Buzz
Mark Manson cho rằng con người có nguồn lực hạn chế để sử dụng trong cuộc sống. Nhưng cách tiếp cận và gắn kết với cuộc sống của mỗi người sẽ phụ thuộc vào những trải nghiệm riêng của họ.
Thuyết về lịch sử cuộc đời
Thuyết này có thể được tóm tắt như sau: Mỗi sinh vật đều có nguồn lực hữu hạn để sử dụng trong cuộc sống và cần phân phối chúng một cách hợp lý để tối ưu hóa khả năng duy trì loài. Nói cách khác, mỗi loài cần tìm cách sinh sản nhiều con nhất có thể và đảm bảo sự sống sót của chúng để tiếp tục di truyền.
Điều này làm cho mọi thứ trở nên thú vị: Các sinh vật khác nhau sẽ có chiến lược phân bổ nguồn lực khác nhau. Một số loài như cây hoặc rùa sẽ tập trung vào việc phát triển bản thân ở giai đoạn đầu đời trước khi chuyển sang sinh sản và duy trì nguồn lực. Trong khi đó, thỏ hoặc chuột lại tập trung vào sinh sản mạnh mẽ từ giai đoạn sớm.
Vậy con người thì sao?
Theo lý thuyết về lịch sử cuộc đời, con người có nhiều chiến lược sống linh hoạt. Không có một cách tiếp cận cố định, mà chúng ta linh hoạt trong việc phân bổ tài nguyên theo thời gian.
Một số người theo đuổi chiến lược “sống chậm” - họ đầu tư nhiều vào giáo dục, sự nghiệp và phát triển bản thân trước khi sinh con. Số khác lại sống nhanh hơn, họ sinh con nhiều và thường xuyên, ít quan tâm đến kế hoạch dài hạn hoặc trì hoãn sự thỏa mãn.
Những điều này có vẻ trừu tượng, nhưng thực tế lại rất hấp dẫn. Thuyết về lịch sử cuộc đời giải thích nhiều hành vi của con người, từ việc chấp nhận rủi ro đến việc lựa chọn bạn đời hay hòa nhập xã hội.
Ví dụ, những người theo đuổi “sống nhanh” thường hành động mạo hiểm hơn, như sử dụng ma túy hoặc tham gia đua xe. Điều này bởi vì họ ít lo lắng về tương lai nên cũng ít quan tâm đến những gì họ có thể mất. Họ thường chọn bạn đời dựa trên vẻ ngoài hơn, bởi vì nó là dấu hiệu cho thấy khả năng sinh sản mạnh mẽ.
Trong khi đó, những người “sống chậm” thường chọn bạn đời dựa trên trí thông minh hoặc tính cách, vì những đặc điểm này giúp duy trì nòi giống lâu dài. Họ cũng ít hành động mạo hiểm hơn và tránh rủi ro hơn, vì họ có quá nhiều để mất.
Cần lưu ý rằng thuyết về lịch sử cuộc đời không phải là một lời giải thích toàn diện cho hành vi con người - không có lý thuyết tâm lý nào có thể làm điều đó. Đây là một lý thuyết phức tạp và đa dạng, mà các chuyên gia tâm lý học và nhân chủng học vẫn đang nghiên cứu và tranh luận về.
Tuy nhiên, lý thuyết này cũng cho thấy rằng hành vi con người không chỉ đơn giản là kết quả của sự lựa chọn hoặc hoàn cảnh sống của chúng ta. Nó được hình thành từ lịch sử tiến hóa của loài người và từ những chiến lược chúng ta đã phát triển để tối ưu hóa khả năng duy trì nòi giống của mình.
Thuyết về lịch sử cuộc đời có thể không hấp dẫn lắm, nhưng nó lại làm sáng tỏ một số khía cạnh cơ bản nhất trong hành vi con người. Điều này là điều chúng ta nên nhớ.
Thuyết gắn bó (attachment theory)
Đây là một lý thuyết mà tôi thường sử dụng để giải thích tại sao một mối quan hệ phát triển (hoặc không phát triển). Nó tập trung vào một trong những nhu cầu cơ bản nhất của con người: nhu cầu kết nối cảm xúc.
Tại cốt lõi, thuyết gắn bó nói về mối quan hệ hình thành giữa trẻ sơ sinh và người chăm sóc chúng. Những mối quan hệ này rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ về mặt cảm xúc và kỹ năng xã hội. Trẻ em có mối gắn bó an toàn với người chăm sóc thường cảm thấy an toàn và tự tin trong các mối quan hệ với người khác.
Tuy nhiên, điều thú vị về thuyết gắn bó là nó không chỉ áp dụng cho trẻ sơ sinh và người chăm sóc của họ. Nó cũng giúp chúng ta hiểu về cơ chế hoạt động của các mối quan hệ trong đời người trưởng thành, và giải thích vì sao một số người thành công hơn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ lành mạnh hơn người khác.
Theo thuyết gắn bó, người trưởng thành có kiểu gắn bó an toàn sẽ luôn thoải mái với sự gần gũi, có khả năng tạo ra mối quan hệ tình cảm mạnh mẽ với người khác. Họ tự tin trong việc thể hiện nhu cầu và cảm xúc của mình, và tin rằng đối phương sẽ luôn ở đó để hỗ trợ khi cần.
Ngược lại, những người có kiểu gắn bó lo lắng hoặc tránh né thường sợ hãi sự gần gũi, làm cho việc xây dựng mối quan hệ mạnh mẽ trở nên khó khăn. Họ gặp khó khăn trong việc tin tưởng người khác và thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh.
Một điều thú vị khác về thuyết gắn bó là nó không chỉ được định hình bởi yếu tố bẩm sinh. Kiểu gắn bó của một người còn phụ thuộc vào trải nghiệm sống của họ, đặc biệt là trong giai đoạn đầu đời với người chăm sóc.
Ví dụ, nếu một đứa trẻ luôn nhận được sự chú ý và đáp ứng nhu cầu từ người chăm sóc, nó sẽ phát triển kiểu gắn bó an toàn khi trưởng thành. Ngược lại, nếu trẻ bị chăm sóc không nhất quán hoặc bị bỏ bê, họ có thể phát triển kiểu gắn bó lo lắng hoặc tránh né.
Tin vui là kiểu gắn bó không phải là điều cố định suốt đời. Bằng cách tham gia trị liệu và tự tìm hiểu sâu hơn về bản thân, bạn hoàn toàn có thể phát triển kiểu gắn bó an toàn hơn và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh, trọn vẹn hơn.
Dưới đây là những lý thuyết tâm lý mà bạn có thể chưa từng nghe đến, nhưng có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về cuộc sống của mình. Mặc dù chúng là sự đơn giản hóa của một thực tế phức tạp, nhưng chúng có thể cung cấp thông tin cần thiết để bạn tạo ra những thay đổi tích cực trong cuộc sống.
