Khám phá sâu hơn vào 13 câu đầu của bài thơ 'Vội vàng'

Đề bài: Phân tích 13 câu đầu bài thơ 'Vội vàng'

Mẫu văn Phân tích 13 câu đầu bài 'Vội vàng' của Xuân Diệu

I. Bố cục Phân tích 13 câu đầu bài thơ 'Vội vàng' của Xuân Diệu (Hoàn chỉnh)

1. Giới thiệu

- Tổng quan về tác giả Xuân Diệu và bài thơ 'Vội vàng'.
- Giới thiệu nội dung 13 câu đầu của bài thơ.

2. Phần chính

a. Phân tích 4 câu đầu đoạn thơ
- Viết ngắn gọn, súc tích, nhấn mạnh vào ý chí của chủ thể.
- Câu mở đầu bằng cụm từ 'Tôi muốn' thể hiện tính chủ động mạnh mẽ của người thơ.

>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích 13 câu đầu của bài thơ 'Vội vàng' tại đây.
 

II. Mẫu văn Phân tích 13 câu đầu bài 'Vội vàng'
 

1. Phân tích 13 câu đầu bài thơ 'Vội vàng' của Xuân Diệu, mẫu số 1 (Chuẩn):

4. Phân tích 13 câu đầu bài 'Vội vàng' của Xuân Diệu, mẫu số 4 (Chuẩn):

Xuân Diệu được biết đến là nhà thơ của sự trẻ trung, tình yêu và niềm đam mê tuổi xuân. Ba chủ đề này đã chiếm vị trí quan trọng trong sự nghiệp sáng tác thơ của ông trước thời điểm cách mạng tháng Tám. Bằng mười ba câu thơ đầu tiên của bài thơ 'Vội vàng', ông đã thể hiện một tâm hồn yêu đời, đam mê cuộc sống mãnh liệt.

Có thể khẳng định rằng, ít nhà thơ nào trong thời kỳ thơ trung đại dám mạnh mẽ thể hiện cái tôi cá nhân của mình, và khi tham gia vào phong trào Thơ mới, cái tôi của Xuân Diệu đã tỏa sáng một cách độc đáo và đầy bản lĩnh:

'Tôi mong muốn dừng ánh nắng
Để màu sắc không phai nhạt đi
Tôi ước ao giữ lại cơn gió
Để hương thơm không bay đi'.

Mùa xuân là thời kỳ rạng rỡ nhất trong năm, cũng như tuổi trẻ là khoảnh khắc đẹp nhất trong cuộc đời mỗi người. Bốn câu thơ ngắn này, như tiền đề của bài thơ, thể hiện mong ước chiếm lấy quyền lực của thi sĩ trong việc tạo dựng vẻ đẹp tự nhiên. Xuân Diệu muốn ngăn chặn thời gian để giữ lại những khoảnh khắc tuyệt vời nhất, đáng nhớ nhất. Ông khao khát giữ lại ánh nắng để 'màu sắc không phai', giữ lại cơn gió để cuộc sống luôn tràn ngập hương thơm. Khao khát 'dừng ánh nắng', 'giữ lại cơn gió' thể hiện ý thức của con người trong việc kiểm soát tự nhiên. Tuy nhiên, điều này vừa có lý do vì nhà thơ 'yêu cuồng nhiệt nơi quê hương bé nhỏ này' (Hoài Thanh), nhưng cũng vừa là không thể, vì con người không thể chống lại luật lệ của tự nhiên, không thể kiểm soát những thứ mong manh, ngắn ngủi, không thể tồn tại mãi mãi. Chúng ta chỉ có thể thực hiện mong muốn đó khi có phép màu. Đồng thời, khao khát này cũng phản ánh sự ham muốn sống sâu sắc và quan niệm về thời gian của ông. Thời gian diễn ra một cách tuyến tính, không thể quay lại sau khi đã trôi qua, vì vậy nhà thơ khao khát giữ ánh nắng, giữ gió để tận hưởng toàn bộ vẻ đẹp của thế giới.

Bài văn Phân tích 13 câu đầu bài 'Vội vàng' của Xuân Diệu được lựa chọn

Ý thơ dâng trào cùng cảm xúc trong những câu ngũ ngôn đã thể hiện được ước muốn chân thành và sáng tạo của 'nhà thơ mới nhất trong dòng thơ mới' (Hoài Thanh). Đặc biệt, sự xuất hiện của chủ thể trữ tình, cái tôi cá nhân đã vượt ra khỏi những hệ thống ràng buộc, quy ước của văn học trung đại. Nhân vật trữ tình tự xưng là 'tôi' với sự tự tin và quyết đoán. Cái tôi cá nhân đó không lẻn vào trong cái 'ta' chung của cộng đồng, dân tộc, mà nó đứng một mình, tự do bởi với Xuân Diệu, cái tôi là lẽ sống:

'Ta là Một, là Độc nhất, là Thượng đế
Không ai là ngang bằng cùng ta'.

(Hy Mã Lạp Sơn )

Sự lặp lại về cấu trúc và hình thức ở các câu thơ 1 - 3, câu thơ 2 - 4 cùng với nhịp điệu nhanh, sôi động đã một lần nữa làm nổi bật mong ước kiểm soát vũ trụ của Xuân Diệu.

Trong khi các nhà thơ trung đại mơ về thế giới tưởng tượng, Xuân Diệu lại phát hiện ra một thiên đường trên thực tế, ngay trước mắt con người:

'Của chú ong này đây tuần tháng mật
Này đây bông hoa của đồng nội xanh mướt
Này đây lá của cành tơ lung linh phơi phới
Của chú chim yến này đây khúc tình si
Và đây là ánh sáng chớp nhấp nháy hàng mi
Mỗi buổi sớm, thần Vui vẫn gõ cửa
Tháng giêng ngọt ngào như một cặp môi gần'.

Các dòng thơ tiếp theo là lời giải thích về nguyên nhân tại sao nhà thơ muốn 'tắt nắng', 'buộc gió'. Ánh mắt 'xanh non', 'biếc rờn' của thi sĩ về mùa xuân đã nhận ra vẻ đẹp của cuộc sống, thiên nhiên với những thực đơn phong phú. Mùa xuân của chú ong bướm, cỏ cây, hoa lá, mùa xuân của sự sống tràn đầy. Mùa xuân được phát hiện qua vẻ đẹp của tháng giêng với những điều tinh túy nhất. Có thể nói đó là một bức tranh tuyệt đẹp, một khu vườn tình ái đầy hương sắc của mùa xuân trên mặt đất. Chỉ có Xuân Diệu mới nhìn thấy được 'tuần tháng mật' của chú ong bướm, thấy được sắc xanh non của cành tơ với những chiếc lá đang 'phơi phới'. Tất cả vẻ đẹp ấy như được trưng bày trước mắt nhà thơ và bạn đọc qua từ ngữ 'này đây'. Chỉ có nhà thơ ấy mới thấy được những bông hoa của đồng nội và nghe được khúc tình si của chim yến, chim anh. Và cũng chỉ có ông mới cảm nhận được: 'Tháng giêng ngọt ngào như một cặp môi gần'.

Mùa xuân đẹp và quyến rũ như đôi môi của thiếu nữ và tháng giêng là tháng đẹp nhất trong mùa xuân. Tác giả sử dụng từ 'ngọt ngào' để thể hiện một khao khát, một cảm nhận riêng biệt đến lạ lùng mà ta chỉ có thể gặp ở Xuân Diệu. Ông như một họa sĩ tài năng đứng trước bức tranh thiên nhiên tươi đẹp để chỉ cho chúng ta thấy vẻ tươi non, nõn nà của mùa xuân. Mùa xuân đẹp và tình tứ, mọi vật đều có đôi, gắn bó, quấn quýt với nhau một cách thân mật. Những cặp đôi gắn bó với nhau trong sự ngọt ngào, say đắm, hương gắn kết với hoa để khoe sắc trên đồng nội 'xanh rì'. Những cánh yến trên bầu trời đang chao liệng để gửi gắm lời yêu thương cho nhau mỗi độ xuân về.

Tác giả đã chọn con người làm mẫu mực cho cái đẹp để nét vẽ của mình in sâu vào tâm trí của người thưởng thức. Thiên đường, bữa tiệc của thiên nhiên đều có trong cuộc sống này, có trong tầm tay của con người. Đoạn thơ như một bản nhạc êm đềm mà Xuân Diệu sử dụng để 'cháy cảnh bồng lai và dẫn ai đó về hạ giới' (Hoài Thanh), về với nơi cư trú của mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ. Phương pháp liệt kê khiến cho những vẻ đẹp của mùa xuân được trình bày một cách sống động và chân thực.

Có thể nói, chỉ với Xuân Diệu, vẻ đẹp của mùa xuân mới hiện hữu hoàn hảo và non nớt đến như vậy. Sự sống như mở ra một bữa tiệc hoành tráng mà mỗi người là một vị khách được mời tham dự. Nhà thơ đã 'say mê với tình yêu, nhiệt huyết với mùa xuân, đắm chìm trong ánh nắng, rung động với bướm chim' (Thế Lữ). Ông đã mở toang tất cả các giác quan để thưởng thức vị ngọt, hương thơm đậm đà của mùa xuân và sự sống 'phơi phới'. Đôi mắt tinh tế của Xuân Diệu đã nhận ra sức sống mới mẻ, một năng lượng trẻ trung, một mùa xuân đẹp đẽ làm say đắm lòng người. Nhà thơ khao khát giữ lại tất cả vị 'ngon' của tình yêu và mùa xuân khi chúng đang trong thời kỳ đẹp nhất về màu sắc.

Xuân Diệu đang lạc mình trong thế giới kỳ diệu của cuộc sống, vũ trụ thì đột nhiên tỉnh giấc:

'Tôi hạnh phúc. Nhưng vội vã một nửa
Tôi không đợi mùa hạ mới mong đến xuân'.

Tác giả đặt mình ở hai trạng thái: nửa 'hạnh phúc' trọn vẹn và nửa 'vội vàng', cảm thấy lưu luyến. Dấu chấm ngăn cách giữa dòng thơ tạo ra hai câu đặc biệt. Thi sĩ nhận ra vẻ đẹp vô giá của cuộc sống nhưng ngay lập tức cũng hiểu rằng thời gian không chờ đợi. Dấu chấm tạo ra một khoảng trống trong cảm xúc, Xuân Diệu đang ngây ngất trong thiên đường mùa xuân nhưng bất ngờ nhận ra cuộc sống con người rất ngắn ngủi và mong manh. Đang ở trong khu vườn thế gian đẹp đẽ mà Xuân Diệu đã lo sợ không ít vẻ đẹp sẽ tan biến, tan đi vào hư không mà không để lại dấu vết. Nhà thơ muốn chạy đua với thời gian, muốn hòa mình vào thiên nhiên để tồn tại cùng thời gian.

Mùa xuân đã trở thành bạn đồng hành tâm giao của Xuân Diệu, luôn được Xuân Diệu đón nhận với tình yêu mãnh liệt trong mọi tình huống:

'Xuân hiện giữa mùa đông khi ánh nắng ló dạng
Giữa mùa hè khi trời xanh ngời sau cơn mưa
Giữa mùa thu khi gió mát lướt nhẹ bên tai
Những sắc màu tự nhiên tinh tế trên chiếc áo rộng'.

(Xuân vô mùa)

Đây là thời điểm để mơ mộng, gieo mầm tương phùng, sự hòa quyện của mọi sự sống và là thời khắc nảy nở tình yêu của từng cá thể. Ông nhận thức rằng: 'Tình yêu không tuổi và mùa xuân không thời gian' (Xuân vô mùa) nhưng mọi niềm vui cũng đến lúc kết thúc, hoa nở xong rồi cũng phải tàn theo quy luật vĩnh cửu của tạo hoá. Dường như ông đã hiểu trước điều này nên 'không chờ mùa hạ mới mà mong chờ mùa xuân'. Nhà thơ đã nhận ra bước đi không chờ đợi mà nghiệt ngã của thời gian nên ông không chờ đợi để rồi hối tiếc, ông không đợi mùa xuân tới rồi mới nhớ về mình, tiếc nuối.

Khen ngợi vẻ đẹp của mùa xuân qua mười ba dòng thơ đầu bài thơ 'Vội vàng', Xuân Diệu đã khẳng định rằng không gì sánh bằng vườn trần thế trên cõi đất. Những dòng thơ của ông là 'nguồn sống mạnh mẽ chưa từng thấy tại chốn này' (Hoài Thanh). Sống là hạnh phúc lớn nhất, khao khát của chúng ta, vì thế, hãy trân trọng sự sống và sống tích cực.

5. Phân tích 13 dòng thơ đầu bài Vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 5 (Chuẩn)

Xuân Diệu là một nghệ sĩ đa tài - viết văn, làm thơ, phê bình, nghiên cứu văn học,... nhưng để lại nhiều thành tựu nổi bật hơn cả vẫn là thơ. Xuân Diệu là một trong những nhà thơ tài năng của phong trào Thơ mới với những dòng thơ sôi nổi yêu đời, đam mê cuộc sống, luôn thể hiện một khao khát 'vô biên và tuyệt đích' và một quan niệm nhân sinh mới mẻ. Và có lẽ, nét đặc sắc ấy trong thơ Xuân Diệu được thể hiện rõ qua mười ba dòng thơ đầu của bài thơ “Vội vàng”.

Bắt đầu đoạn thơ với bốn câu thơ được viết bằng thể thơ ngũ ngôn, tác giả Xuân Diệu đã tỏ ra khao khát mãnh liệt muốn giữ lại vẻ đẹp của cuộc sống, của thiên nhiên.

Tôi ước mong dập tắt ánh nắng
Cho màu sắc đừng nhạt nhòa đi
Tôi ao ước khóa chặt cơn gió
Để hương thơm đừng bay lả tảo đi

Với nghệ thuật lặp lại điệp ngữ “tôi ao ước” kèm theo thể thơ ngũ ngôn, nhịp thơ nhanh, sắc bén, bốn dòng thơ đã phản ánh khát vọng, mong mỏi sôi nổi của Xuân Diệu. Ước muốn của nhà thơ chính là “tắt nắng”, là “khóa chặt cơn gió” để giữ lại sắc màu, hương thơm cho cuộc sống. Điều ước đó của nhà thơ có vẻ như không thể hiện nhưng với Xuân Diệu, điều đó là hoàn toàn có thể, bởi với ông, ánh nắng và cơn gió là biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên, của cuộc sống. Ước muốn đó của nhà thơ cuối cùng là muốn giữ lại hương thơm, muốn giữ mãi những vẻ đẹp của thiên nhiên, của cuộc sống, để chúng không phai nhạt theo thời gian.

Hướng dẫn cách lập dàn ý và Phân tích 13 dòng thơ đầu của Xuân Diệu

Nếu bốn dòng thơ đầu, tác giả biểu hiện khát khao mãnh liệt, hùng hồn của mình thì trong bảy dòng thơ tiếp theo của đoạn thơ, tác giả vẽ ra trước mắt bạn đọc “bức tranh thiên đường trên mặt đất”.

Mùa xuân tựa như bức tranh sống động, đang bày ra trước mắt:

Những lời mời gọi của 'này đây' như một thế giới tươi mới, hân hoan mời gọi, khẳng định sự sống:

Tháng giêng như một cặp môi gần, ngọt ngào, quyến rũ:

Xuân Diệu biến thiên nhiên thành người tình, vẽ nên một thiên đường trần gian đẹp ngỡ ngàng:

Trước vẻ đẹp của 'thiên đường trần gian', nhà thơ không kìm lòng mà thốt lên:

Sung sướng nhưng vội vã, tôi không đợi nắng hạ mới đón chào xuân.

Cảm giác sung sướng của nhà thơ trước sự tuyệt vời của thiên nhiên chẳng kéo dài, chỉ còn lại một nỗi vội vàng. Xuân Diệu nhận ra sự trôi chảy của thời gian, sự mong manh của cuộc sống, và chính vì thế ông sống vội vã để thưởng thức sự tuyệt vời ở đây.

Tóm lại, mười ba câu đầu của 'Vội vàng' đã truyền đạt quan niệm về cuộc sống của Xuân Diệu: thiên đường không cách xa mà nó tồn tại ngay dưới chân chúng ta, giữa thế giới này.

"""""KẾT THÚC"""""

Vội vàng là một tác phẩm thi văn quan trọng trong chương trình học môn Ngữ văn ở lớp 11. Để hiểu sâu hơn về bài thơ này, ngoài việc Phân tích 13 câu đầu của bài thơ Vội vàng, bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về: Ảnh hưởng của nghệ thuật về cuộc sống trong Vội vàng, Triết lí về cuộc sống trong bài thơ Vội vàng của tác giả Xuân Diệu, Phân tích những khổ thơ đầu tiên để hiểu rõ hơn ý nghĩa của bài thơ, Sự tuyệt vời của thiên nhiên trong bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu.