mái, với tà áo hẹp và ngắn đến gần đầu gối, không chít eo nhưng vẫn ôm theo đường cong cơ thể. Ngày nay, áo dài truyền thống đã được cách tân với nhiều kiểu dáng và chất liệu khác nhau, như áo dài phối với quần jeans, áo dài tà ngắn, áo dài tranh vẽ, hay áo dài cong cho ngày cưới. Qua nhiều lần cải tiến từ áo dài cổ truyền, áo dài hiện nay đã được nâng cấp để trở nên hiện đại hơn mà vẫn giữ được vẻ đẹp truyền thống.
Trên đây là toàn bộ bài viết của Mytour về quy luật phủ định của phủ định trong triết học: Ví dụ và ứng dụng thực tiễn. Hy vọng rằng chúng tôi đã cung cấp thông tin hữu ích cho các bạn. Mytour xin chân thành cảm ơn.
