(Mytour.com) Học thuyết âm dương ngũ hành là yếu tố cơ bản trong nhiều lĩnh vực như phong thủy, tử vi, tướng số. Xuất phát từ mô hình Hà Đồ cổ xưa.
1. Tìm hiểu bản chất của học thuyết âm dương ngũ hành

Hiểu âm dương là gì?
Âm và dương không phải là thực thể cụ thể, không gian cụ thể, mà là thuộc tính của mọi vật thể trong vũ trụ. Đó là hai khía cạnh đối lập nhưng lại hòa hợp. Lão Tử mô tả, 'Trong vạn vật, không có vật nào mà không chứa đựng Âm và Dương'.
Ngũ hành là gì?
Theo triết lý vật chất cổ xưa, mọi thứ trong thế giới hình thành từ năm yếu tố cơ bản là nước, lửa, đất, cây cỏ và kim loại. Tức là năm hành thuỷ, hoả, thổ, mộc, kim.
Khi quan sát bầu trời đêm, ta nhìn thấy năm hành tinh chính là Thủy tinh (Mercury), Kim tinh (Venus), Hỏa tinh (Mars), Mộc tinh (Jupiter), và Thổ tinh (Saturn) di chuyển. Ngoài ra, còn có 3 hành tinh cần công cụ hỗ trợ là Diêm vương tinh (Uranus), Hải vương tinh (Neptune), và Thiên vương tinh (Pluto). Cổ nhân đã liên kết chúng với ngũ hành.
Lưu ý rằng cổ nhân, không có công nghệ như chúng ta, đã xây dựng hệ thống quan điểm của họ dựa trên quan sát và sáng tạo riêng. Họ tạo ra hệ thống chiếu cố nhất của mình, vẫn có giá trị và áp dụng cho cuộc sống hàng ngày.
Qua quan sát 5 hành tinh, cổ nhân phát hiện ra chu kỳ 60 năm, gọi là lục thập hoa giáp. Mặc dù không có công cụ hiện đại, họ có thể dự đoán vị trí của các hành tinh trong khoảng 60 năm tới.
Trong Kinh Thư, chương “Hồng Phạm” liên kết ngũ hành với hiện tượng tự nhiên và xã hội. Đây là sự hòa hợp giữa duy vật và tư tưởng huyền bí. Ngũ hành là cơ sở của thế giới, làm nổi bật tính chất của vật chất.
Âm dương ngũ hành không chỉ là đề tài nghiên cứu mà còn được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực huyền học Á Đông như Thái Ất, Kinh Dịch, Lục Nhâm, Kỳ Môn Độn Giáp, Phong Thủy, Bát Tự, và đặc biệt là Tử vi. Nó là nền tảng của nghiên cứu huyền học Á Đông, giúp khám phá sâu sắc về sự kết hợp giữa vũ trụ và con người.
2. Xuất phát từ đâu mà có khái niệm Âm Dương Ngũ Hành?
Hà Đồ, nguồn gốc của học thuyết Âm Dương Ngũ Hành, đã được giải mã và phát triển qua hàng ngàn năm lịch sử. Truyền thuyết kể rằng Phục Hy, vị vua thần thoại Trung Hoa, phát hiện ra Hà Đồ khi đi tuần thú phương Nam. Những chấm đen trắng trên lưng con Long Mã đã trở thành ký hiệu 10 số đếm, tạo thành bản đồ và làm nền tảng cho Âm Dương Ngũ Hành.

Hà Đồ cũng là một phần quan trọng của phong thủy Huyền Không.
Trong nguyên lý ngũ hành, 10 con số được chia thành hai nhóm đối xứng: âm và dương, sinh và tử, trời và đất. Số dương 1, 3, 5, 7, 9 ứng với chấm trắng trên Long Mã, còn số âm 2, 4, 6, 8, 10 ứng với chấm đen. Sự hài hòa giữa âm và dương, trời và đất được thể hiện qua bản đồ này.
Về ngũ hành, Hà Đồ xác định vị trí của 5 con số Sinh, đại diện cho 5 yếu tố vận động trong vũ trụ: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Sự kết hợp của số Trời và số Đất tạo ra sự hài hòa âm dương. Mỗi con số ứng với một hành và hướng: 1 và 6 hành Thủy (phương Bắc), 2 và 7 hành Hỏa (phương Nam), 3 và 8 hành Mộc (phương Đông), 4 và 9 hành Kim (phương Tây), 5 và 10 hành Thổ ở trung tâm.
Tóm lại, Hà Đồ là nguồn cảm hứng cho Âm Dương Ngũ Hành, thể hiện sự kết hợp duyên dáng giữa các yếu tố âm, dương, trời, và đất.
Nguyên tắc cơ bản nhất của ngũ hành là âm dương tương khắc và tương sinh, tạo nên sự biến đổi, luân phiên vô tận trong vũ trụ. Sự sống và cái chết liên tục luân phiên, chẳng ngừng biến đổi, di chuyển là tinh thần cốt lõi của thuyết ngũ hành.
Ngũ hành tương sinh: Kim sinh Thủy, Thủy sinh Mộc, Mộc sinh Hỏa, Hỏa sinh Thổ, Thổ sinh Kim. Ngũ hành tương khắc: Kim khắc Mộc, Mộc khắc Thổ, Thổ khắc Thủy, Thủy khắc Hỏa, Hỏa khắc Kim.
Con người nghiên cứu về âm dương ngũ hành không chỉ để đoán mệnh mà còn để hòa mình vào luân phiên của tự nhiên. Triết học phương Đông, học thuyết âm dương ngũ hành, tất cả đều hướng tới việc hiểu rõ nguyên thủy, tìm kiếm quy luật tự nhiên và áp dụng chúng vào cuộc sống. Đây là cách nhìn nhận tự nhiên một cách khoa học, hài hòa và phát triển lâu dài.
(Tham khảo từ tài liệu của Kỳ Duyên TS)