Khám phá tác dụng của cây kỷ tử trong lĩnh vực y học

1. Đặc điểm tổng quan về cây kỷ tử

Cây kỷ tử thuộc họ Cà, có tên khoa học là Fructus Lycii và trong dân gian còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như câu khởi, khủ khởi, câu kỷ tử ninh hạ hoặc địa cốt tử,... Ở Việt Nam, cây kỷ tử thường được trồng nhiều nhất ở các tỉnh miền núi như Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái.

Cây này thường mọc thẳng đứng, thân mềm và có chiều cao dao động từ 50 đến 150cm. Lá của cây có hình dáng dài và thuôn dài giống như lưỡi mác, mọc xen kẽ và không có cuống. Hoa của cây thường mọc ở góc nách lá và nổi bật với màu tím đỏ nhạt.

Phần quả thường được sử dụng nhiều nhất trong việc chế biến thuốc. Khi chín, quả thường chuyển sang màu đỏ cam hoặc đỏ tươi và vỏ ngoài trở nên nhăn nheo, có hình dáng thon dài và nhỏ bé (kích thước từ 0,5 - 2cm), khi chạm vào có cảm giác mềm mại, ẩm ướt.

Kỷ tử tươi

Thời điểm tốt nhất để thu hoạch quả kỷ tử là khoảng tháng 9 - 10 vì lúc này quả đã chín và có hàm lượng dưỡng chất cao. Sau khi thu hoạch, thường người ta mang quả kỷ tử vào nơi bóng mát để phơi khô cho đến khi vỏ quả nhăn lại, sau đó mới đưa ra ngoài trời để phơi dưới ánh nắng mặt trời trong khoảng 4 - 5 ngày.

2. Thành phần và tác dụng của kỷ tử mà ít người biết đến

2.1. Thành phần hóa học của kỷ tử

Kỷ tử từ lâu đã được sử dụng trong Y học cổ truyền Đông y với hương vị ngọt, tính bình, thường được sử dụng trong các loại thuốc an thần, bổ khí, trừ phong, cường âm đạo và nhuận phế,...

Dựa vào sổ tay lâm sàng trung dược, kỷ tử chứa betaine (cũng tìm thấy trong rau bina và củ cải đường), có lợi cho da và tóc, giúp giảm nếp nhăn, được nhiều phụ nữ ưa chuộng.

Trong cuốn sách về cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, kỷ tử có chứa nhiều chất béo có lợi, protein và axit linoleic,...

Các chất dinh dưỡng trong kỷ tử được nghiên cứu cụ thể bởi Triệu Hủ Huấn và Từ Quốc Quân (Trung Quốc): mỗi 100g kỷ tử chứa 150mg canxi, 6,7mg photpho, 3,96mg caroten cùng 18 loại axit amin, các khoáng chất như sắt, kẽm, phốt pho và vitamin B2. So với rau bina và đậu nành, kỷ tử có hàm lượng sắt và beta-caroten cao hơn nhiều.

2.2. Lợi ích không thể bỏ qua của kỷ tử đối với sức khỏe

Nâng cao hệ miễn dịch

Lysozyme, một enzyme tiêu hóa có trong kỷ tử, có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập và gây bệnh của vi khuẩn, giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm ảnh hưởng tiêu cực của thời tiết đối với cơ thể.

Tăng cường chức năng tâm lý, hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer

Kỷ tử có tác dụng kích thích ham muốn mạnh mẽ, tăng cường sản xuất hormone testosterone, cải thiện chất lượng tinh trùng và điều trị rối loạn cương dương và xuất tinh sớm ở nam giới.

Hơn nữa, kỷ tử còn được coi là một loại dược liệu quý giúp chậm lại quá trình lão hóa của các tế bào thần kinh, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ở người cao tuổi.

Hỗ trợ giảm cân

Hỗ trợ giảm cân cũng là một trong những lợi ích của kỷ tử mà bạn nên cân nhắc. Nguyên nhân là vì loại trái cây này có ít calo nhưng lại giàu vitamin A, C và các chất dinh dưỡng. Đặc biệt, nó còn có hàm lượng đường thấp, không gây mệt mỏi, nhiều chất xơ có thể hỗ trợ hiệu quả trong quá trình giảm cân.

Phần quả là phần được sử dụng nhiều nhất để chế biến thuốc

Giúp cải thiện sức khỏe gan

Betaine hydrochloride trong kỷ tử giúp tăng hàm lượng phospholipid trong gan và huyết thanh, bảo vệ gan khỏi các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, kỷ tử còn có lợi cho thận bằng cách giúp đào thải độc tố và loại bỏ các kim loại nặng khỏi cơ thể.

Tăng cường khả năng nhìn

Theo nghiên cứu của Đại học Trung Hoa (Hồng Kông) và Đại học John Johns Hopkins (Baltimore), kỷ tử cung cấp zeaxanthin, một hoạt chất chống oxi hóa mạnh mẽ, giúp cải thiện thị lực.

Vì vậy, những người cao tuổi mắc các vấn đề về thị lực nên sử dụng kỷ tử để cải thiện tình trạng. Zeaxanthin cũng giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương do gốc tự do và tia cực tím.

Dưỡng da

Với beta-carotene và vitamin C, kỷ tử là lựa chọn hàng đầu cho việc chăm sóc da, cải thiện sắc tố da, giúp da trở nên mịn màng và sáng hơn. Nếu bạn đang gặp vấn đề về mụn, hãy sử dụng kỷ tử vì khả năng kháng viêm hiệu quả của nó.

3. Lưu ý khi sử dụng kỷ tử

Mặc dù kỷ tử có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không phù hợp với mọi người. Đặc biệt:

Dùng kỷ tử có thể tăng sức đề kháng và cải thiện hệ miễn dịch, nhưng cũng có thể gây nóng cơ thể. Không nên sử dụng kỷ tử khi cảm sốt, tiêu chảy, hoặc viêm nhiễm. Ngoài ra, kỷ tử không thích hợp cho những người cáu giận, huyết áp cao, hoặc thích ăn thịt nhiều. Sử dụng quá nhiều kỷ tử có thể gây đỏ mắt, giảm thị lực, và không thoải mái khi nhìn. Kỷ tử phù hợp cho những người có sức đề kháng yếu và cần kiên nhẫn khi sử dụng.

Mặc dù nhỏ bé nhưng kỷ tử là kho tàng của dưỡng chất thiết yếu

Đây là thông tin cơ bản về kỷ tử - một loại dược liệu phổ biến trong Đông y. Trước khi sử dụng kỷ tử để điều trị bệnh, hãy nghiên cứu kỹ về các loại thuốc phù hợp với tình trạng bệnh của bạn và tham khảo ý kiến của các bác sĩ Đông y uy tín để có hiệu quả tốt nhất.