Tết Hàn Thực là một ngày lễ truyền thống quan trọng đã tồn tại từ lâu trong văn hóa Việt Nam nhưng thường ít được thế hệ trẻ quan tâm. Bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu thêm về Tết Hàn Thực là gì, cũng như nguồn gốc và ý nghĩa của nó đối với văn hóa và tín ngưỡng của chúng ta. Hãy đọc ngay!
1. Tìm hiểu về Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực, hay còn được biết đến với cái tên gọi đơn giản là Tết bánh trôi bánh chay, là một ngày lễ truyền thống phổ biến ở miền Bắc Việt Nam và trong cộng đồng người Hoa. Trong dịp này, mỗi gia đình đều chuẩn bị những chiếc bánh trôi, bánh chay và trình bày chúng trang trọng trên bàn thờ tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và tri ân đối với tổ tiên và người thân đã khuất.
Ngày diễn ra của Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh có liên quan gì nhau không? Tết Thanh Minh thường diễn ra từ ngày 4/5 hoặc 5/5 đến 21/5 hoặc 22/5, đôi khi trùng với ngày diễn ra của Tết Hàn Thực, gây nhầm lẫn cho nhiều người. Tuy nhiên, thực tế, Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh là hai dịp lễ khác nhau với những ý nghĩa riêng biệt. Tết Hàn Thực diễn ra vào ngày 03/03 âm lịch hàng năm, là thời điểm mà con cháu chuẩn bị bánh trôi và bánh chay để cúng tổ tiên. Trong khi đó, Tết Thanh Minh là dịp để con cháu tảo mộ, sửa sang và quét dọn mộ phần, không có ngày cố định và thường dựa vào lịch dương để xác định. |
2. Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn Thực
Điều quan trọng khi tìm hiểu về Tết Hàn Thực
2.1. Nguồn gốc của Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực bắt nguồn từ Trung Quốc từ thời kỳ Xuân Thu (770 - 221). Lúc đó, vua Tấn Văn Công gặp khó khăn phải sống lưu vong ở nước Sở và Tề. Ông được Giới Từ Thôi giúp đỡ, thậm chí hy sinh tính mạng để cứu vua. Mặc dù sau này vua quên công lao của ông, nhưng ông vẫn khiêm tốn từ chối sự thưởng thức từ vua.
Khi đoạt lại ngôi vương, vua Tấn tìm Giới Từ Thôi để lĩnh thưởng nhưng ông từ chối vì không cần danh vọng hay tiền bạc.
Trong cơn giận dữ, vua Tấn ra lệnh thiêu rụi rừng để ép ông Giới Từ Thôi, nhưng hai cha con ông quyết định hy sinh tính mạng vào ngày 3/3 âm lịch. Nghe tin, vua Tấn hối hận sâu sắc, cho xây miếu thờ và kiêng dùng lửa trong 3 ngày để bày tỏ sự ăn năn.
Mùng 3/3 âm lịch không chỉ để tưởng nhớ Giới Từ Thôi mà còn để tri ân ông bà tổ tiên và gốc rễ dân tộc.
2.2. Ý nghĩa của Tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực, mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi đến Việt Nam đã mang ý nghĩa đặc biệt, gắn bó sâu sắc với dân tộc ta.
Để thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà tổ tiên và gốc rễ dân tộc, con cháu quây quần bên nhau, tổ chức nấu bánh trôi, bánh chay để dâng lên bàn thờ tổ tiên, thể hiện sự hiếu kính và lòng biết ơn về công dưỡng dục và sinh thành.
Bằng cách dâng món ăn truyền thống này, chúng ta cũng truyền gửi những giá trị văn hóa tốt đẹp từ xa xưa, với nguyên liệu dân dã đặc trưng cho dân tộc Việt Nam như hạt gạo, thể hiện sự gắn bó mạnh mẽ với văn hóa dân tộc.
Ngoài ra, Tết Hàn Thực cũng là dịp để mọi người gửi gắm niềm tin, cầu mong một năm mới thịnh vượng, mùa màng bội thu và cuộc sống hạnh phúc.

Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng khi trở thành một phần của văn hóa Việt Nam, nó đã thể hiện rõ nét bản sắc và truyền thống của dân tộc.
3. Ý nghĩa của bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn Thực
Bánh trôi, bánh chay là hai món không thể thiếu trong mâm cúng tổ tiên vào ngày Tết Hàn Thực, đồng thời là biểu tượng của ngày lễ này. Dưới đây là ý nghĩa của chúng:
Giữ gìn truyền thống dân tộc: Bánh trôi, bánh chay là biểu tượng của ngày Tết Hàn Thực, thể hiện lòng kính trọng đối với các món ăn nguội. Hình ảnh những chiếc bánh này trên mâm cúng đã trở thành dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Việt Nam, kết nối thế hệ qua thời gian.
Hướng về tổ tiên, cội nguồn dân tộc: Bánh trôi, bánh chay với hình dạng tròn trắng, chứa bên trong những nguyên liệu tinh tế, là biểu tượng của lòng biết ơn và tình cảm sâu sắc đối với tổ tiên. Việc cùng nhau làm bánh cũng thể hiện tinh thần đoàn kết trong gia đình.
Cầu mong thời tiết thuận hòa: Bánh trôi và bánh chay mang thông điệp về sự cân bằng giữa âm và dương, mong muốn cho mùa màng bội thu, cuộc sống viên mãn hạnh phúc.

Bánh trôi, bánh chay là biểu tượng không thể thiếu trong ngày Tết Hàn Thực, thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên và mong ước điều tốt lành.
4. Nên cúng gì vào ngày Tết Hàn Thực?
Trong ngày Tết Hàn Thực, mâm cúng thường gồm các món như:
Bánh trôi, bánh chay: Khi cúng bánh trôi, bánh chay, hãy chắc chắn có 3 hoặc 5 bát bánh chay và 3 hoặc 5 bát bánh trôi là lựa chọn tốt nhất.
Hoa tươi và trầu cau: Trong việc chưng cúng, hãy sắp xếp hoa tươi mang ý nghĩa may mắn như hoa đồng tiền, hoa huệ trắng,… Thường người ta thích sử dụng hoa cúc, tượng trưng cho tài lộc, may mắn. Đối với trầu cau, chọn loại mới và chưng với số lẻ 3 hoặc 5 đĩa.
Mâm ngũ quả: Bạn có thể lựa chọn quả theo sở thích nhưng nhớ đảm bảo có 5 loại quả khác nhau. Ngoài ra, để mang lại nhiều điều tốt đẹp hơn, chọn 5 loại quả tượng trưng cho ngũ hành như quả vàng cho hành Kim, quả đỏ cho hành Hỏa,...
Nước sạch: Tượng trưng cho sự trong sạch, biểu hiện lòng thành kính của gia đình đối với tổ tiên.
Ngoài những điều trên, hãy chuẩn bị các vật phẩm như nhang, đèn, hoặc gà luộc, chè, xôi, rượu,… (Tùy thuộc vào điều kiện và nhu cầu của gia đình).
5. Điều cần tránh trong Tết Hàn Thực
Ngoài việc chuẩn bị mâm cúng, hãy tránh những hành động sau để tránh gặp phải những điều không may mắn:
Tránh việc chuyển nhà, chuyển địa điểm ở: Theo quan niệm dân gian, linh hồn người thân đã qua đời vẫn luôn ở bên cạnh gia đình. Do đó, việc di chuyển nhà cửa trong dịp này có thể gây ra ảnh hưởng không tốt đến vận may và công việc của bạn.
Không nên cúng bánh trôi, bánh chay nhiều màu sắc: Việc cúng bánh trôi, bánh chay nhiều màu sắc không được khuyến khích, vì có thể làm mất đi vẻ đẹp truyền thống của nó.
Hạn chế mâm cỗ linh đình: Tết Hàn Thực là dịp để nhớ đến người đã khuất, do đó mâm cỗ không cần phải quá lớn, xa hoa. Một mâm cỗ đơn giản, chứa đựng lòng thành kính sẽ là đủ để tôn vinh tổ tiên.
Tránh cúng các loại trái cây có gai, hoặc vị đắng: Điều này thể hiện mong muốn gia đình được hòa thuận, không gặp phải khó khăn trong tương lai.
Hạn chế cúng các loại hoa không tốt: Không nên cúng các loại hoa như hoa ly, hoa sứ, hoa vạn thọ,... để tránh gặp phải những điều tiêu cực, mong muốn những điều tốt lành.
Kiêng ăn đồ mặn: Nhiều người tin rằng trong ngày này, nên kiêng cử những thói quen không lành mạnh để thể hiện lòng thành kính, tôn trọng người đã khuất.
Tránh nói những điều không hay và hành động thiếu chuẩn mực: Trong thời gian này, linh hồn của người thân đã khuất sẽ về ở cùng gia đình, vì vậy cần phải ăn nói cẩn thận, tránh những lời nói và hành động không đẹp.
Như vậy, bài viết đã cung cấp thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về Tết Hàn Thực và các thực hành truyền thống. Chúc bạn có một ngày Tết Hàn Thực an lành bên gia đình.
Ngoài việc sum họp và làm bánh trôi, bánh chay, bạn cũng có thể sắm sửa cho gia đình mình thêm đầy đủ. Siêu Thị Mytour là địa chỉ bạn có thể yên tâm mua sắm.
Tại đây, bạn có thể tìm thấy đa dạng các sản phẩm từ đồ gia dụng, đồ dùng nhà bếp,... cho đến các sản phẩm trang trí nhà cửa, phụ kiện di động với đầy đủ mẫu mã, màu sắc. Đặc biệt, các sản phẩm đều là hàng chính hãng, có chính sách bảo hành và đổi trả linh hoạt, cùng với các chương trình khuyến mãi hấp dẫn.